सर्वेश्वरीविद्या - ॥ ॐ नम उमङ्गेश्वर्यै ॥ ...

॥ ॐ नम उमङ्गेश्वर्यै ॥
अभिजिदुवाच । कैषा गुह्या महाविद्या यदुक्ता भवताधुना । सर्वेश्वरीति या प्रोक्ता सर्वकामार्थसिद्धिदा ॥
भवताराधिता शैले यया त्रैलोक्यपोषिणी । तां विद्यां ब्रूहि विप्रेन्द्र कृपास्ति यदि ते मयि ॥

निग्रह उवाच । मार्तण्डादिगणेशकालसहिता सम्पूजिता शम्भुना । सा देवी महिषान्धकान्तककरी सर्वेश्वरी पातु नः ॥
अथाहं सम्प्रवक्ष्यामि विद्यां सर्वेश्वरीं शुभाम् । अभक्तेभ्यो न दातव्या रक्षणीया प्रयत्नतः ॥
निग्रहेण मया प्रोक्ता निग्रहागमसम्मता । श्रीकालिकोपासकाय पुरा देवलशर्मणे ॥

विनियोगः - ॐ अस्य श्रीसर्वेश्वरीविद्यास्तोत्रमन्त्रस्य निग्रहऋषिरनुष्टुप्छन्दः, सदाशिवः फलसाक्षी, श्रीपरमेश्वरी देवता, ऐं बीजं, ह्रीं शक्तिः, क्लीं कीलकं, महाविद्यास्वरूपं, नवदुर्गाध्यानं सर्वोचिताभीष्टसिद्धिहेतवे पुरुषार्थचतुष्टयसिद्ध्यर्थे पाठे विनियोगः ॥
अथ ध्यानम् । दुर्गा चाष्टभुजी त्रिलोकजननी रक्ताम्बरालङ्कृता  तस्मिञ्छैलगुहान्तरे बुधजनै ह्याराधिता सर्वदा । चित्ताह्लादकरी सदासुखकरी साम्राज्यसन्दायिनी  अर्धाङ्गी गिरिराजराजतनया रक्षन्तु भक्तान् सदा ॥
अथ सर्वेश्वरीविद्यास्तोत्रम् । ॐ नमश्चण्डिकायै । कालिका कालरूपा च यमदण्डविदारिणी । दक्षिणेशी त्रिनेत्रा च दिगम्बर्यै नमोऽस्तु ते ॥१॥
शङ्करार्द्धासनगता जागृतव्योमचारिणी । शूलखट्वाङ्गधारिण्यै कालिकायै नमोऽस्तु ते ॥२॥
दिग्वस्त्रा कृष्णवर्णा च ज्वलदग्निसमप्रभा । दैत्यहन्त्री शवारूढा मोक्षदायै नमोऽस्तु ते ॥३॥
श्मशानस्थाननिलया मुक्तकेशी स्मितानना । रोगापहारिणी देवि रक्तभोज्यै नमोऽस्तु ते ॥४॥
तनोति जगतः सारं पापौघान् परिशाम्यति । सा तारा भीमरूपा च सर्वाभीष्टप्रदा भवेत् ॥५॥
तारा त्रैलोक्यजननी नागमाला समाश्रिता । अद्भुता ज्ञानदात्री च सृष्टिस्थित्यन्तकारिणी ॥६॥
पाटलाब्जैरर्चिता सा नीला भीमा सरस्वती । विवस्त्रा दैत्यसंहन्त्री धनदा निर्गुणामला ॥७॥
शिवा शिवप्रिया चैव शम्भुधात्री महोज्ज्वला । त्रैलोक्यपालिनी देवी सा तारा परिपातु मे ॥८॥
षोडशी सौम्यवदना ब्रह्मविष्णुशिवानुता । हाटकैर्भूषणैर्दिव्यैः सर्वालङ्कारभूषिता ॥९॥
विशालनेत्रा सुकुचा दाडिमोपमदन्तुरा । षोडशाङ्गी कोमलाङ्गी मन्दहासा सदा शुभा ॥१०॥
कटिप्रदेशसूक्ष्माङ्गी वृत्तपीनपयोधरा । पद्महस्ता च कन्याभिः षोडशाभिः सदावृता ॥११॥
सर्वसम्पत्करी देवी षोडशी सुरसुन्दरी । आनन्दवर्द्धिनी भामा विश्वयोने नमोऽस्तु ते ॥१२॥
त्रिदेवजननी वन्द्या रक्तचन्दनचर्चिता । केयूराङ्गदभूषाङ्गी मीनाक्षी कोकिलस्वरा ॥१३॥
भुवनेशी जगन्माता त्रिदशैः सर्वदार्चिता । ईश्वरी भोगदा रम्या शिवपर्यङ्कशायिनी ॥१४॥
जपाकुसुमसम्पूज्या पद्मासनसमाश्रिता । चन्द्रसूर्याग्निनेत्रा च वरदा मोक्षदायिनी ॥१५॥
रक्तवस्त्रा महाविद्या महादेवी तु शाङ्करी । प्रयच्छतु ममाभीष्टान् सर्वदा भुवनेश्वरी ॥१६॥
रक्तपा सा करालास्या विरूपा विकटानना । भैरवी चण्डिका देवी चण्डमुण्डविनाशिनी ॥१७॥
योगिनीवृन्दघोरैश्च सदापूज्या जयप्रदा । मुण्डमालावृताङ्गी सा प्रसन्ना भैरवी भवेत् ॥१८॥
चितावह्निसमारूढा पापौघदुर्विदारिणी । कौशिकी वसुधा तीव्रा भैरवी चापराजिता ॥१९॥
सुरासुराराधिता च निजभक्तार्तिनाशिनी । भैरवी पञ्चमी विद्या सर्वतः परिपातु माम् ॥२०॥
छिन्नमस्ताद्भुता घोरा सुमेधर्षिसुपूजिता । स्वरक्तपा विशालाक्षी वस्त्रहीना महाभुजा ॥२१॥
त्यागवात्सल्यसम्पूर्णा शत्रुनाशार्थतत्परा । मनोजवप्रियारूढा कृष्णा भीमा जयामरा ॥२२॥
वेतालगणसाम्राज्ञी प्रज्ञावर्धनकारिणी । खट्वाङ्गमुण्डधारिण्यै विशीर्षायै नमो नमः ॥२३॥
कुण्डली कुण्डलेशानी जयादियोगिनीवृता । छिन्नशीर्षा सदा पातु महाभोगप्रदायिनी ॥२४॥
वृद्धा धूम्रा शूर्पहस्ता प्रचण्डभीमविक्रमा । विरूपा कुटिला तीक्ष्णा श्वेतकेशी भयङ्करी ॥२५॥
यस्या जपेन होमेन स्मरणेनैव चेदपि । नश्यन्ति शत्रवः सर्वे तथा दुरितनाशनम् ॥२६॥
गर्दभासनसंरूढा दरिद्रा भोगनाशिनी । ज्येष्ठालक्ष्मीस्तथा धूमावती आपन्निवारिणी ॥२७॥
विश्वरूपां रिपुध्वंसकारिणीं क्लेशहारिणीम् । सर्वभूतनियन्त्रीं तां धूमादेवीं नमाम्यहम् ॥२८॥
विष्णोः संहारिकाशक्तिर्बगलेति प्रचक्षते । शत्रुनाशाय वन्दे तामच्युतां बगलामुखीम् ॥२९॥
पीताम्बरा पीतवर्णा पीतपुष्पोपशोभिता । स्तम्भिनी द्राविणी चैव बगले त्वां नतोऽस्म्यहम् ॥३०॥
प्रेतासनोपसंविष्टा हरिद्राकेतकीप्रिया । सुधासमुद्रद्वीपस्था तत्र सन्त्रासयन् रिपून् ॥३१॥
षट्कर्मसिद्धिदां देवीं कोमलां भीमविक्रमाम् । स्वर्णवर्णां स्वयन्तेजां तां नमाम्यहमादरात् ॥३२॥
मातङ्गी नवमी विद्या मतङ्गमुनिपूजिता । गजारूढा मत्तचित्ता मधुपा चित्तमोहिनी ॥३३॥
मधूकपुष्पसम्पूज्या योगदा भोगदा जया । काकपक्षकिरीटाङ्गी रक्ताभरणलङ्कृता ॥३४॥
बुद्ध्यहङ्कारचित्तादीन्मोहयित्वा हसन्मुखी । सा निजेच्छानुसारेण भ्रामयत्येव मायया ॥३५॥
मनुराज्यप्रदा मन्दहासा मन्देहनाशिनी । मातङ्गी विश्वजननी प्रसन्ना स्यान्ममोपरि ॥३६॥
भार्गवी सिन्धुसम्भूता कमलासनसंस्थिता । शक्रादिभिः पूजिता च श्रीदेवी विष्णुवल्लभा ॥३७॥
उलूकासनसंरूढा यातुलैश्वर्यदायिनी । केशवार्द्धासनगता रक्तवस्त्रा शुचिस्मिता ॥३८॥
दशमी कमला विद्या सर्वार्थपरिपालिनी । सिन्धुजा अरुणा भद्रा पद्मपुष्पविलासिनी ॥३९॥
चन्द्रप्रभा कर्दमाम्बा स्वर्णवृष्टिकरी सदा । श्रीविद्या परमेशानी दारिद्र्यात्त्राहि वेगतः ॥४०॥
दाक्षायणीदेहसमाश्रितास्तथा   दशाकृती रूपगुणैर्विभाजिताः । ताः सर्वविद्याः प्रणमाम्यहं सदा   यच्छन्तु मह्यं हृदि पूर्ववाञ्छितम् ॥४१॥
नगेन्द्रजा पार्वती च अपर्णा शिवरागिणी । गणेशजननी देवि शैलपुत्री सदावतु ॥४२॥
शिवा शिवप्रिया चैकवीरा योगीन्द्रपूजिता । कैलाशवासिनी देवी शैलजा परिरक्षतु ॥४३॥
ब्रह्मरूपा च वेदज्ञा श्रुतिसङ्घातकारिणी । सावित्री ब्रह्मविद्या सा परमा प्रकृति परा ॥४४॥
पराविद्यां परावाणीं परध्यानैकगामिनीम् । अक्षमालाङ्कुशधरां नमामि ब्रह्मचारिणीम् ॥४५॥
शब्दब्रह्ममयी देवी ह्यक्षरा रावकारिणी । ॐकारेशी चतुर्वाणी चतुर्दिङ्कीर्तिविस्तरा ॥४६॥
चन्द्रघण्टां स्वयंशब्दां दैत्यकर्णविदारिणीम् । पूर्णेन्दुसमसौम्यां तां सर्वदां प्रणमाम्यहम् ॥४७॥
असङ्ख्यकोटिब्रह्माण्डसम्भूतिस्थितिकारिणी । कूष्माण्डा सा महामाया सर्वदा सुप्रसीदतु ॥४८॥
स्वोदरे विश्वमखिलं धारयन्तीं तु सर्वदा । विना श्रमेण वन्दे तां कूष्माण्डां विश्वधारिणीम् ॥४९॥
महासेनस्य जननी देवसैन्यप्रकाशिनी । सिंहारूढा विशालाक्षी सा नश्येद्दुरितं मम ॥५०॥
बालग्रहाभिभूतानां सर्वोपद्रवनाशिकाम् । सर्वाभीष्टप्रदां देवीं नमामि शम्भुवल्लभाम् ॥५१॥
मूलाधारस्थिते पद्मे चतुर्वर्णसमाश्रिता । कात्यायनी योगगम्या कल्याणं विदधातु मे ॥५२॥
मृगेन्द्रासनमारूढा कात्यायनतनूद्भवा । सर्वभूतनियन्त्री सा सर्वदा वरदा भवेत् ॥५३॥
गर्दभासनसंरूढा मुक्तकेशी महोदरी । चर्मशाटीं समावृत्य क्वचिद्वस्त्रैर्निरावृता ॥५४॥
कालस्य हारिणी भूतद्राविणी विकटानना । अजेया कालरात्रिः सर्वाशुभेभ्योऽभिरक्षतु ॥५५॥
वृषारूढा शशाङ्काङ्गा त्रिनेत्रा श्वेतवाससा । मन्दारपुष्पसम्पूज्या शूलटङ्कधरा शिवा ॥५६॥
महागौरीति सा ज्ञेया पूज्या कैवल्यदायिनी । विभ्रतीं ज्ञानमुद्राञ्च दासिष्ट ज्ञाननिर्मलम् ॥५७॥
चक्रेश्वरी राजविद्या गुह्या गोप्या सरस्वती । विबुधैर्वन्दिता दिव्यमाल्याम्बरधरा प्रिया ॥५८॥
योगीन्द्रवृन्दसंसेव्यां सर्वाभीष्टैकदायिनीम् । सर्वलोकस्तुतां सिद्धिदात्रीं तां प्रणमाम्यहम् ॥५९॥
निग्रह उवाच । इमां सर्वेश्वरीं विद्यां योऽधीते प्रत्यहं नरः । सर्वैश्वर्यमवाप्नोत्ययुतावृत्तिर्यदि कृता ॥६०॥
गुरुपुष्ये रविपुष्येऽमायां वापि निशागते । शक्तिपीठे सिद्धपीठे नवरात्रे विशेषतः ॥६१॥
प्राप्नोति द्रविणं ज्ञानं सन्ततिं प्रेयसीं तथा । अथवा मुक्तिमाप्नोति निष्कामो यदि सम्पठेत् ॥६२॥


अभिजिदुवाच । भवताराधिता कस्मिन् शैले सा निग्रहेश्वरी । किं रहस्यं तथा नाम वर्म सर्वं वदस्व मे ॥
अभिजित् ने कहा - आपके द्वारा वह निग्रहेश्वरी देवी किस पर्वत में पूजिता हुईं, उनका रहस्य, नाम, कवच आदि सब मुझे कहें ।
निग्रह उवाच । ददात्युमङ्गं भक्ताय शोकतापविनाशनम् । तस्माज्जनैरुमङ्गेति प्रोच्यते परमेश्वरी ॥१॥
अगस्तु भास्करः प्रोक्त उमिति क्रोधवर्जनम् । मार्तण्डयुक्ता चाक्रोधोमगेति कथिता जनैः ॥२॥
शतनामानि वक्ष्यामि श‍ृणुष्व मानवर्षभ । येषां वै पाठमात्रेण सोमङ्गा सम्प्रसीदति ॥३॥


आदौ स्नात्वा धौतवस्त्रं धारयित्वा तु चन्दनम् । नत्वा विघ्नेश्वरं सूर्यं स्वगुरुं भैरवं शिवम् ॥४॥
ततो वै कार्यसिद्ध्यर्थे निशामध्ये समागते । उमङ्गाशैलमारुह्य पूजयेदुमगेश्वरीम् ॥५॥
अष्टादशैः षोडशैर्वा दशैः पञ्चैस्तुमानसैः । यथालब्धोपचारैश्च सत्त्वभावेन पूजयेत् ॥६॥
रुद्राक्षमालया रक्तचन्दनेनास्थिमालया । जपेच्चैव मूलमन्त्रमभावे मणिमालया ॥७॥
कृत्वा न्यासविधानन्तु मूलमन्त्रेण साधकः । ध्यानं कुर्यान्महाबाहो भक्तियुक्तेन चेतसा ॥८॥

रक्ताम्बरधरा देवी रक्ता सिंहेन्द्रवाहना । मार्तण्डभैरवयुता शिलाधोभागमाश्रिता ॥९॥
उमङ्गाशैलनिलया महामहिषघातिनी । मगविप्रैः सदा सेव्या भैरवेन्द्रेण पूजिता ॥१०॥
सर्वसिद्धिकरी भक्तभोगमोक्षफलप्रदा । देवस्तुता जगन्माता शिवाङ्का चोमगेश्वरी ॥११॥
शिवाराध्या शिवा सर्वेश्वरी सद्भिः सदा स्तुता । एवं ध्यात्वाऽनन्यचित्तो भूत्वा चाभीष्टसिद्धये ॥१२॥
पुण्यानि शतनामानि मध्यगत्या तु सम्पठेत् । जगत्यप्रकाशितानि निग्रहेण मया श‍ृणु ॥१३॥


  अथ शतनामानि । ॐ उमङ्गा उमगेशानी मातृका योगिनी परा । श्रीविद्या कण्ठनिलया सर्वदेवनमस्कृता ॥१४॥
शिवा शिवप्रिया तारा शिवपर्यङ्कशायिनी । कपिला विन्ध्यगेहा च उमङ्गेशी शवासना ॥१५॥
महाविद्या महायोनिर्महापाशा महाङ्कुशा । महोदरा महावक्षा महाकेशा महाभुजा ॥१६॥
कमला कमलेशानी शिवाराध्या शिवस्तुता । गणेशजननी विश्वमाता विश्वप्रतिष्ठिता ॥१७॥
विश्वेशा विश्वसाम्राज्ञी विश्वारूढा जयप्रदा । मार्तण्डभैरवयुता बटुकेनाभिरक्षिता ॥१८॥
दाक्षायणी पर्वतेशात्मजा गङ्गानुजा उमा । कौशिकी वसुधा धूमा चोग्रतारा शुचिस्मिता ॥१९॥
भैरवी कालरूपा च दानवव्यूथभेदिनी । वसुधा कालिका कृष्णा रक्तपा विकटानना ॥२०॥
रक्तवस्त्रा पीतवस्त्रा शुभ्रवस्त्रा शुभानना । शिवारूढा शवारूढा सिंहारूढा तथाम्बिका ॥२१॥
सर्वाशा चैव सर्वेशा सृष्टिस्थित्यन्तकारिणी । अनेका चैकरूपा च ब्रह्मविष्णुशिवानुता ॥२२॥
अशोकसुन्दरीमाता स्कन्दमाता बलान्विता । एकास्या च षडास्या च सहस्रास्यामितानना ॥२३॥
महिषान्तकरी चन्द्रघण्टा चन्द्रमुखी शुभा । चन्द्रकान्तियुता सौम्या चन्द्रशेखरवल्लभा ॥२४॥
ऐलस्तुता महागौरी शाङ्करी पन्नगेश्वरी । भद्रकाली महाकाली कालकाली तथाद्भुता ॥२५॥
महाकालप्रियाशेषा सगुणा निर्गुणामला । श्मशानेशी जगन्माता जगदानन्दकारिणी ॥२६॥
गुह्यस्थिता महातेजा भैरवेन्द्रवरप्रदा । वेतालप्रेतडाकिन्यादिभिः पूज्येति कीर्तिता ॥२७॥
निग्रह उवाच । राज्यं धनं तथा पुत्रं कलत्रं रोगनाशनम् । यच्चिन्तितं जनैर्नामपाठमात्रेण लभ्यते ॥२८॥
पठित्त्वेतानि नामानि दिव्यानि नियतात्मनः । वर्मपाठेन संसिद्धिर्निर्भयो जायते नरः ॥२९॥
ततो रक्षाविधानाय सुस्पष्टोच्चारणेन च । प्रपठेत् कवचं देव्यास्ततो भीतिर्न जायते ॥३०॥


अभिजिदुवाच । कवचं कीदृशं देव्या महाभयविनाशकम् । कृपया विप्रशार्दूल उमङ्गाया वदस्व मे ॥३१॥
निग्रह उवाच । अथाहं सम्प्रवक्ष्यामि कवचं महदद्भुतम् । उमङ्गेशीमहादेव्या नास्ति यज्जगति श्रुतम् ॥३२॥


   अथ कवचम् । अमरा पातु शीर्षे मां जित्वरा केशकर्दमे । ललाटे पातु मां नित्यं त्रिपुरारीश्वरप्रिया ॥३३॥
नेत्रे रक्षतु मेऽजेया भ्रूयुगे गिरिजा तथा । उमङ्गा नासिकायाञ्च कर्णौ श्रीजगदम्बिका ॥३४॥
कपोले पातु मां चण्डमुण्डशीर्षापहारिणी । मुखे दन्ते च जिह्वायां सर्वदा कमलानना ॥३५॥
सावित्री सर्वदा रक्षेत्कण्ठदेशे समाश्रिता । ग्रीवायामादिप्रकृतिर्हृदये त्रिगुणात्मिका ॥३६॥
सन्ध्या कुक्षौ तथा स्कन्धौ पङ्कजायतलोचना । देवेन्द्रवन्दिता देवी बाहू मे पातु सर्वदा ॥३७॥
करौ रक्षतु इन्द्राणी अङ्गुल्यग्रं पतिव्रता । देवहूतिः सदा रक्षेदुदरं करुणामयी ॥३८॥
अपर्णा मे कटिं पातु पृष्ठमर्चिस्तु सर्वदा । वसुन्धरा तथा नाभिं लिङ्गं सा विश्वमोहिनी ॥३९॥
रक्षेदुन्मादयन्ती मे गुदं मेढ्रञ्च भास्वरा । उरू च जानुनी पातु श्रीप्रदा विष्णुवल्लभा ॥४०॥
जङ्घे मे पातु देवेशी गुल्फौ पातु तथादितिः । प्रसूतिः पातु मे पादौ पादान्ते च सरस्वती ॥४१॥
लोहितं पातु मे रक्तबीजशोणितपायिनी । नखान् रक्षतु गायत्री चानुसूया सदा त्वचम् ॥४२॥
अन्तःस्थितान्तथान्याङ्गान्त्रिपुरासुरनाशिनी । त्रिपुरा त्रिपुरेशी च दशदिक्षु प्रपातु माम् ॥४३॥
रक्षाहीनं तु यत्स्थानं कवचेनापि वर्जितम् । सर्वदा सर्वतः सर्वं पातु मां सोमगेश्वरी ॥४४॥
निग्रह उवाच । इति ते कथितं वत्स कवचञ्चेदमद्भुतम् । न वै देयमशिष्याय गोपनीयं प्रयत्नतः ॥४५॥
महाभयेऽथवा युद्धे विषे चाग्नौ जलोद्भवे । राजदण्डे तथाकाले वने वा हिंस्रजन्तुषु ॥४६॥
दशावृत्तिकृतं वर्म नूनं रक्षति पाठकम् । निर्भयो जायते मर्त्य उमङ्गायाः कृपान्वितः ॥४७॥
ऐलेन बुधपुत्रेण पुरा शैले प्रतिष्ठिता । कालान्तरे साधकैश्च भैरवेन्द्रादिभिस्तथा ॥४८॥
तस्मात्तां पूजयेदम्बां सर्वलोकेश्वरेश्वरीम् । शक्तिपूजां विना कोऽपि न किञ्चित्कर्तुमर्हति ॥४९॥
शक्तियुक्तो महेशश्च शक्तियुक्तश्च केशवः । ब्रह्मा शक्तियुतो भूत्वा स्वकर्मगतिमान् भवेत् ॥५०॥



॥ इति श्रीनिग्रहाचार्येण प्रकाशिता निग्रहागमसम्मतागस्त्यप्रोक्तेषु शक्तिसूत्रेषु सृष्टिभाष्यान्तर्गता सर्वेश्वरीविद्या सम्पूर्णा ॥