अक्षतारोपणम्

अथ वधूवरौपरस्परमूर्धनिआयुर्वर्धनकरमक्षतारोपणंकुर्याताम् ॥ तत:तैजसपात्रे गव्यक्षीरेघृतमासिच्यपात्रांतरेणार्द्रशुक्लतंडुलानादायवर: प्रक्षालितपाणि:प्रक्षालितवध्वंजलौक्षीरघृतंहस्तद्वयांगुलिभिर्द्विरुपस्तीर्य द्विवारंतंडुलानोप्यतेनतथैवद्विरभिधारयेत् ॥ ततोवरांजलावप्येवमेवदात्रान्येनवापूरितेदातातदंजल्यो:सुवर्णनिधायवरांजलिंकन्यांजल्युपरिनिधाय ॥ कन्यातारयतु ॥ दक्षिणा:पांतु ॥ बहुदेयंचास्तु ॥ पुण्यंवर्धतां ॥ शांति:पुष्टिस्तुष्टिश्चास्तु ॥ तिथिकरणमुहूर्तनक्षत्रसंपदस्तु ॥ इत्युच्चार्यवधूमुत्थाप्य तयांजलिस्थानक्षतान् भगोमेकाम:समृध्यताम् इतिवरमूर्धन्यारोपयेत् ॥ ततोवर: स्वांजलिस्थान् यज्ञोमेकाम:समृध्यतां इतिवधू: ॥ धर्मोमेकाम:समृध्यतां इतिवर: ॥ तृतीये प्रजामेकाम: समृध्यतां इतिवधू: ॥ यशोमेकाम:समृध्यताम् ॥ इतिवर: ॥ तत:कन्यावरांजलौद्विरुपस्तीर्यद्विस्तंडुलानोप्यद्विरभिघारयेत् ॥
ततोदात्रान्येनवापूर्ववत्कन्यांजलावापूरितेदातापूर्ववद्धिरण्यंनिधायकन्यांजलिं वराजलौनिधायपूर्ववत्कन्यातारयत्वित्यादिवाक्यषट्कंवदेत् ॥ ततोवर: यज्ञोमेकाम:समृध्यतां ॥ वधूतु भगोमेकाम:समृध्यतां इति ॥ इवंपुनर्द्वि: ॥ तत्रद्वितीये धर्मोमे काम:समृध्यतां इतिवर: ॥ श्रियोमेकाम: समृध्यतां इतिवधू: ॥ तृतीये यशोमेकाम:समृध्यता इतिवर: ॥ प्रजामेकाम: समृध्यतां इतिवधू: ॥ अथवरोवध्वंजलिंपूर्ववदापूर्यस्वांजलिमन्येनपूरयित्वोभौवधूपूर्वकंतूष्णीमक्ष्तानारोपयेतां ॥ अथवर:स्वशिर:स्थपुष्पमेकंक्षीरघृतेनाप्लाव्य तेनकन्याललाटेतिलकं कुर्यात् ॥ सापि स्वशिर:पुष्पेण तथैववरललाटेतिलकंकृत्वा ॥ पुष्पमालां वरकंठेनिदध्यात् वरोपि कन्याकंठे ॥
मंगलसूत्रबंधनम्:- ततोवरपक्षसुवासिन्य: वधूवरौप्राङमुखावुपवे श्याचारप्राप्तं अष्टपुत्रीसंज्ञकं वस्त्रद्वयं सकंचुकं कृष्णमणिसूत्रयुतं वध्वै समर्प्य तामेकंपरिधाप्यापर्मुत्तरीयंकुर्यात ॥ ततोवरस्तत्सूत्रं ॥ मांगल्यतंतुनानेन भर्तृजीवनहेतुना ॥ कंठेबध्नामिसुभगे साजीव शरद:शतं ॥ इतिमंत्रेणेष्ट देवतांस्मरन्वधूकंठेबध्नीयात् भूषणैश्चायुष्यंवर्चस्यमितिसूक्तंपठन्भूषयेत् ॥ ततोविवाहव्रतनिर्विघ्नतार्थंवधूवरौ गणानांत्वा० इतिमंत्रेणहरिद्राखंडयुतपंचपूगफ़लानिलड्डुकादिनिधाय षोडशोपचारै: संपूज्यपुन:पूर्वोक्तमंत्रेणदंपत्योरुत्तरीयांतौमिथोबध्नायीत् ॥ तत:सभार्योदाता वृद्धा: पुरंध्र्योज्ञातिबांधवाश्चक्रमादाशीर्भिरार्द्राक्षतारोपणंकुर्यु: ( अत्रकौस्तुभे प्रयोगरत्नेचमहालक्ष्म्यादिपूजनपूर्वंवायनदानाद्युक्तमस्ति ॥ ) ततोवधूवरौ परस्परहस्तधारणेनोक्तलक्षणां वेदिं मंत्रघोषेण गच्छेतां ॥