मेधाजनन प्रयोग:

॥ श्री: ॥ चतुर्थदिवसे आचार्यो गृहऐशानदिग्भागे सर्वतोद्वादशांगुलांत्रिमेखलांवेदिंकृत्वातस्यांपत्रांकुरसमन्वितामार्द्रांपलाशशाखांसमूलं कुश्स्तंबंवा प्रतिष्ठाप्य ब्रह्मचारिणान्वारब्ध: संकल्पपूर्वकं पूजां कुर्यात् ॥ आचम्यप्राणानायभ्यदेशकालौसंकीर्त्य ममास्यकुमारस्योपनयनरतसमाप्तिवेदग्रहणसामर्थ्यलक्षणमेधासिद्धिद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थंमेधाजननाख्यंकर्मकरिष्ये ॥ तत्रादौंमेधापरनामकसावित्रीपूजांकरिष्ये ॥ वेद्यांपलाशशाखायांमेधायैनम: इतिमंत्रेणावाहनाद्युपचारान्कृत्वायावकसक्तुमिश्र मन्नंमोदकांश्च निवेद्यपुनश्चपूर्ववदभ्यर्च्य ब्रह्मचारिणाप्रणमय्य शुद्धजलपात्रोदकेन सेचनंकुर्वताबटुना त्रि:प्रदक्षिणं कारयन्मंत्रं वाचयेत् ॥ ॐ सुश्रव: सश्रवाअसियथात्वंसुश्रव:सुश्रवाअस्येवंमांसुश्रव:सौश्रवसकुंरु ॥ यथात्वंदेवानांयज्ञस्यानिधिपोस्येवमहंमनुष्याणांवेदस्यनिधिपोभूयासं ॥२८॥ प्रति प्रदक्षिणंमंत्रावृत्तिंप्रणामंचकारयेत् ॥ ततोब्रह्मचारीस्रात्वानवान्यज्ञोपवीताजिनमेखलादंडानुयनवत्समंत्रकंधृत्वापुराणानिपलाशसन्निधौ विसृज्यपूर्वधृतवाससी गुरवे दत्वा मेधामह्यमितिसूक्तं विप्रै: पाठयित्वा ॥
अथ मेधामह्यमितिसूक्तम् ॥ ॐ मेधांमह्यमंगिरसोमेधांसप्तर्षयोददु: ॥ मेधामिंद्रश्चाग्निश्चमेधांधाताददातुमे ॥ मेधांमेवरुणोराजामेधांदेवीसरस्वती ॥ मेधांमेअश्विनौदेवावाधत्तांपुष्करस्रजा ॥ यामेधाअप्सरस्सुगंधर्वेषुचयन्मन: ॥ दैवीयामानुषीमेधासामामाविशतादिमाम् ॥ यन्मेनोक्तंतद्रमतांशकेयंयदनव्रवे ॥ निशामतन्निशामहैमयिव्रतंसहव्रतेषुभूयासंब्रह्मणासंगमेमहि ॥ शरीरंमेविचक्षणंवाङमेमधुमदूद्रुहा ॥ अवृद्धमहमसौसूर्योब्रह्मणानीस्थ:श्रुतं मेमाप्रहासी: ॥ मेधांदेवींमनसारेजमानांगंधर्वजुष्टांप्रतिनोजुषस्व ॥  मह्यंमेधांवदमह्यंश्रियंवदमेधावीभूयासमजरजरिष्णु ॥सदसस्पतिमद्भुतंप्रियमिंद्रस्यकाम्य ॥ सनिम्मेधामयासिषं ॥ यांमेधांदेवगणा:पितरश्चोपासते ॥ तयामामेधयामेमेधाविनंकुरु ॥ मेधाव्य१हंसुमना:सुप्रतीक: श्रद्धामना:सत्य मति:सुशेव: ॥ महायशाधारयिष्णु:प्रवक्ताभूयासमस्येस्वधयाप्रयोगे ॥२९॥ विधिवत्स्वस्तिवाचनंकृत्वा ब्राह्मेणभ्योदक्षिणां यथाशक्ति दत्वा तान्भोजयित्वानमस्कृत्याशिषोगृह्णीयात् अस्यकर्मण: पुण्याहंभवंतोब्रुवंत्वितिस्वस्तिवाचनंकुर्यात् ॥ इति मेधाजननांत उपनयनप्रयोग: ॥