वीरासन *

(चित्र क्र. ८९)
वीर म्हणजे योध्दा किंवा विजेता. गुडघा जुळवून पाय पसरुन आणि ते पुठ्ठयाशेजारी टेकून, बसून करण्याचे हे आसन आहे. ध्यान आणि प्राणायाम यांसाठी ते उपयुक्त आहे.

पध्दती
१. जमिनीवर गुडघे टेका. गुडघे एकत्र जुळवून ठेवा आणि पावलांमध्ये १८ इंच अंतर ठेवून पाय पसरा.
२. कुल्ले जमिनीवर टेका. परंतु शरीर पावलांवर ठेवू नका. पावले मांडयांच्या शेजारी ठेवा. पोटरीची आतली बाजू ही त्या बाजूच्या मांडीच्या बाहेरच्या बाजूला चिकटेल अशा तर्‍हेने बसा. बोटे मागे रोखलेली आणि जमिनीला स्पर्शिणारी असू द्या. मनगटे गुडघ्यांवर ठेवा. तळहात वर वळवलेले असू द्या. आणि अंगठा व पहिल बोट एकत्र जुळवा. इतर बोटे उघडलेली असू द्या. पाठ सरळ व ताठ ठेवा. (मागील दृश्य : चित्र क्र. ८९)
३. दीर्घ श्वसन करीत शक्य तितका अधिक काळ या स्थितीत राहा.
४. मग तळहात काही काळ गुडघ्यांवर विसावू द्या. (बाजूचे दृश्य : चित्र क्र. ९०)
५. आता बोटे एकमेकांमध्ये गुंफा आणि हात सरळ डोक्यावर ताणा. तळहात वरच्या दिशेला असू द्या. (चित्र क्र. ९१)
६. दीर्घ श्वसन करीत या स्थितीत एक मिनिट राहा.
७. श्वास सोडा. बोटे मोकळी करा. तळहात चवडयावर ठेवा. पुढे वाका आणि हनुवटी गुढग्यांवर टेका. (चित्र क्र. ९२)
८. नेहमीप्रमाणे श्वसन करीत या स्थितीत एक मिनिट राहा.
९. श्वास घ्या. धड वर उचला. पावले पुढे आणा आणि विसावा घ्या.
१०. हे आसन वर वर्णिल्याप्रमाणे करणे कठीण वाटले, तर एका पावलावर दुसरे पाऊल ठेवून आणि त्यावर कुल्ले टेकून हे आसन करा. (चित्र क्र. ८५) हळूहळू पायाची बोटे एकमेकांपासून दूर हलवा. पावलांमधील अंतर वाढवा. (चित्र क्र. ८६ आणि ८७) आणि मांडयांच्या बाहेरच्या बाजूला ते टेकलेले राहू द्या. मग हळूहळू कुल्ले योग्य तर्‍हेने जमिनीवर टेकू लागतील आणि शरीराचा भार पावलांवर पडेनासा होईल.

परिणाम
संधिवातामुळे गुडघ्यात येणार्‍या कळा या आसनामुळे बर्‍या होतात. तळपायामधील सपाटपणा नाहीसा होतो. घोटे आणि पावले यांना या आसनात ताण बसतो. त्यामुळे तेथे योग्य तर्‍हेची कमान निर्माण होते. अर्थात ह्याला बराच काळ लागतो आणि कित्येक महिने दररोज काही मिनिटे हे आसन करावे लागते. टाचेमध्ये वेदना होत असतील किंवा टाचेमधील हाड वाढले असेल तर ते बरे होते. जेवण किंवा खाणे झाल्यावर लगेच सुध्दा हे आसन करता येते आणि त्यामुळे जड झालेले पोट हलके होते.