वातायनासन *

(चित्र क्र. ५८)
वातायन म्हणजे घोडा. या आसनाचे घोडयाच्या तोंडाशी साम्य असल्यामुळे त्याला हे नाव मिळाले आहे.

पध्दती
१. जमिनीवर बसा. आणि डावे पाऊल उजव्या मांडीच्या मुळाशी ठेवून अर्धपद्‍मासन करा.
२. दोन्ही हात पुठ्ठ्याच्या बाजूला जमिनीवर टेकवा. श्वास सोडा. धड जमिनीवरुन उचला. आणि डाव्या गुडघ्याचा वरचा भाग जमिनीवर ठेवा. वाकवलेल्या डाव्या गुडघ्यानजीक उजवे पाऊल ठेवा. आणि उजवी मांडी जमिनीशी समांतर राहू द्या. ( चित्र क्र. ५७ )
३. ओटीपोट पुढे खेचा. डावी मांडी जमिनीशी काटकोनात ठेवा. हात उचला. पाठ ताठ करा आणि शरीर तोलून धरा. तोल सांभाळताना पुढे वाकू नका. पाठा सरळ राहू द्या.
४. कोपर (कोपरे) वाकवा आणि हात छातीच्या पातळीला आणा. उजव्या दंडाची कोपराजवळची मागची बाजू, डाव्या दंडाच्या पुढल्या भागावर, कोपराच्या सांध्याच्या वरच्या बाजूस टेका. कोपरापुढील हात एकमेकांभोवती लपेटा. नेहमीसारखे श्वसन करीत या स्थितीत ३० सेकंद रहा. (पुढील दृश्य: चित्र क्र. ५८; बाजूकडील दृश्य चित्र क्र. ५९)
५. हात मोकळे करा. जमिनीवर बसा आणि पाय लांब करा.
६. हेच आसन पुन्हा दुसर्‍या बाजूने करा. आता उजवे पाऊल डाव्या मांडीच्या मुळाशी ठेवा. आणि डावे पाऊल जमिनीवर, वाकवलेल्या उजव्या गुडघ्याशी ठेवा. छातीसमोर हात एकमेकाभोवती लपेटा. डावा हात उजव्या हातावर कोपराच्या सांध्यापाशी येऊ द्या. डावी मांडी जमिनीशी समांतर ठेवून शरीर तोलून धरा. दोन्ही बाजूंकडील आसनांना सारखाच वेळ द्या. नंतर पूर्व-स्थितीवर येऊन जमिनीवर विसावा घ्या.
७. प्रारंभी तोल सांभाळणे कठीण जाईल आणि गुडघ्यातून कळा येतील. परंतु अभ्यासाने कळा नाहीशा होऊन तोल सांभाळता येईल.

परिणाम
या आसनामुळे पुठ्ठयाच्या सांध्यांमध्ये रक्ताभिसरण योग्य तर्‍हेने होऊ लागते. आणि पुठ्ठा व मांडया यांमधील किरकोळ विकृती दुरुस्त होतात. या आसनामुळे पाठीच्या त्रिक् श्रोणिफलक भागातला ताठरपणा नाहीसा होतो.