२१७ .
तुजसाठी व्हावे बा उदास । रात्र आणि दिवस हा विचार ॥१॥
परि मना विघ्ने चतुर्दशा मोठी । केव्हा घडे भेटी देवाची ते ॥२॥
मध्येचि गवसती विघ्नांच्या अडचणी । चुकताती दोन्ही कर्म धर्म ॥३॥
म्हणुनि सुचवितो विचारी तूं चित्ती । न जाल्या फजिती दुणी होय ॥४॥
रामदास म्हणे सावध तूं चित्ता । विघ्ने तुज आतां निरुपतो ॥५॥
२१८ .
कीर्तन करितां कुटाळी करिती । न धरावा चित्ती त्यांचा राग ॥१॥
आत्मरुपी नाही निंदा आणि स्तुति । देहासी निंदिती ते तो निंद्य ॥२॥
दुसरिया अर्थे चित्त ने उदासी । तेणे ऋषीकेशी मुखी येतो ॥३॥
निंदेचे ते ऐसे सहन करावे । शांतत्व धरावे चित्ती दृढ ॥४॥
रामदास ह्मणे मना तूं विचारी । कोणता संसारी बरा लोक ॥५॥
२१९ .
आचारितां कां न पाहिला विचार । आतां कां अंतर खोंचवले ॥१॥
करितां हरुष मानिलासी चित्ती । होता ते फजिती कां कोपसी ॥२॥
यमाचे आघात येथेचि चुकती । जोडेल श्रीपति येणे नेमे ॥३॥
जनाची वैखरी शोधी रे तूं बरी । नाही नाही खरी कां ऐकसी ॥४॥
मानसी विचार सार तेथे आहे । रामदासी राहे हाचि नेम ॥५॥
२२० .
बोले बहु त्याला म्हणती वाचाळ । बोलेना तो खळ मैंद म्हणती ॥१॥
बळकट धश्चोट ते काय व्यसनी । कर्मठ जो प्राणी तो पोंचट ॥२॥
होईना संसार म्हणोनि संन्यासी । हांसती तयासी ऐशा रीति ॥३॥
थोडे भक्षी म्हणती नाही दैवी अन्न । निस्पृहिया हीन मति वदती ॥४॥
निस्पृहिया हीन मति वदती । रामदास म्हणे बरवे पाहणे । जनाचे बोलणे कोठवरी ॥५॥
२२१ .
तारुण्यवयांत जरि लागे साधनी । करावा तो कोणी संसार हा ॥१॥
संसारात सर्व म्हणती घडते । सर्वस्व बुडते हे न कळे ॥२॥
ताटीस संचाया चाले वर्षभर । नाही हे उत्तर याचकासी ॥३॥
ईहीयांत घडे कुटुंबाचा नाश । पाप न दिल्यास गांठी पडे ॥४॥
रामदास म्हणे सूक्ष्मदृष्टी पाहे । संसारी जो राहे तो पाषांडी ॥५॥
२२२ .
टाकोनि जनासी अरण्यी जे जाती । पूर्ण ते होती कल्पांतरी ॥१॥
अरण्या गेल्याने जनोक्ति सहन । न जाल्या अभिमान केवि जाय ॥२॥
ज्या स्थळी प्रतिष्ठा त्या स्थळीचे जन । निंदिल्या वचन न साहती ॥३॥
तयासी सोसावे थोर हे साधन । होईल तो पूर्ण तेणेकरुनी ॥४॥
रामदास म्हणे ऐसे जे निश्चयी । माथा त्यांचे पायी ठेविलासे ॥५॥
२२३ .
संसारात सुखी कोण हो विचारी । दुःख घरोघरी एक एका ॥१॥
एका घरी नाही संतानाचे मुख । एक ते विन्मुख राजद्वारी ॥२॥
कोणी वृत्तिहीन कोणी वित्तहीन । रोगार्णवी मग्न जाले किती ॥३॥
ऐसेही असोनी साधक निंदिती । जोडणी करिती पापाची ते ॥४॥
यासाठी मना हे मानूं नको खरे । आपुल्या विचारे राहे बापा ॥५॥
रामदास म्हणे सुख रामपायी । तेथे तूं का राही निश्चळता ॥६॥
२२४ .
लोकांत राहोनि कैसे ते नसावे । साधन हे ठावे करितो तुज ॥१॥
बोलणे सवेचि श्रवण करावे । मनांत धरावे मनन ते ॥२॥
ज्ञानपक्षी सर्व लावूनियां घ्यावे । तदर्थ टाकावे जनी तोचि ॥३॥
आपुलिया देशी भिक्षार्थी सहनार्थ । राहोनि अनर्थ चुकवावे ॥४॥
रामदास म्हणे ऐसे तूं म्हणसी । कां न दूरदेशी जावे सांगा ॥५॥
२२५ .
तरि ऐके बाप तीर्थेची जे जोडे । सहज ते घडे ऐसे करी ॥१॥
नानाविधबुध्दिप्रकारीचे जन । तयांलागी खूण सांगूं नये ॥२॥
बाहेरी भजन अंतरी संसार । कुटिळ कठोर वेषधारी ॥३॥
नमस्कार त्यासी मुखे ते बोलावे । त्यासवे न जावे देहे मने ॥४॥
रामदास म्हणे भजन ऐकती । करोनि श्रीपती करी सखा ॥५॥