१६५
संसार करितां म्हणती हा दोषी । न करितां आळसी पोटपोसा ॥१॥
ऐसा हा लौकिक कदा राखवेना । पतितपावना देवराया ॥२॥
भक्ति करुं जातां म्हणती हा पसारा । न करितां नरा निंदिताती ॥३॥
आचारें असतां म्हणती नाक धरी । येर अनाचारी पापरुपी ॥४॥
सत्संग धरितां म्हणती हा उपदेसी । येर अभाग्यासी ज्ञान कैचें ॥५॥
अभाग्यासी म्हणती ठायींचा करंटा । समर्थासी ताठा लावीतसे ॥६॥
बहु बोलों जातां म्हणती हा वाचाळ । न बोलतां सकळ म्हणती गर्वी ॥७॥
भेटीस नवजातां म्हणती हा निष्ठुर । जातां म्हणती घर बुडविलें ॥८॥
धर्म न करितां म्हणती हा सांचितो । करितां काढीतो दिवाळें कीं ॥९॥
लग्न करुं जातां म्हणती हा मातला । न करितां झाला नपुंसक ॥१०॥
निपुत्रिका म्हणती पाहा हा चांडाळ । पातकाचें फळ पोरवडा ॥११॥
मुखें नाम घेतां करिती टवाळी । नेघतां ढवाळी सर्वकाळ ॥१२॥
दिसां मरो नये रात्रीं मरों नये । कदां सरों नये मागांपुढां ॥१३॥
मर्यादा धरीतां लाजाळु चोखट । न धरितां धीट म्हणती लोक ॥१४॥
लोक जैसा ओक धरितां धरेना । अभक्ति सरेना अंतरींची ॥१५॥
दास ह्मणे मज तुझाचि आधार । दुस्तर संसार तरीजेल ॥१६॥
१६६
ऐसा हा मत्सर लागलासे पाठीं । देवा तुझी भेटि केंवि घडे ॥१॥
भक्तांसी निंदिती अभक्त दुर्जन । दुर्जनासी जन निंदिताती ॥२॥
भिन्न उपासना भिन्न संप्रदाव । एकमेकां सर्व निंदिताती ॥३॥
क्रियेसी निंदिती क्रियाभ्रष्ट ज्ञानी । क्रियाभ्रष्टा जनीं निंदिताती ॥४॥
निस्पृहा निंदिती संसारिक जन । संसारिका जन निंदिताती ॥५॥
पंडितां पंडितां विवाद लागला । पुराणिकां जाला कलह थोर ॥६॥
वैदिकां वैदिक भांडती निकुरें । योगी परस्परें भांडताती ॥७॥
प्रचंचीं परमार्थी भांडण तुटेना । लोभ हा सुटेना तेणें गुणें ॥८॥
स्मार्त ते वैष्णव शाक्त आणि शैव । निंदिताती सर्व परस्परें ॥९॥
स्वजाति विजाति भांडण लागलें । दास म्हणे केलें अभिमानें ॥१०॥
१६७
स्नान नाहीं संध्या नाहीं । देव नाहीं धर्म नाहीं ॥१॥
उगाचि बैसोनियां घरीं । सज्जानाची निंदा करी ॥२॥
तीर्थ नाहीं क्षेत्र नाहीं । दान नाहीं पुण्य नाहीं ॥३॥
वेद नाहीं शास्त्र नाहीं । मंत्र नाहीं गायत्री नाहीं ॥४॥
पोटीं नाहीं निस्पृहता । नाहीं विद्येनें पुरता ॥५॥
रामदास सांगे खुणा । पापी सर्वांपरी उणा ॥६॥
१६८
उदंड सेना रायापाशीं । न ये कुत्र्याच्या मनासी ॥१॥
रागें रागें मागें मागें । आवरेना भुंको लागें ॥२॥
मारुं जातां केंकाटतें । अधिक भुंकोंचि लागतें ॥३॥
साधुसंत महानुभाव । मनामाजीं धरी डाव ॥४॥
नेणें रंक अथवा राव । सदा भुंकणें स्वभाव ॥५॥
दास म्हणे श्वानापरी । दुर्जन भुंक भुंक करी ॥६॥
१६९
चोरा चांदणें न साहे । सदा अंधकारीं राहे ॥१॥
तैसा अभक्त दुर्जन । नेणे देवाचें भजन ॥२॥
रविबिंब प्रगटलें । दिवाभीत तें पळालें ॥३॥
राजहंसांचें पंगती । तेथें वायस कोठें येती ॥४॥
सभा देखोनि अनेक । पळोनि गेलें निर्नासिक ॥५॥
रामीरामदास म्हणे । महा यागीं कैसें सुणें ॥६॥
१७०
एक म्हणती कां पळावें । एक म्हणती कां बैसावें ॥१॥
लोक बोलती मत्सरें । काय मानावें तें खरें ॥२॥
एक म्हणती कां सांडावें । एक म्हणती कां मांडावें ॥३॥
दास म्हणे हें तत्वतां । जाण अवघी बाष्कळता ॥४॥
१७१
स्वयें आचरावें पाप । विशेष निंदा वज्रलेप ॥१॥
निंदा मत्सर टवाळी । मायबापांसी ढवाळी ॥२॥
अनाचारी परद्वारी । मना आलें तेंचि करी ॥३॥
रामीरामदास म्हणे । ऐसें जीतचि मरणें ॥४॥
१७२
डुकराचे घरीं डुकर पाहुणी । गाढवी मेहूणी गाढवाची ॥१॥
भुंकती गाढव कुंकाति डुकर । सुख परस्परें वाटतसे ॥२॥
खरांचा गोंधळ लाथांचा सुकाळ । डुकरीं कोल्हाळ मांडियेला ॥३॥
डुकराचें नाक कुतर्‍याचा कान । दास देतो मान निंदकासी ॥४॥
१७३
अवघा डोंगर जळाला । आहाळोनि काळा जाला ॥१॥
तरी तेथें बहुरंग । तैसें अविद्येचें जग ॥२॥
दुर्जनांसीं बरें केलें । नानाप्रकारीं रक्षिलें ॥३॥
रामीरामदास म्हणे । जीवें ओंवाळिलें सुणें ॥४॥
१७४
श्वानाचिया पुत्रें कोल्हाळ मांडिला । कलह लागला एकसरां ॥१॥
भुंकतां भुंकतां वासिताति तोंडें । वरतीं थोबाडें करुनियां ॥२॥
एक तें हांसती एक तें रडती । दास म्हणे गती निंदकाची ॥३॥