२०६ .
गेला प्रपंच हातींचा । लेश नाही परमार्थाचा ॥१॥
दोहींकडे अंतरला । थोरपणे भांबावला ॥२॥
गेली अवचिते निःस्पृहता । नाही स्वार्थचि पुरता ॥३॥
क्रोधे गेला संतसंग । लोभे जाहला वोरंग ॥४॥
पूर्ण जाली नाही आस । इकडे बुडाला अभ्यास ॥५॥
दास म्हणे क्रोध केले । अवघे लाजिरवाणे जाले ॥६॥
२०७ .
संग स्वार्थाचा धरिला । तेणे काम बळावला ॥१॥
थोरपण हे पातले । तेणे अव्हाटी घातले ॥२॥
कामामागे आला क्रोध । क्रोधे केला बहु खेद ॥३॥
लोभ दंभाचे कारण लोभे केले विस्मरण ॥४॥
मदमत्सराचा फाटा । अहंकारे धरी ताठा ॥५॥
दास म्हणे हे सकळ । अवघे अविद्येचे मूळ ॥६॥
२०८ .
थोर अंतरी भडका । आला क्रोधाचा कडका ॥१॥
नित्य निरुपणी बैसे । अवगुण जैसे तैसे ॥२॥
लोभे भांबावले मन । रुक्यासाठी वेंची प्राण ॥३॥
दंभ विषयी वाढला । पोटी कामे खवळला ॥४॥
मदमत्सराचा फाटा । अहंकारे धरी ताठा ॥५॥
दास म्हणे जाले काय । श्रोती राग मानूं नये ॥६॥
२०९ .
हात धुणे पाय धुणे । नाना उपचार करणे ॥१॥
सर्वकाळ लोभासंगे । करणे लागे हो अव्यंगे ॥२॥
वस्त्रे अलंकार पाहतां । पुढती घालितां काढितां ॥३॥
सदा इंद्रिय गळतां । त्यासि करावी शुद्धता ॥४॥
अवघा धंदाचि लागला । दिवसेंदिवस काळ गेला ॥५॥
रामदास म्हणे हित । कैसे घडावे स्वहित ॥६॥
२१० .
मत्सराचे सुणे मत्सराचे सुणे । लाभेवीण दुणे भुंकतसे ॥१॥
आपण गुंतले विषयी केकात । सज्जना भुंकत पाठीमागे ॥२॥
आशेचा तुकडा टाकितां लुडबुडी । दास म्हणे वेडी जाति ऐसी ॥३॥
२११ .
पहा दर्पणे खतेले । तेणे मुख आच्छादले ॥१॥
तैसी वृत्ति हे मलिन । होतां बुडे समाधान ॥२॥
धातुवरी आला मळ । तेणे लोपले निर्मळ ॥३॥
शेती न जातां आउत । तेणे आच्छादले शेत ॥४॥
मुखे न होतां उच्चार । तेणे बुडे पाठांतर ॥५॥
नाही दिवसाचा विचार । दास म्हणे अंधःकार ॥६॥
२१२ .
कामक्रोध आवरावा । मद मत्सर सारावा ॥१॥
सांडुनियां कुलक्षणे । शुद्ध धरावी लक्षणे ॥ध्रु०॥
लोभदंभांसी टाकावे । मीपणासि आटोपावे ॥२॥
विवेक वैराग्य विश्वास । धरणे म्हणे रामदास ॥३॥
२१३ .
हो कां मुमुक्षु अथवा मुक्त । आहे विषयांचा आसक्त ॥१॥
तैसे संसाराचे सुख । आदि अंती अवघे दुःख ॥२॥
सुखासारिखे दिसत । उदंड दुःख आले तेथ ॥३॥
दास म्हणे हा वळसा । कोण तो सावा गळसा ॥४॥
२१४ .
कडु विष आणि वावडे । तयासि लडोनि पडे वेडे ॥१॥
तैसे संसाराचे सुख । आदि अंती अवघे दुःख ॥२॥
सुखासारिखे दिसत । उदंड दुःख आले तेथ ॥३॥
दास म्हणे हा वळसा । कोण तो सावा गळसा ॥४॥
२१५ .
ज्याच्या निरुपणे संदेह पडती । त्यागा ते संगति दुर्जनाची ॥१॥
दुर्जनाची कळा सज्जनाचे परी । मैंदाची सरी ब्राह्मणासी ॥२॥
ब्राह्मणासी नाही सर्वदा मत्सर । शुद्ध निरंतर दास म्हणे ॥३॥
२१६ .
निरुपणी जागवेना । काम क्रोध त्यागवेना इतुक्यावेगळे साधन । देवा अवघेचि करीन ॥ध्रु०॥
आतां ठाकेना अभ्यास । तोडवेना आशापाश ॥२॥
रामीरामदास म्हणे । रामनाम उच्चारणे ॥३॥