संस्कृत सूची|पूजा विधीः|प्रतिष्ठारत्नम्| मध्यमवेदीस्नपन प्रतिष्ठारत्नम् अनुक्रम श्रीदेव्यथर्वशीर्षम् मंडपरचना प्रतिष्ठा संबंधित चिंतन अग्निसूक्तम् विष्णुसूक्तम् प्रतिष्ठा पूर्व चिंतन प्रतिष्ठा सामग्री सूचि फलहोम मंत्रों का मुखपाठ देवता गायत्री मंत्र संक्षिप्तग्रहयज्ञप्रयोग स्वस्तिपुण्याहवाचनम् सप्तवसोर्द्धारा मंडपकरणम् संक्षिप्तयज्ञोपवीतधारणविधि: हिरण्यगर्भसूक्तम् पवमानसूक्तम् गणेशमंत्रा प्राणप्रतिष्ठापनम् क्षेत्रपालनामावलि ब्राम्हणवरणम् कुशकंडिका दिग्रक्षणम् प्राणायाम कंकणबंधनम् पुनर्जलमादाय मधुपर्क गोदानम् ब्राह्मणवरणम् गाणपत्यवरणम् ब्राह्मण प्रार्थना प्रधानदेवतास्थापनम् मंडपपूजनम् देवता अथ तोरणपूजनम् वास्तुदेवतास्थापनम् वास्तुमूर्तौ चतु:षष्टि योगिनी पूजनम् योगिनीदेवताआवाहन क्षेत्रपालदेवताआवाहन अष्टोत्तरशतभैरवनामस्तोत्रम् श्वेतपरिधौ रक्तपरिधौ कृष्णपरिधौ ब्रम्हादीनां पायसबलि: भद्रमण्डलदेवतास्थापनम् अथ जलयात्राप्रयोग: अथ कलशस्थापनम् वारुणमंडलदेवतास्थापनम् पंचगव्यकरणम् कुंडस्थदेवतापूजन प्रयोग योन्यावाहनम् भूमिकूर्मानन्तपूजनम् अथ पञ्चभूसंस्कारपूर्वकाग्निप्रतिष्ठापनप्रयोग: अथ वैकल्पिकपदार्थावधारणादिकम् अथ कुशकण्डिका प्रारंभः वराहुति अग्निस्थापन एवं ग्रहहोम व्याहृतिहोम शान्तिकपौष्टिकहोम: कुटीरहोम जलाधिवास: अग्न्युत्तारणम् देवप्रार्थना कौतुकसूत्र बंधन प्रासादवास्तुशान्ति: वास्तुदेवतास्थापनम् वास्तुमंडलदेवताआवहन विशेषश्लोकौ ध्रुवमंत्र प्रमाणसंग्रह वास्तुनिक्षेप विधि प्रासादप्रवेश पंचकुंड नवकुंड प्रासादविधानम् अधिवासन प्रासादोत्सर्ग प्रासादशिखर कलश प्रतिष्ठा ध्वजोच्छ्रयणम् अग्निसूक्तम् मूर्ति मूर्तिपति लोकपाल होम वेदादि होम शिवपरिवार विष्णुपरिवार सूर्यपरिवार देवीपरिवार रामपरिवार वाहन मंत्र आयुध मंत्र कुछ मंत्र स्नानमंडपशुद्धि मध्यमवेदीस्नपन दशलोकपाल कलश निद्राकलश स्थापन न्यास विधि द्वादशाक्षरमन्त्रेण न्यास तत्पुरुषकलाचतुष्टायन्यास: वामदेव: त्रयोदशाकलान्यास: पिंडिकास्थापन प्रासाददिक्षु होम प्रतिमारक्षणम् विशेषमंत्र होमविधान स्थापितदेवताहोम: मंडप वास्तुमंडलदेवतानां होम: सर्वतोभद्रमण्डलदेवतानां होम: द्वितीयावरणदेवताहोम:- फलहोम: प्रधानदेवतापूजनम् प्रधानदेवताबलि: अधिवासनम् अथ संक्षेपेण चलप्रतिष्ठाप्रयोग:- बौधायनोक्त चलप्रतिष्ठा अग्निस्थापनम मध्यमवेदीस्नपन सर्व पूजा कशा कराव्यात यासंबंधी माहिती आणि तंत्र. Tags : poojavidhiपूजाविधी मध्यमवेदीस्नपन Translation - भाषांतर ॐ भद्रंकर्णेभि:० प्रागग्र कुशास्तरणं - ॐ स्तीर्णं बर्हि० प्रणव से देव को बिठाकर कुंकुमाक्त सूत्र से लिंग को वेष्टित करें । उसके मध्य में मुख उपर के भाग में नेत्र पक्ष्मपुटद्वय की कल्पना करें । सुवर्णपात्र मे मधु एवं घृत मिश्रित कर के ॐ चित्रं देवानामुदगादनीकं चक्षुर्मित्रस्य वरुणस्याग्ने: । अर्धमंत्र से सुवर्णशलाका से नेत्रोन्मीलन करें । ॐ आकृष्णेन० मंत्र से उपर एवं नीचे के पलकों की कल्पना सुवर्ण शलाकासे करें । नेत्र मध्य में कनिनिका कल्पित करें । यह विधि आदर्श में देखकर करें । प्रथम दक्षिणनेत्र पश्चात् वामनेत्र । इस समय कोइ भी प्रतिमा के सामने न रहे । प्रतिमाके सामने सुवर्ण पायस भोजन आदर्श तुरंत रखें । आचार्य प्रतिमा को मधु घृत लगायें । ॐ घृतेन सीता मधुना समज्यतां विश्वैर्देवैरनुमता मरुद्भि: । ऊर्जस्वती पयसा पिन्वमानास्मान्सीते पयसाभ्याववृत्स्व ॥ पश्चात् एकादश कलश से स्नान कारयें । पथमवेदी स्नपन के समान यह स्नपन है । बारहर्वो स्थपति कलश नहीं । जजमान सुवर्ण शलाका स्नानवस्त्र आदि शिल्पि को दें । आचार्य को हिरण्य एवं गौदान ।उत्तरवेदी स्नपन भद्रपीठ रचना, प्रागग्र कुशास्तरण, प्रणव से देव को भद्रासन पर बिठाना पश्चात लौकिक कलश से स्नान - ॐ समुद्राय त्वा वाताय स्वाहा सरिराय त्वा वाताय स्वाहा । अनाधृष्याय त्वा वाताय स्वाहा प्रतिधृष्याय त्वा वाताय स्वाहा । अवस्यवे त्वा वाताय स्वाहा । शिमिदाय त्वा वाताय स्वहा ॥ दूर्वा - अक्षत - पुष्प से देवपूजा । पश्चात् देवप्रार्थना - ॐ नमस्तेऽर्चे सुरेशानि प्रकृते: विश्वकर्मण: । प्रभाविताशेषजगद् धात्रि तुभ्यं नमो नम: ॥ त्वयि संपूजयामीशं नारायणमनामयम् । रहिताशेषदोषैस्त्वं ऋद्धियुक्ता सदा भव ॥ (देवके दक्षिणहस्त में वितस्तिमात्र) उर्णासूत्र बंधन (कौतुकसूत्र बंधन - पृष्ठ - अगर न किया हो तो) करें - ॐ यदाबघ्नन्० सर्वसत्वमयं शान्तं परं ब्रम्हा सनातनम् । त्वामेवालंकरिष्यामि त्वं वंद्यो भवते नम: ॥ कहकर नमस्कार करें ।अंतिम चार कलश से स्नपनप्रथमकलशः :--- ॐ इदमाप: प्रवहतावद्यं च मलं च यत् । यच्चाभिदुद्रोहानृतं यच्च शेपेऽ अभीरुणम् । आपो मा तस्मादेनमस: पवमानश्च मुञ्चतु ॥द्वितीयकलशः :--- ॐ आपो देवी: प्रतिगृभ्णीत भस्मै तत्त्स्योने कृणुध्व सुरभा उ लोके । तस्मै नमन्तां जनय: सुपत्नीर्मातेव पुत्रं बिभृताप्स्वेनत् ॥ तृतीयकलशः :--- ॐ इमम्मे वरुन श्रुधी०चतुर्थकलशः :--- ॐ तत्वायामि ब्रम्हाणा०अब प्रथमपंक्ति का एक कलश जिस में विविध पदार्थ हैं और द्वितीय पंक्ति का शुद्धजल का कलश - इस क्रम से स्नपन विधि हो । दोनों पंक्ति में १०-१० कलश अष्टपल मृत्तिका कलशः :--- ॐ अग्निर्मूर्द्धा दिव:०शुद्धकलशः :--- ॐ वरुणस्योत्तंभनमसि०दशपलगोमयकलशः :--- ॐ गंधद्वारां दुराधर्षांम्०शुद्धकलशः :--- ॐ इमम्मे वरुण० द्वादशापलगोमूत्रकलशः :--- ॐ तत्त्सवितुर ॐ गायत्री त्रिष्टुप्० शुद्धकलशः :--- ॐ आपो हि ष्ठा०मुष्टिपरिमित भस्म :--- ॐ प्रसद्य भस्मना योनिमपश्च पृथिवीमग्ने । स सृज्य मातृभिष्टवं ज्योतिष्मान् पुनरासद: ॥शुद्धोदककलशः :--- ॐ यो व: शिवतमो०त्रिपलसंमितपंचगव्यकलशः :--- ॐ पय: पृथिव्यां०शुद्धोदक :--- ॐ देवीरापोऽअपान्नपाद्योवऽऊर्मिर्हविष्यऽइन्द्रियावान्मदिन्तम: । तं देवेभ्यो देवत्रा दत्तशुक्रपेभ्यो येषां भागस्थ स्वाहा ॥षोडशपलक्षीर :--- आप्यायस्वसमेतुतेविश्वत: सोमवृष्ण्यम् । भवावाजस्य संगथे ॥ शुद्धोदककलशः :--- ॐ तस्मा अरंग०विशतिपलदधिकलशः :--- ॐ दधिक्राव्णोऽअकारिषं०शुद्धोदककलशः :--- ॐ युञान: प्रथमं मनस्तत्वाय सविता धिय: । अग्नेर्ज्योतिर्निचाय्य पृथिव्याऽअध्याभरत् ॥सप्तपलघृत :--- ॐ घृतवती भुवनानामभिश्रिर्योवी पृथ्वी मधु दुधे सुपेशसा । द्यावापृथिवी वरुनस्य धर्मणा विष्कभितेऽअजरे भूरिरेतसा ॥शुद्धोदककलशः :--- ॐ देवस्यत्वा सवितु:०त्रिपलमधुकलशः :--- ॐ मधुवाता ऋतायते०शुद्धोदक :--- ॐ आपो अस्मान्मातर: शुन्धयन्तु घृतेन नो घृतप्व: पुनन्तु । विश्व हि रिप्रं प्रवहन्ति देवीरुदिदाभ्य: शुचिरा पूतऽएमि ॥ त्रिपलशर्करा :--- ॐ आयंगौ: पृश्निरक्रमीदसदन्मातरं पुर: । पितरंच प्रयंत्स्व: शुद्धोदककलशः :--- ॐ आपोहयद बृहतीर्विश्वमायन् गर्भं दधाना जनयन्तीरग्निम् । ततो देवाना समवर्ततासुरेक: कस्मैदेवायहविषा विधेम ॥१) प्रतिमा का वस्त्र से संमार्जन करें :--- ॐ यज्ञा यज्ञा वो अग्नये गिरा गिरा च दक्षसे । प्रप्रवयममुतं जातवेदसं प्रियं मित्रं न श सिषम् ॥ ॐ प्रत्युष्ट रक्ष: प्रत्युष्टाऽअरातयो निष्टप्त रक्षो निष्टप्ताऽअरातय: । अनिशितोसि सपत्नक्षिद वाजिनं त्वा वाजेध्यायै सम्मार्ज्मि । प्रत्युष्ट रक्ष प्रत्युष्टाऽ अरातयो तिष्टप्त रक्षो निष्टप्ताऽ अरातय: । अनिशितासि सपत्नक्षिद् वाजिनं त्वा वाजेध्यायै सम्मार्ज्मि ॥२) सुगंधितैल लगायीं :--- ॐ त्रयंबकं यजामहे०३) यवशालि गोधूम मसूर बिल्वचूर्ण से उद्वर्तन :--- ॐ द्रुपदादिव मुमुचान:०४) आमलकचूर्ण लगायें :--- ॐ या ते रुद्र शिवा तनु०५) यक्षकर्दम (दो भाग कस्तूरी दो भाग केशर (कुंकुम) तीन भाग चंदन, कपूर एक भाग का मिश्रण) का लेप करें :--- ॐ कर्दमेन प्रजाभूता०६) जटामांसी का लेप करें :--- ॐ या ओषधी: पूर्वाजाता०७) शुद्धजल के दो कलश से स्नान :--- ॐ मानस्तोके० ॐ प्रतद्विष्णुस्तवते वीर्येण मृगो न भीम: कुचरो गिरिष्ठा: । यस्यो रुषु त्रिषु विक्रमणेष्वधि क्षियन्ति भुवनानि विश्वा ॥अब तृतीयपंक्ति के पंचामृत के पोंच और चतुर्हपंक्ति के शुद्धजल के पाँच कलश से स्नपन जिसमें पय और जल, दधि और जल ऐसा क्रम हो ।पय: कलश :--- ॐ अस्य प्रत्नामनुद्युत शुक्रं दुदुही अहय: । पय: सहस्रसामृषिम् ॥शुद्धकलश :--- ॐ आप्यायस्व समेतुतेविश्वत: सोमवृष्ण्यम् । भवावाजस्य संगथे ॥दधिकलश :--- ॐ पयसो रूपं यद्यवा दध्नो रूपं कर्कन्धूनि । सोमस्य रूपं वाजिन सौम्यस्य रूपमामिक्षा ॥शुद्धकलश :--- ॐ सन्ते पया सि समु यन्तु वाज: सं वृष्ण्यान्यभिंमाति षाह: । आप्यायमानो अमृतायसोम दिवि श्रवा स्युत्तमानि धिष्व ॥घृतकलशा :--- ॐ घृतेनाञ्जन्संपथो देवयानान्प्रजा नन्वाज्यप्येतु देवान् । अनुत्वा सप्ते प्रदिश: स्चन्ता स्वधामस्मै यजमानय धेहि ॥शुद्धकलश :--- ॐ आप्यायस्व मदिन्तम सोम विश्वेभिर शुभि: । भवा न" सप्रथस्तम: सखा वृधे ॥मधुकलश :--- ॐ स्वाहामरुदभि : परिश्रीयस्वदिव: स स्पृशस्पाहि । मधुमधु मधुशुद्धकलश :--- ॐ अप्स्वग्ने सधिष्टवसौषधीरनुरुद्धयसे । गर्भे संजायसे पुन: ॥ शर्कराकलश :--- ॐ स्वादिष्ठयामदिष्ठयापवस्व सोमधारया । इन्द्रायपातवे सुत: ॥शुद्धकलश :--- ॐ वरुणस्योत्तंभनमसि० पंचम पंक्ति के पांच कलशगंधोदककलश :--- ॐ गंधद्वारां दुराधर्षाम्०पंचपल्लवकषायकलश :--- ॐ यज्ञा यज्ञावो०ओषधीकलश :--- ॐ या ओषधी; पूर्वा जाता० षतु पंवितसितपुष्पकलश :--- ॐ ओषधी: प्रतिमोदध्वं पुष्पवती:०अष्टफलकलश :--- ॐ या: फलिनीर्या०सुवर्णोदककलश :--- ॐ हिरण्यगर्भ: समवर्तवाग्रे०घोश्रृंगोदककलश :--- ॐ हविष्मतीरिमाऽआपो हविष्माँ २आविवासति । हविष्मान् देवोऽअध्वरो हविष्माँ २ अस्तु सूर्य: ॥धान्योदककलश :--- ॐ धान्यमसि धिनुहि०सहस्रधाराकलश :--- ॐ सहस्रशीर्षा पुरुष:० ॥ ॐ इमा मेऽअग्नऽइष्टका०सर्वौषधिजलकलश :--- ॐ या ओषधी: सोमराज्ञीर्बव्ही: श्तविचक्षणा: । तासामसि त्वमुत्तमारं माकाय शा हृदे ॥पंचपल्लवोदककलश :--- ॐ नमोऽस्तु सर्पेभ्यो०रत्नोदक :--- ॐ अष्टौ व्यख्यत्त्ककुभ: पृथिव्यास्त्रीधन्व योजना सप्तसिन्धून् । हिरण्याक्ष: सवितादेवऽआगाद्रधद्रत्नादाशुषे वार्याणि ॥तीर्थोदककलश :--- ॐ ये तीर्थानि प्रचरन्ति०वेदि के अष्ट दिशा में रखें समुद्रसंज्ञित अष्टकलश से अभिषेकपूर्वे क्षारोदककलश :--- ॐ कयानश्चित्र०आग्नेय्यां क्षीरकलश :--- ॐ आप्यायस्व समेतु०दक्षिणे दधिकलश :--- ॐ दधिक्राव्णो०नैऋत्यां घृतकलश :--- ॐ घृतवतीभुवनानामभिश्रियोर्वी पृथ्वीमधुदुघे सुपेशसा ।द्यावापृथिवी वरुणस्य धर्मणा विष्कभितेऽअजरे भूरि रेतसा ।पश्चिमे इक्षुरस :--- ॐ पय: पृथिव्यां पय०वायव्यां सुरोदक :--- ॐ देवंबर्हिर्वारितीनामध्वरेस्तीर्णमश्विभ्यामूर्णम्रदा: सरस्वत्यास्योनमिन्द्र ते सद: । ईशायै मन्यु राजानं बर्हिषा दधुरिन्द्रियं वसुवने वसुधेयस्य व्यन्तु यज ॥उत्तरे स्वादूदक :--- ॐ स्वादिष्ठयामदिष्ठयापवस्वसोम धारया । इन्द्राय पातवेसुत: ईशान्यां गर्भोदक :--- ॐ सरस्वती योन्यां गर्भमन्तरश्विभ्यं पत्नी सुकृतं बिभर्ति । अपा रसेन वरुणो न साम्नेन्द्र श्रियै जनयन्नप्सु राजा ॥ N/A References : N/A Last Updated : May 24, 2018 Comments | अभिप्राय Comments written here will be public after appropriate moderation. Like us on Facebook to send us a private message. TOP