पूर्वभागः - अध्यायः ९४

ऋषय ऊचुः ॥
कथमस्य पिता दैत्यो हिरण्याक्षः सुदारुणः ॥
विष्णुना सूदितो विष्णुर्वाराहत्वं कथं गतः ॥१॥

तस्य श्रृंगं महेशस्य भूषणत्वं कथं गतम् ॥
एतत्सर्वं विशेषेण सूत वक्तुमिहार्हसि ॥२॥

सूत उवाच ॥
हिरण्यकशिपोर्भ्राता हिरण्याक्ष इति स्मृतः ॥
पुरांधकासुरेशस्य पिता कालांतकोपमः ॥३॥

देवाञ्जित्वाथ दैत्येंद्रो बद्ध्वा च धरणीमिमाम् ॥
नीत्वा रसातलं चक्रे बंदीमिन्दीवरप्रभाम् ॥४॥

ततः सब्रह्मका देवाः परिम्लानमुखश्रियः ॥
बाधितास्ताडिता बद्ध्वा हिरण्याक्षेण तेन वै ॥५॥

बलिना दैत्यमुख्येन क्रूरेम सुदुरात्मना ॥
प्रणम्य शिरसा विष्णुं दैत्यकोटिविमर्दनम् ॥६॥

सर्वे विज्ञापयामासुर्धरणीबंधनं हरेः ॥
श्रुत्वैतद्भगवान् विष्णुर्धरणीबंधनं हरिः ॥७॥

भूत्वा यज्ञवराहोसौ यथा लिंगोद्भवे तथा ॥
दैत्यैश्च सार्धं दैत्येंद्रं हिरण्याक्षं महाबलम् ॥८॥

दंष्ट्राग्रकोट्या हत्वैनं रेजे दैत्यान्तकृत्प्रभुः ॥
कल्पादिषु यथापूर्वं प्रविश्य च रसातलम् ॥९॥

आनीय वसुधां देवीमंकस्थामकरोद्बहिः ॥
ततस्तुष्टावदेवेशं देवदेवः पितामहः ॥१०॥

शक्राद्यैः सहितो भूत्वा हर्षगद्गदया गिरा ॥
शाश्वताय वराहाय दंष्ट्रिणे दंडिने नमः ॥११॥

नारायणाय सर्वाय ब्रह्मणे परमात्मने ॥
कर्त्रे धर्त्रे धरायास्तु हर्त्रे देवारिणां स्वयम् ॥
कर्त्रे नेत्रे सुरेंद्राणां शास्त्रे च सकलस्य च ॥१२॥

त्वमष्टमूर्तिस्त्वमनंतमूर्तिस्त्वमादिदेवस्त्वमनंतवेदितः ॥
तव्या कृतं सर्वमिदं प्रसीद सुरेश लोकेश वराह विष्णो ॥१३॥

तथैकदंष्ट्राग्रमुखाग्रकोटिभागैकभागार्धतमेन विष्णो ॥
हताः क्षणात्कामददैत्यमुख्याः स्वदंष्ट्रकोट्या सह पुत्रभृत्यैः ॥१४॥

त्वयोद्धृता देव धरा धरेशधराधराकार धृताग्रदंष्ट्रे ॥
धराधरैः सर्वजनैः समुद्रैः सुरासुरैः सेवितचंद्रवक्त्र ॥१५॥

त्वयैव देवेश विभो कृतश्च जयः सुराणामसुरेश्वणाम् ॥
अहो वसुंधरा तव पृष्ठतः सकलतारकादयः ॥१६॥

तव रोम्णि सकलामरेश्वरा नयनद्वये शशिरवी पदद्वये ॥
निहिता रसातलगता वसुंधरा तव पृष्ठतः सकलतारकादयः ॥१७॥

जगतां हिताय भवता वसुंधरा भगवान् रसातलसपुटंगता तदा ॥
अबलोद्धृता च भगवंस्तवैव सकलं त्वयैव हि धृतं जगद्गुरो ॥१८॥

इति वाक्पतिर्बहुविधैस्तवार्चनैः प्रणिपत्य विष्णुममरैः प्रजापतिः ॥
विविधान्वरान् हरिमुखात्तु लब्धवान् हरिनाभिवारिजदेहभृत्स्वयम् ॥१९॥

अथ तामुद्धृतां तेन धरां देवा मुनीश्वराः ॥
मूर्ध्न्यारोप्य नमश्चक्रुश्चक्रिणः सन्निधौ तदा ॥२०॥

अनेनैव वराहेण चोद्धृतासि वरप्रदे ॥
कृष्णेनाक्लिष्टकार्येण शतहस्तेन विष्णुना ॥२१॥

धरणि त्वं महाभोगे भूमिस्त्वं धेनुरव्यये ॥
लोकानां धारिणी त्वं हि मृत्तिके हर पातकम् ॥२२॥

मनसा कर्मणा वाचावरदे वारिजेक्षणे ॥
त्वया हतेन पापेन जीवामस्त्वत्प्रसादतः ॥२३॥

इत्युक्ता सा तदा देवी धरा देवैरधाब्रवीत् ॥
वराहदंष्ट्राभिन्नायां धरायां मृत्तिकां द्विजाः ॥२४॥

मंत्रेणानेन योऽबिभ्रत् मूर्ध्नि पापात्प्रमुच्यते ॥
आयुष्मान्बलवान्धन्यः पुत्रपौत्रसमन्वितः ॥२५॥

क्रमाद्भुवि दिवं प्राप्य कर्मांते मोदते सुरैः ॥
अथ देव गते त्वक्त्वा वराहे क्षीरसागरम् ॥२६॥

वाराहरूपमनघं चचाल च धरा पुनः ॥
तस्य दंष्ट्राभराक्रांता देवदेवस्य धीमतः ॥२७॥

यदृच्छया भवः पश्यन् जगामजगदीश्वरः ॥
दंष्ट्रां जग्राह दृष्ट्वा तां भूषणार्थमथात्मनः ॥२८॥

दधार च महादेवः कूर्चांते वै महोरसि ॥
देवाश्च तुष्टुवुः सेंद्रा देवदेवस्य वैभवम् ॥२९॥

धरा प्रतिष्ठिता ह्येवं देवदेवेन लीलया ॥
भूतानां संप्लवे चापि विष्णोश्चैव कलेवरम् ॥३०॥

ब्रह्मणश्च तथान्येषां देवानामपि लीलया ॥
विभुरंगविभागेन भूषितो न यदि प्रभुः ॥३१॥

कथं विमुक्तिर्विप्राणां तस्माद्दंष्ट्री महेश्वरः ॥३२॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे पूर्वभागे वराहप्रादुर्भावो नाम चतुर्नवतितमोध्यायः ॥९४॥