पूर्वभागः - अध्यायः २८

शैलादिरुवाच ॥
आग्नेयं सौरममृतं बिंबं भाव्यं ततोपरि ॥
गुणत्रयं च हृदये तथा चात्मत्रयं क्रमात् ॥१॥

तस्योपरि महादेवं निष्कलं सकलाकृतिम् ॥
कांतार्धरूढदेहं च पूजयेद्ध्यानविद्यया ॥२॥

ततो बहुविधं प्रोक्तं चिंत्यं तत्रास्ति चेद्यतः ॥
चिंतकस्य ततश्चिंता अन्यथा नोपपद्यते ॥३॥

तस्माद्ध्येयं तथा ध्यानं यजमानः प्रयोजनम् ॥
स्मरेत्तन्नान्यथा जातु बुद्ध्यते पुरुषस्य ह ॥४॥

पुरे शेते पुरं देहं तस्मात्पुरुष उच्यते ॥
याज्यं यज्ञेन यजते यजमानस्तु स स्मृतः ॥५॥

ध्येयो महेश्वरो ध्यानं चिंतनं निर्वृतिः फलम् ॥
प्रधानपुरुषेशानं याथातथ्यं प्रपद्यते ॥६॥

इह षड्विंशको ध्येयो ध्याता वै पंचविंशकः ॥
चतुर्विंशकमव्यक्तं महदाद्यास्तु सप्त च ॥७॥

महांस्तथा त्वहंकारं तन्मात्रं पंचकं पुनः ॥
कर्मेद्रियाणि पञ्चैव तथा बुद्धींद्रियाणि च ॥८॥

मनश्च पंच भूतानि शिवः षड्विंशकस्ततः ॥
स एव भर्ता कर्ता च विघेरपि महेश्वरः ॥९॥

हिरण्यगर्भं रुद्रोसौ जनयामास शंकरः ॥
विश्वाधिकश्च विश्वात्मा विश्वरूप इति स्मृतः ॥१०॥

विना यथा हि पितरं मातरं तनयास्त्विह ॥
न जायंते तथा सोमं विना नास्ति जगत्त्रयम् ॥११॥

सनत्कुमार उवाच ॥
कर्ता यदि महादेवः परमात्मा महेश्वरः ॥
तथा कारयिता चैव कुर्वतोल्पात्मनस्तथा ॥१२॥

नित्यो विशुद्धो बुद्धश्च निष्कलः परमेश्वरः ॥
त्वयोक्तो मुक्तिदः किं वा निष्कलश्चेत्करोति किम् ॥१३॥

शैलादिरूवाच ॥
कालः करोति सकलं कालं कलयते सदा ॥
निष्कलं च मनः सर्वं मन्यते सोपि निष्कलः ॥१४॥

कर्मण तस्य चैवेह जगत्सर्वं प्रतिष्ठितम् ॥
किमत्र देवदेवस्य मूर्त्यष्टकमिदं जगत् ॥१५॥

विनाकाशं जगन्नैव विना वायुना विना ॥
तेजसा वारिणा चैव यजमानं तथा विना ॥१६॥

भानुना शाशिना लोकस्तस्यैतास्तनवः प्रभोः ॥
विचारतस्तु रुद्रस्य स्थूलमेतच्चराचरम् ॥१७॥

सूक्ष्मं वदंति ऋषयो यन्न वाच्यं द्विजोत्तमाः ॥
यतो वाचो निवर्तंते अप्राप्य मनसा सह ॥१८॥

आनंदं ब्रह्मणो विद्वान्न बिभेति कुतश्चन ॥
न भेतव्यं तथा तस्माज्ज्ञात्वानंदं पिनाकिनः ॥१९॥

विभूतयश्च रुद्रस्य मत्वा सर्वत्र भावतः ॥
सर्वं रुद्र इति प्राहुर्मुनयस्तत्त्वदर्शिनः ॥२०॥

नमस्कारेण सततं गौरवात्परमेष्ठिनः ॥
सर्वं तु खल्विदं ब्रह्म सर्वो वै रुद्र ईश्वरः ॥२१॥

पुरुषो वै महादेवो महेशानः परः शिवः ॥
एवं विभुर्विनिर्दिष्टो ध्यानं तत्रैव चिंतनम् ॥२२॥

चतुर्व्यूहेण मार्गेण विचार्यालोक्य सुव्रत ॥
संसारहेतुः संसारो मोक्षहेतुश्च निर्वृतिः ॥२३॥

चतुर्व्यूहः समाख्यातश्चिन्तकस्येह योगिनः ॥
चिंता बहुविधा ख्याता सैकत्र परमेष्ठिना ॥२४॥

सुनिष्ठेत्यत्र कथिता रुद्रं रोद्री न संशयः ॥
एन्द्री चैन्द्रे तथा सौम्या सोमे नारायणे तथा ॥२५॥

सूर्यो वह्नौ च सर्वेषां सर्वत्रैवं विचारतः ॥
सैवाहं सोहमित्येवं द्विधा संस्थाप्य भावतः ॥२६॥

भक्तोसौ नास्ति यस्तस्माच्चिंता ब्राह्मी न संशयः ॥
एवं ब्रह्ममयं ध्यायेत्पूर्वे विप्र चराचरम् ॥२७॥

चराचरविभागं च त्यजेदभिमतं स्मरन् ॥
त्याज्यं ग्राह्यमलभ्यं च कृत्यं चाकृत्यमेव च ॥२८॥

यस्य नास्ति सुतृप्तस्य तस्य ब्राह्मी न चान्यथा ॥
आभ्यंतंरं समाख्यातमेवमभ्यर्चनं क्रमात् ॥२९॥

आभ्यंतरार्चकाः पूज्या नमस्कारादिभिस्तथा ॥
विरूपा विकृतास्चापि न निंद्या ब्रह्म वादिनः ॥३०॥

आभ्यंतरार्चकाः सर्वे न परीक्ष्या विजानता ॥
निंदका एव दुःखार्ता भविष्यंत्यल्पचेतसः ॥३१॥

यथा दारुवने रुद्रं विनिंद्य मुनयः पुरा ॥
तस्मात्सेव्या नमस्कार्याः सदा ब्रह्मविदस्तथा ॥३२॥

वर्णाश्रमविनिर्मुक्ता वर्णाश्रमपरायणैः ॥३३॥
इति श्रीलिंगमहापुराणे पूर्वभागे शिवार्चनतत्त्वसंख्यादिवर्णनं नामाऽष्टाविंशोध्यायः ॥२८॥