पूर्वभागः - अध्यायः ८३

ऋषय ऊचुः ॥
व्यपोहनस्तवं पुण्यं श्रुतमस्माभिरादरात् ॥
प्रसंगाल्लिंगदानस्य व्रतान्यपि वदस्व नः ॥१॥

सूत उवाच ॥
व्रतानि वः प्रवक्ष्यामि शुभानि मुनिसत्तमाः ॥
नंदिना कथितानीह ब्रह्मपुत्राय धीमते ॥२॥

तानि व्यासादुपश्रुत्य युष्माकं प्रवदाम्यहम् ॥
अष्टम्यां च चतुर्दश्यां पक्षयोरुभयोरपि ॥३॥

वर्षमेकं तु भुंजानो नक्तं यः पूजयेच्छिवम् ॥
सर्वयज्ञफलं प्राप्य स याति परमां गतिम् ॥४॥

पृथिवीं भाजनं कृत्वा भुक्त्वा पर्वसु मानवः ॥
अहोरात्रेण चैकेन त्रिरात्रफलमश्नुते ॥५॥

द्वयोर्मासस्य पंचम्योर्द्वयोः प्रतिपदोर्नरः ॥
क्षीरधाराव्रतं कुर्यात्सोश्वमेधफलं लभेत् ॥६॥

कृष्णाष्टम्यां तु नक्तेन यावत्कृष्णचतुर्दशी ॥
भुंजन्भोगानवाप्नोति ब्रह्मलोकं च गच्छति ॥७॥

योब्दमेकं प्रकुर्वीत नक्तं पर्वसु पर्वसु ॥
ब्रह्मचारी जितक्रोधः शिवध्यानपरायणः ॥८॥

संवत्सरांते विप्रेंद्रान् भोजयेद्विधिपूर्वकम् ॥
स याति शांकरं लोकं नात्र कार्या विचारणा ॥९॥

उपवासात् परं भैक्ष्यं भैक्ष्यात्परमयाचितम् ॥
आयाचितात्परं नक्तं तस्मान्नक्तेन वर्तयेत् ॥१०॥

देवैर्भुक्तं तु पूर्वाह्णे मध्याह्ने ऋषिभिस्तथा ॥
अपराह्णे च पितृभिः संध्यायां गुह्यकादिभिः ॥११॥

सर्ववेलामतिक्रम्य नक्तभोजनमुत्तमम् ॥
हविष्यभोजनं स्नांन सत्यमाहारलाघवम् ॥१२॥

अग्निकार्यमधःशय्यां नक्तभोजी समाचरेत् ॥
प्रतिमासं प्रवक्ष्यामि शिवव्रतमनुत्तमम् ॥१३॥

धर्मकामार्थमोक्षार्थं सर्वपापविशुद्धये ॥
पुष्यमासे च संपूज्य यः कुर्यान्नक्तभोजनम् ॥१४॥

सत्यवादी जितक्रोधः शालिगोधूमगोरसैः ॥
पक्षयोरष्टमीं यत्नादुपवासेन वर्तयेत् ॥१५॥

भूमिशय्यां च मासांते पौर्णमास्यां घृतादिभिः ॥
स्नाप्य रुद्रं महादेवं संपूज्य विधिपूर्वकम् ॥१६॥

यावकं चौदनं दत्त्वा सक्षीरं सघृतं द्विजाः ॥
भीजयेद्ब्राह्मणाञ्शिष्टाञ्जपेच्छांतिं विशेषतः ॥१७॥

तथा गोमिथुनं चैव कपिलं विनिवेदयेत् ॥
भवाय देवदेवाय शिवाय परमेष्ठिने ॥१८॥

स याति मुनिशार्दूल वाह्नेयं लोकमुत्तमम् ॥
भुक्त्वा स विपुलान् लोकान् तत्रैव स विमुच्यते ॥१९॥

माघमासे तु संपूज्य यः कुर्यान्नक्तभोजनम् ॥
कृशरं घृतसंयुक्तं भुंजानः संयतेंद्रियः ॥२०॥

सोपवासं चतुर्दश्यां भवेदुभयपक्षयोः ॥
रुद्राय पौर्णमास्यां तु दद्याद्वै घृतकंबलम् ॥२१॥

कृष्णं गोमिथुनं दद्यात्पूजयेच्चैव शंकरम् ॥
भोजयेद्ब्राह्मणांश्चैव यथाविभवविस्तरम् ॥२२॥

याम्यमासाद्य वै लोकं यमेन सह मोदते ॥
फाल्गुने चैव संप्राप्ते कुर्याद्वै नक्तभोजनम् ॥२३॥

श्यामाकान्नघृतक्षीरैर्जितक्रोधो जितेंद्रियः ॥
चतुर्दश्यामथाष्टम्यामुपवासं च कारयेत् ॥२४॥

पौर्णमास्यां महादेवं स्नाप्य संपूज्य शंकरम् ॥
दद्याद्गोमिथुनं वापि ताम्राभं शूलपाणये ॥२५॥

ब्राह्मणान् भोजयित्वा तु प्रार्थयेत्परमेश्वरम् ॥
स याति चंद्रेसायुज्यं नात्र कार्या विचारणा ॥२६॥

चैत्रेपि रुद्रमभ्यर्च्य कुर्याद्वै नक्तभोजनम् ॥
शाल्यन्नं पयसा युक्तं घृतेन च यथासुखम् ॥२७॥

गोष्ठशायी मुनिश्रेष्ठाः क्षितौ निशि भवं स्मरेत् ॥
पौर्णमास्यां शिवं स्नाप्य दद्याद्गोमिथुनं सितम् ॥२८॥

ब्राह्मणान् भोजयेच्चैव निर्ऋतेः स्थानमाप्नुयात् ॥
वैशाखे च तथा मासे कृत्वा वै नक्तभोजनम् ॥२९॥

पौर्णमास्यां भवं स्नाप्यं पंचगव्यघृतादिभिः ॥
श्वेतं गोमिथुनं दत्त्वा सोश्वमेधफलं लभेत् ॥३०॥

ज्येष्ठे मासे च देवेशं भवं शर्वमुमापतिम् ॥
संपूज्य श्रद्धया भक्त्या कृत्वा वै नक्तभोजनम् ॥३१॥

रक्तशाल्यन्नमध्वा च अद्भिः पूतं घृतादिभिः ॥
वीरासनी निशार्धं च गवां शुश्रूषणे रतः ॥३२॥

पौर्णमास्यां तु संपूज्य देवदेवमुमापतिम् ॥
स्नाप्य शक्त्या यथान्यायं चरुं दद्याच्च शूलिने ॥३३॥

ब्राह्मणान् भोजयित्वा च यथाविभवविस्तरम् ॥
धूम्रं गोमिथुनं दत्त्वा वायुलोके महीयते ॥३४॥

आषाढे मासि चाप्येवं नक्तभोजनतत्परः ॥
भूरिखंडाज्यसंमिश्रं सक्तुभिश्चैव गोरसम् ॥३५॥

पौर्णमास्यां घृताद्यैस्तु स्नाप्य पूज्य यथाविधि ॥
ब्राह्मणान् भोजयित्वा च श्रोत्रियान् वेदपारगान् ॥३६॥

दद्याद्गोमिथुनं गौरं वारुणं लोकमाप्नुयात् ॥
श्रावणेच द्विजा मासे कृत्वा वै नक्तभोजनम् ॥३७॥

क्षीरषष्टिकभक्तेन संपूज्य वृषभध्वजम् ॥
पौर्णमास्यां घृताद्यैस्तु स्नाप्य पूज्य यथाविधि ॥३८॥

ब्राह्मणान् भोजयित्वा च श्रोत्रियान् वेदपारगान् ॥
श्वेताग्रपादं पौड्रं च दद्याद्गोमिथुनं पुनः ॥३९॥

स याति वायुसायुज्यं वायुवत्सर्वगो भवेत् ॥
प्राप्ते भाद्रपदे मासे कृत्वैवं नक्तभोजनम् ॥४०॥

हुतशेषं च विप्रेंद्रान्वृक्षमूलाश्रितो दिवा ॥
पौर्णमास्यां तु देवेशं स्नाप्य संपूज्य शंकरम् ॥४१॥

नीलस्कंधं वृषं गां च दत्त्वा भक्त्या यथाविधि ॥
ब्राह्मणान् भोजयित्वा च वेदवेदांगपारगान् ॥४२॥

यक्षलोकमनुप्राप्य यक्षराजो भवेन्नरः ॥
ततश्चाश्वयुजे मासि कृत्वैवं नक्तभोजनम् ॥४३॥

सघृतं शंकरं पूज्य पौर्णमास्यां च पूर्ववत् ॥
ब्राह्मणान् भोजयित्वा च शिवभक्तान् सदा शुचीन् ॥४४॥

वृषभं नीलवर्णाभमुरोदेशसमुन्नतम् ॥
गां च दत्वा यथान्यायमैशानं लोकमाप्नुयात् ॥४५॥

कार्तिके च तथा मासे कृत्वा वै नक्तभोजनम् ॥
क्षीरोदनेन साज्येन संपूज्य च भवं प्रभुम् ॥४६॥

पौर्णमास्यां च विधिवत्स्नाप्य दत्त्वा चरुं पुनः ॥
ब्राह्मणान्भोजयित्वा च यथाविभवविस्तरम् ॥४७॥

दत्त्वा गोमिथुनं चैव कापिलं पूर्ववद्द्विजाः ॥
सूर्यसायुज्यमाप्नोति नात्र कार्या विचारणा ॥४८॥

मार्गशीर्षे च मासेपि कृत्वैवं नक्तभोजनम् ॥
यवान्नेन यथान्यायमाज्यक्षीरादिभिः समम् ॥४९॥

पौर्णमास्यां च पूर्वोक्तं कृत्वा शर्वाय शंभवे ॥
ब्राह्मणान् भोजयित्त्वा च दरिद्रान्वेदपारगान् ॥५०॥

दत्त्वा गोमिथुनं चैव पांडुरं विधिपूर्वकम् ॥
सोमलोकमनुप्राप्य सोमेन सह मोदते ॥५१॥

अहिंसा सत्यमस्तेयं ब्रह्मचर्यं क्षमा दया ॥
त्रिःस्नानं चाग्निहोत्रं च भूशय्या नक्तभोजनम् ॥५२॥

पक्षयोरुपवासं च चतुर्दश्यष्टमीषु च  ॥
इत्येतदखिलं प्रोक्तं प्रतिमासं शिवव्रतम् ॥५३॥

कुर्याद्वर्षं क्रमेणैव व्युत्क्रमेणापि वा द्विजाः ॥
स याति शिवसायुज्यं ज्ञानयोगमवाप्नुयात् ॥५४॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे पूर्वभागे शिवव्रतकथनं नाम त्र्यशीतितमोऽध्यायः ॥८३॥