पूर्वभागः - अध्यायः ९०

सूत उवाच ॥
अथ ऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि यतीनामिह निश्चितम् ॥
प्रायश्चित्तं शिवप्रोक्तं यतीनां पापशोधनम् ॥१॥

पापं हि त्रिविधं ज्ञेयं वाङ्मनः कायसंभवम् ॥
सततं हि दिवा रात्रौ येनेदं वेष्ट्यते जगत् ॥२॥

तत्कर्मणा विनाप्येष तिष्ठतीति परा श्रुतिः ॥
क्षणमेवं प्रयोज्यं तु आयुष्यं तु विधारणम् ॥३॥

भवेद्योगोऽप्रमत्तस्य योगो हि परमं बलम् ॥
न हि योगात्परं किंचिन्नराणां दृश्यते शुभम् ॥४॥

तस्माद्योगं प्रशंसंति धर्मयुक्ता मनीषिणः ॥
अविद्यां विद्यया जित्वा प्राप्यैश्वर्यमनुत्तमम् ॥५॥

दृष्ट्वापरावरं धीराः परं गच्छंति तत्पदम् ॥
व्रतानि यानि भीक्षूणां तथैवोपव्रतानि च ॥६॥

एकैकातिक्रमे तेषां प्रायश्चित्तं विधीयते ॥
उपेत्य तु स्त्रियं कामात्प्रायश्चित्तं विनिर्दिशेत् ॥७॥

प्राणायामसमायुक्तं चरेत्सांतपनं व्रतम् ॥
ततश्चरति निर्देशात्कृच्छ्रं चांते समाहितः ॥८॥

पुनराश्रममागत्य चरेद्भिक्षुरतंद्रितः ॥
न धर्मयुक्तमनृतं हिनस्तीति मनीषिणः ॥९॥

तथापि न च कर्तव्यं प्रसंगो ह्येष दारुणः ॥
अहोरात्रपवासश्च प्राणायामशतं तथा ॥१०॥

असद्वादो न कर्तव्यो यतिना धर्मलिप्सुना ॥
परमापद्गतेनापि न कार्यं स्तेयमप्युत ॥११॥

स्तेयादभ्यधिकः कश्चिन्नास्त्यधर्म इति श्रुतिः ॥
हिंसा ह्येषा परा सृष्टा स्तैन्यं वै कथितं तथा ॥१२॥

यदेतद्द्रविणं नाम प्राणा ह्येते बहिश्चराः ॥
स तस्य हरते प्राणान्यो यस्य हरते धनम् ॥१३

एवं कृत्वा सुदुष्टात्मा भिन्नवृत्तो व्रताच्च्युतः ॥
भूयो निर्वेदमापन्नश्चरेच्चांद्रायणं व्रतम् ॥१४॥

विधिना शास्त्रदृष्टेन संवत्सरमिति श्रुतिः ॥
ततः संवत्सरस्यांते भूयः प्रक्षीणकल्मषः ॥
पुनर्निर्वेदमापन्नश्चरेद्भिक्षुरतंद्रितः ॥१५॥

अहिंसा सर्वभूतानां कर्मणा मनसा गिरा ॥
अकामादपि हिंसेत यदि भिक्षुः पशून् कृमीन् ॥१६॥

कृच्छ्रातिकृच्छ्रं कुर्वीत चांद्रायणमथापि वा ॥
स्कंदेदिंद्रियदौर्बल्यात् स्त्रियं दृष्ट्वा यतिर्यदि ॥१७॥

तेन धारयितव्या वै प्राणायामास्तु षोटश ॥
दिवा स्कन्नस्य विप्रस्य प्रायश्चित्तं विधीयते ॥१८॥

त्रिरात्रमुपवासाश्च प्राणायामशतं तथा ॥
रात्रौ स्कन्नः शुचिः स्नात्वा द्वादशैव तु धारणा ॥१९॥

प्राणायामेन शुद्धात्मा विरजा जायते द्विजाः ॥
एकान्नं मधुमांसं वा अश्रृतान्नं तथैव च ॥२०॥

अभोज्यानि यतीनां तु प्रत्यक्षलवणानि च ॥
एकैकातिक्रमात्तेषां प्रायश्चित्तं विधीयते ॥२१॥

प्राजापत्येन कृच्छ्रेण ततः पापात्प्रमुच्यते ॥
व्यतिक्रमाश्च ये केचिद्वाङ्मनः कायसंभवाः ॥२२॥

सद्भिः सह विनिश्चित्य यद्ब्रूयुस्तत्समाचरेत् ॥२३॥
चरेद्धि शुद्धः समलोष्ठकांचनः समस्तभूतेषु च सत्समाहितः ॥

स्थानं ध्रुवं शाश्वतमव्ययं तु परं हि गत्वा न पुनर्हि जायते ॥२४॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे पूर्वभागे यतिप्रायाश्चित्तं नाम नवतितमोऽध्यायः ॥९०॥