पूर्वभागः - अध्यायः २३

सूत उवाच ॥
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा ब्रह्मणो भगवान् भवः ॥
ब्रह्मरूपी प्रबोधार्थं ब्रह्माणं प्राह सस्मितम् ॥१॥

श्वेतकल्पो यदा ह्यसीदहमेव तदाभवम् ॥
श्वेतोष्णीषः श्वेतमाल्यः श्वेतांबरधरः सितः ॥२॥

श्वेतास्थिः श्वेतरोमा च श्वेतासृक् श्वेतलोहितः ॥
तेन नाम्नाच विख्यातः श्वेतकल्पस्तदा ह्यसौ ॥३॥

मत्प्रसूता च देवेशी श्वेतांगा श्वेतलोहिता ॥
श्वेतवर्णा तदा ह्यासीद्गायत्री ब्रह्मसंज्ञिता ॥४॥

तस्मादहं च देवेश त्वया गुह्येन वै पुनः ॥
विज्ञातः स्वेन तपसा सद्योजातत्वमागतः ॥५॥

सद्योजातेति ब्रह्मैतद्गुह्यं चैतत्प्रकीर्तितम् ॥
तस्माद्गुह्यत्वमापन्नं ये वेत्स्यंति द्विजातयः ॥६॥

मत्समीपं गमिष्यंति पुनरावृत्तिदुर्लभम् ॥
यदा चैव पुनस्त्वासील्लोहितो नाम नामतः ॥७॥

मत्कृतेन च वर्णेन कल्पो वै लोहितः स्मृतः ॥
तदा लोहितमांसास्थिलोहितक्षीरसंभवा ॥८॥

लोहिताक्षी स्तनवती गायत्री गौः प्रकीर्तिता ॥
ततोऽस्या लोहितत्वेन वर्णस्य च विपर्ययात् ॥९॥

वामत्वाच्चैव देवस्य वामदेवत्वमागतः ॥
तत्रापि च महासत्त्व त्वयाहं नियतात्मना ॥१०॥

विज्ञातः स्वेन योगेन तस्मिन्वर्णान्तरे स्थितः ॥
ततश्च वामदेवेति ख्यातिं यातोऽस्मि भूतले ॥११॥

ये चापि वामदेव त्वां ज्ञास्यंतीह द्विजातयः ॥
रुद्रलोकं गमिष्यन्ति पुनरावृत्तिदुर्लभम् ॥१२॥

यदाहं पुनरेवेह पीतवर्णो युगक्रमात् ॥
मत्कृतेन च नाम्ना वै पीतकल्पोऽभवत्तदा ॥१३॥

मत्प्रसूता च देवेशी पीतांगी पीतलोहिता ॥
पीतवर्णा तदा ह्यसीद्गायत्री ब्रह्मसंज्ञिता ॥१४॥

तत्रापि च महासत्व योगयुक्तेन चेतसा ॥
यस्मादहं तैर्विज्ञातो योगतत्परमानसैः ॥१५॥

तत्र तत्पुरुषत्वेन विज्ञातोऽहं त्वया पुनः ॥
तस्मात्तत्पुरुषत्वं वै ममैतत्कनकांडज ॥१६॥

ये मां रुद्रं च रुद्राणीं गायत्रीं वेदमातरम् ॥
वेत्स्यंति तपसा युक्ता विमला ब्रह्मसंगताः ॥१७॥

रुद्रलोकं गमिष्यंति पुनरावृत्तिदुर्लभम् ॥
यदाहं पुनरेवासं कृष्णवर्णो भयानकः ॥१८॥

मत्कृतेन च वर्णेन संकल्पः कृष्ण उच्यते ॥
तत्राहं कालसंकाशः कालो लोकप्रकालकः ॥१९॥

विज्ञातोऽहं त्वया ब्रह्मन्घोरो घोरपराक्रमः ॥
मत्प्रसूता च गायत्री कृष्णांगी कृष्णलोहिता ॥२०॥

कृष्णरूपा च देवेश तदासीद्ब्रह्मसंज्ञिता ॥
तस्माद्घोरत्वमापन्नं ये मां वेत्स्यंति भूतले ॥२१॥

तेषामघोरः शांतश्च भविष्याम्यहमव्ययः ॥
पुनश्च विश्वरूपत्वं यदा ब्रह्मन्ममाभवत् ॥२२॥

तदाप्यहं त्वया ज्ञातः परमेण समाधिना ॥
विश्वरूपा च संवृत्ता गायत्री लोकधारिणी ॥२३॥

तस्मिन्विश्वत्वमापन्नं ये मां वेत्स्यंति भूतले ॥
तेषां शिवश्च सौम्यश्च भविष्यामि सदैव हि ॥२४॥

यस्माच्च विश्वरूपो वै कल्पोऽयं समुदाहृतः ॥
विश्वरूपा तथा चेयं सावित्री समुदाहृता ॥२५॥

सर्वरूपा तथा चेमे संवृत्ता मम पुत्रकाः ॥
चत्वारस्ते मया ख्याताः पुत्र वै लोकसंमताः ॥२६॥

यस्माच्च सर्ववर्णत्वं प्रजानां च भविष्यति ॥
सर्वभक्षा च मेध्या च वर्णतश्च भविष्यति ॥२७॥

मोक्षो धर्मस्तथार्थश्च कामश्चेति चतुष्टयम् ॥
यस्माद्वेदाश्च वेद्यं च चतुर्धा वै भविष्यति ॥२८॥

भूतग्रामाश्च चत्वार आश्रमाश्च तथैव च ॥
धर्मस्य पादाश्चत्वारश्चत्वारो मम पुत्रकाः ॥२९॥

तस्माच्चतुर्युगावस्थं जगद्वै सचराचरम् ॥
चतुर्धावस्थितश्चैव चतुष्पादो भविष्यति ॥३०॥

भूर्लोकोऽथ भुवर्लोकः स्वर्लोकश्च महस्तथा ॥
जनस्तपश्च सत्यं च विष्णुलोकस्ततः परम् ॥३१॥

अष्टाक्षरस्थितो लोकः स्थानेस्थाने तदक्षरम् ॥
भूर्भुवः स्वर्महश्चैव पादाश्चत्वार एव च ॥३२॥

भूर्लोकः प्रथमः पादो भुवर्लोकस्ततः परम् ॥
स्वर्लोको वै तृतीयश्च चतुर्थस्तु महस्तथा ॥३३॥

पंचमस्तु जनस्तत्र षष्ठश्च तप उच्यते ॥
सत्यं तु सप्तमो लोको ह्यपुनर्भवगामिनाम् ॥३४॥

विष्णुलोकः स्मृतं स्थानं पुनरावृत्तिदुर्लभम् ॥
स्कांदमौमं तथा स्थानं सर्वसिद्धिसमन्वितम् ॥३५॥

रुद्रलोकः स्मृतस्तस्मात्पदं तद्योगिनां शुभम् ॥
निर्ममा निरहंकाराः कामक्रोध विविर्जिताः ॥३६॥

द्रक्ष्यंति तद्द्विजा युक्ता ध्यानतत्परमानसाः ॥
यस्माच्चतुष्पदा ह्येषा त्वया दृष्टा सरस्वती ॥३७॥

पादांतं विष्णु लोकं वै कौमारं शांतमुत्तमम् ॥
औमं माहेश्वरं चैव तस्माद्दृष्टा चतुष्पदा ॥३८॥

तस्मात्तु पशवः सर्वे भविष्यंति चतुष्पदाः ॥
ततश्चैषां भविष्यंति चत्वारस्ते पयोधराः ॥३९॥

सोमश्च मंत्रसंयुक्तो यस्मान्मम मुखाच्च्युतः ॥
जीवः प्राणभृतां ब्रह्मन्पुनः पीतस्तनाः स्मृताः ॥४०॥

तस्मात्सोममयं चैव अमृतं जीवसंज्ञितम् ॥
चतुष्पादा भविष्यंति श्वेतत्वं चास्य तेन तत् ॥४१॥

यस्माच्चैव क्रिया भूत्वा द्विपदा च महेश्वरी ॥
दृष्टा पुनस्तथैवैषा सावित्री लोकभाविनी ॥४२॥

तस्माच्च द्विपदाः सर्वे द्विस्तनाश्च नराः शुभाः ॥
तस्माच्चेयमजा भूत्वा सर्ववर्णा महेश्वरी ॥४३॥

या वै दृष्टा महासत्त्वा सर्वभूतधरा त्वया ॥
तस्माच्च विश्वरूपत्वं प्रजानां वै भविष्यति ॥४४॥

अजश्चैव महातेजा विश्वरूपो भविष्यति ॥
अमोघरेताः सर्वत्र मुखे चास्य हुताशनः ॥४५॥

तस्मात्सर्वगतो मेध्यः पशुरूपी हुताशनः ॥
तपसा भावितात्मानो ये मां द्रक्ष्यंति वै द्विजाः ॥४६॥

ईशित्वे च वशित्वे च सर्वगं सर्वतः स्थितम् ॥
रजस्तमोभ्यां निर्मुक्तास्त्यक्त्वा मानुष्यकं वपुः ॥४७॥

मत्समीपमुपेष्यंति पुनरावृत्तिदुर्लभम् ॥
इत्येवमुक्तो भगवान्ब्रह्मा रुद्रेण वै द्विजाः ॥४८॥

प्रणम्य प्रयतो भूत्वा पुनराह पितामहः ॥
य एवं भगवान् विद्वान् गायत्र्या वै महेश्वरम् ॥४९॥

विश्वात्मानं हि सर्वं त्वां गायत्र्यास्तव चेश्वर ॥
तस्य देहि परं स्थानं तथास्त्विति च सोब्रवीत् ॥५०॥

तस्माद्विद्वान् हि विश्वत्वमस्याश्चास्य महात्मनः ॥
स याति ब्रह्मसायुज्यं वचनाद्ब्रह्मणः प्रभोः ॥५१॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे पूर्वभागे त्रयोविंशोऽध्यायः ॥२३॥