खंड २ - अध्याय ३१

श्रीगणेशाय नमः । दक्ष म्हणे गजासुर कोण । होता दैत्य तो परम दारुण । त्याचें चरित्र संपूर्ण । वधापर्यंतचे सांगा मज ॥१॥
ज्याच्या स्तव गणराजा घेत । मुनिपुत्राचा सामान्य जन्म भक्तियुत । त्या असुराचा जन्म वृत्तान्त । सर्वही मुद्‌गला सांगावा ॥२॥
सूत सांगती मुनिजनांस । दक्षाचें वचन ऐकून तयास । मुद्‍गल योगींद्र सांगत । सकल कथा गजासुराची ॥३॥
पुरावृत्त हा इतिहास असत । पाप प्रशामक भुक्तिप्रद जगांत । महिषासुराचा वध करित । जगदंबिका हें सर्वश्रुत ॥४॥
त्या महिषासुराचा पुत्र गजासुर । पितृवधानें राग अनिवार । तयास वाटून देववधार्थ आतुर । शंकराची आराधना करी ॥५॥
शुक्राचा उपदेश ऐकत । त्यापरी शंकरासी पूजित । तो घोर तप आचरत । निराहार राहून ॥६॥
पंचाक्षर विधानें तोषविलें । शंकरासी त्यानें जिंकिलें । दहा हजार वर्षे केलें । तप भयंकर उग्र त्यानें ॥७॥
तेव्हा शंकर सुप्रसन्न । आले द्यावया वरदान । काष्ठवत्‍ बसल्या गजासुरा पाहून । विस्मय त्यांसी वाटला ॥८॥
त्या आपुल्या स्वभक्तासी । करुणानिधी म्हणे गजासुरासी । वर महामते सांग मजसी । कोणता तुज देऊ अता? ॥९॥
तुझ्या तपानें तुष्ट झालों । वरदान देण्या आलों । दुर्लभही देण्या सज्ज राहिलों । वर माग तूं सत्वरीं ॥१०॥
शंकराचें वचन ऐकून । गजासुर जाहला प्रसन्न । शोडषोपचारें पूजा करुन । प्रणाम करी नम्रभावें ॥११॥
रुद्र अथर्वशीर्ष जपून । शंभूस करी प्रसन्न । वर मागितला महान । ऐक कोणता ते आतां ॥१२॥
जरी देवेशा तुष्ट झालासी । महेश्वरा वर देईन मजसी । ब्रह्माडांत जे निवासी । मृत्यु न येवो मज त्यांपासून ॥१३॥
ब्रह्मांडाचें राज्य द्यावें । सामर्थ्य माझें वाढावें । अतुल ऐश्वर्य नांदावें । अन्य कांहीं न मागे मी ॥१४॥
गजासुरासी तैसा वर देऊन । शिव पावला अंतर्धान । महादैत्य तो हर्षयुक्तमन । आपुल्या गृहीं परतला ॥१५॥
मातेनें केला सन्मान । मित्रासी वाटे अभिमान । सर्व दैत्य त्याच्या घरीं जाऊन । अभिनंदन करिती तयाचें ॥१६॥
गजासुर शुक्राचार्यासी आणित । आपुल्या या गुरुसे वंदित । अभिषेक होऊन मुनि सान्निध्यात । राजा झाला दैत्य दानवांचा ॥१७॥
त्यांच्या समवेत पृथ्वी जिंकून । स्वर्गाचेंही प्रभुत्व मिळवून । जगताचें करी शासन । देव पळाले भीतीनें ॥१८॥
शंकराचा आश्रय घेत । त्यास सांगती सर्व वृत्तान्त । शंकर क्रोधसंयुक्त । उपाय चिंतिती मानसीं ॥१९॥
गजासुर दैत्यांसमवेत । कैलासावरी चालून जात । तेव्हां देवगणांसहित । शंकर जाती युद्धासी ॥२०॥
देव दानवांचे युद्ध झालें । प्रारंभीं दैत्य रणीं हरले । भयभीत होऊन पळूं लागले । तेव्हां गज दैत्य संतापला ॥२१॥
त्यानें बाणवृष्टि परम दारुण । करोनि गाजविले रण । अनेक देवांचे ओढवलें मरण । अनेक विकलांग रणीं पडले ॥२२॥
वाटे प्रलय काळ ओढवला । इंद्रादी दिक्पालगण विद्ध झाला । गदाप्रहारें विष्णुही पडला । रणभूवरी त्या वेळीं ॥२३॥
तेव्हा क्रोधसमायुक्त । शंकर त्रिशूल हातीं घेत । क्रोधें गजासुरा मारित । प्रलयाग्नि सम तो वाटे ॥२४॥
त्रिशूलानें शंकर मारित । परी गजासुरासी कांहीं न लागत । शंकराच्या वरप्रदानें होत । सर्व शस्त्रें व्यर्थ तेव्हां ॥२५॥
अचानक शिवासमीप जाऊन । दैत्येश पकडी त्याचे चरण । अभिमानें अट्टहास करुन । महेशा दूर भिरकाविला ॥२६॥
तेव्हां देवगण सर्वही पळाले । राक्षसांच्या भयें त्रासले । दशदिशांत ते विखुरली । गजासुर गेला शिवलोकीं ॥२७॥
देवांच्या पदावरीं स्थापित । श्रेष्ठ दानवांसी सन्मानसहित । स्वर्गभोग सारे भोगित । दैत्यदानव वैकुंठलोकीं ॥२८॥
संहर नामा दैत्य स्थापिला । कैलासांत मुख्यत्वें त्या वेळा । गजासुर पृथ्वीवरी परतला । दैत्य वीरांसमवेत ॥२९॥
महिष नांवाच्या नगरांत । दुष्ट गजासुर निवास करित । त्रैलोक्याचें राज्य उपभोगित । महाबल दैत्यामित्रांसह ॥३०॥
ऐसा बहुत काळ लोटत । देव राहती पर्वत गुहांत । विचार विनिमय परस्परांत । गजासुर वधार्थ करिती ते ॥३१॥
तेव्हां विष्णु बोलती वचन । ते ऐकून देव होत प्रसन्न । ब्रह्मांड निवाश्यांपासून । गजासुरासी मृत्यु नसे ॥३२॥
ऐसा वर त्यासी असत । म्हणोनि आम्हीं पराजित । स्वानंदलोक भिन्न असत । ब्रह्मांड लोकांपासूनी ॥३३॥
त्या स्वानंदलोकाचा पति । देवनायक तो गणपति । त्याच्या हातून जगतीं । गजासुर मृत्यु पावेल ॥३४॥
म्हणोनि त्या देवदेवेशा भक्तियुक्त । आराधूंया आपण समस्त । देव ऋषिगणांसहित । परम तप आचरुंया ॥३५॥
तो गणेश गजासुरासी मारील । आपुलीं स्थानें आपणांसी देईल । त्याची भक्ति करतां होईल । परम हित सर्वांचे ॥३६॥
विष्णूचे वचन ऐकून । देव मुनिगन आनंदून । म्हणती कल्पना ही शोभन । तेणें तप आचरती ॥३७॥
कोनी मंत्र जप करिती । कोणी नाम जपांत रमती । कोणी मानसपूजा करिती । कोणी करिती स्तवन ध्यान ॥३८॥
कोनी निराहार राहती । कोणी वायुपत्रादि भक्षिती । कोणी यज्ञयागादि यथारीती । करिती पंचाग्नि धूम्रमान ॥३९॥
ऐशापरी विविध भक्ति । करुनी देवासे तोषविती । ऐसीं शंभर वर्षें लोटती । तेव्हां प्रकटले गजानन ॥४०॥
भक्तवत्सल देव म्हणत । देव मुनींनो सांगा इच्छित । दुर्लभ असलें तरी त्वरित । देईन तुम्हांसी मी संतोषें ॥४१॥
गणेशवचन ऐकून । प्रणाम करिती सर्वजन । साष्टांग नमस्कार घालून । परम भक्तीनें पूजिती तया ॥४२॥
विविध परीनें स्तवन करिती । आनंद भरला त्यांच्या चित्तीं । रोमांच फुलले शरीरावरती । देवर्षि गाती स्तुतिस्तोत्रें ॥४३॥
गणेशाची गणपालक मूर्तीसी । गणरुपासी सर्वत्र संस्थितासी । मूषकारुढासी अनादि रुपासी । पुनःपुन्हा नमन असो ॥४४॥
आकारादि विहीनासी । तैसेचि आकारयुक्तासी । हेरंबासी भक्ति संरक्षकासी । विघ्नेशा तुज नमन असो ॥४५॥
भक्तवत्सलभावासी । सिद्धिपतीसी सिद्धिदात्यासी । ढुंढीसी बुद्धदात्यासी । सर्वांतर्धारीसी नमन असो ॥४६॥
स्वानंदपतीसी स्वसंवेद्यासी । योगरुपासी शांतासी । योग्यांच्या पतीसी कर्त्यासी । आदिमध्यान्तहीना नमन ॥४७॥
संहर्त्यासी पालकासी । त्रिगुणहीनासी गुणेशासी । वक्रतुंडासी विनायकासी । लंबोदर देवा नमन तुला ॥४८॥
सर्वांच्या हृदयीं तूं वससी । वर्णनातीत तूं वेदासी । तरी तुझी स्तुति आम्हांसी । कैसी यथार्थ शक्य होय ॥४९॥
ऐसी स्तुति करुन । गणेशासी करिती अभिवादन । त्याच्या रुपाचें करिती मनन । भक्तिभाव पूर्ण मनीं ॥५०॥
ते सर्वही भयभीत । कर जोडोनि गणेशाची प्रार्थित । संतुष्ट जरी तूं आम्हांप्रत । मनोवांछित देई वर ॥५१॥
देवेशा गजासुरासी मारावें । आमुचें स्थान आम्हां द्यावें । तुझ्या भक्तीनें भरावें । मानस आमुचें सर्वदा ॥५२॥
गणेशा तुझी भक्ति करिती । त्यांची सर्व दुःखें दूर होती । विघ्नेशा तूं आम्हांवरती । कृपा एवढी करावी ॥५३॥
ऐसें देवाचें वचन । ऐकता भक्तवत्सल गजानन । देई त्यांसी आश्वासन । गणाध्यक्ष तो आनंदे ॥५४॥
गजासुराचा वध अति दुष्कर । परी तुम्हांस्तव करीन सुकर । देव मुनींनो तुम्हां अमर । पुनरपि मी करीन ॥५५॥
माझी अचल भक्ति मनांत । सुदुर्लभ तुम्हां सुलभ होत। परशराचा मी होईन सुत । गजासुराचा वध करण्यां ॥५६॥
तुम्हीं रचिलें हें स्तोत्र । मम प्रीतिवर्धक सुपात्र । सुखप्रद इहपरत्र । भुक्तिमुक्तिप्रद सदा ॥५७॥
जो हें स्तोत्र वाचील । अथवा भक्तिभावें ऐकेल । त्यासी सर्वसिद्धि लाभतील । सर्व दुःखें त्याची दूर होती ॥५८॥
सुबुद्धि त्यासी लाभेल । सर्वं संपत्ति मिळतील । ऐसें बोलून महाबळ । अंतर्धान पावला ॥५९॥
तदनंतर पराशराच्या घरीं । जन्म घेई वत्सलेच्या उदरीं । जातकर्मादि संस्कार करी । पराशर मुनी तेव्हां त्याचे ॥६०॥
माता पितरां तोषवित । गणपति बाललीला करित । पांचव्या वर्षीं त्याच्या होत । व्रतबंध सोहळा आश्रमीं ॥६१॥
षडंगासहित वेदाध्ययन । पूर्ण करी गजानन । मरिचीच्या सुता दोन । सिद्धिबुद्धि विवाहीं अर्पिल्या ॥६२॥
ऐसे पराशर सुताचें चरित । सांगितलें तुजसी पुनीत । आतां गजासुरांचे चेष्टित । सांगेन तुजसी सविस्तर ॥६३॥
ओमिति श्रीमदान्त्ये पुराणोपनिषदि श्रीमन्मौद्‌गले महापुराणे द्वितीये खंडे एकदंतचरिते पराशरसुतोत्पत्तिकथनं नामैकत्रिंशोध्यायः समाप्तः । श्रीगजाननार्पणमस्तु ।