प्रथमांशुः - मेधाजननम्

देशकुलाचाराद्दितीये चतुर्थे वा दिने कर्ता कुमारेण सह कृताभ्यंगस्नानः आचम्य देशकालौ स्मृत्वा अस्य कुमारस्य मौंजीबंधनव्रतसमाप्त्यर्थं मेधापूजनं करिष्ये तत्रादौ गणेशपूजां करिष्ये इति संकल्प्य गणपतिं संपूज्य पुण्याहवाचनं कृत्वा अकृत्वा वा मेधापूजां कुर्यात् । वेद्यां पलाशशाखां कुशस्तंबं वा संस्थाप्य तत्र ‘ मेधायै नमः ’ इति नाममंत्रेण ध्यानावाहनादिषोडशोपचारैः संपूज्य मोदकनैवेद्यं निवेद्य पुनरभ्यर्च्य कुमारेण प्रणमय्य शुद्धजलेन सेचनं कुर्वता त्रिः प्रदक्षिणं कारयेत् । तत्र मंत्रः - यथा संश्रवणोऽसि त्वं
तथा मां संश्रुतिं कुरु । यथा देवाधिपोसि त्वं तथा मां पुंपतिं कुरु ॥ इति प्रतिप्रदक्षिणं मंत्रावृत्तिः प्रणामं च कुर्यात् ॥ ततः कुमारः स्नात्वा नवानि वस्त्रयज्ञसूत्रमौंजीदंडाजिनानि धारयित्वा पुराणानि विसृज्य पूर्वधृतवस्त्रादि विप्राय दत्त्वा स्वस्तिवाचनं कुर्यात् ॥ ॥ इति कृत्यदिवाकरे मेधाजननप्रयोगः ॥ ॥