अथ मौनव्रतोद्यापनम् ॥ चातुर्मास्ते मौनव्रतं प्रगृह्य चतुर्मासं वत्सरं वा यावजीवं वा यथाशक्ति कृत्वा कार्तिकशुल्कैकादश्यां पूर्णिमायां वा उद्यापनं कुर्यात् । तत्र प्रयोगः । प्रातर्नद्यादौ स्नात्वा देवर्षिपि तृन्संतर्प्य नित्यकर्म कृत्वा चतुर्द्वारयुतं तोरणपताकादिसहितं पट्टवस्त्रादिभूषितं मंडपं कुर्यात् । तस्य द्वारचतुष्टयेषु क्रमेण । पुण्यशीलं १ सुशीलं २ जयं ३ विजयं ४ च मृन्मयान् गदाद्यायुधस हितान्संस्थाप्य संपूज्य मण्ड्पमध्ये वेद्यां सर्वतोभद्रं रचयेत् । ततो देशकालौ संकीर्त्य मम सर्ववि
धपातकनिवृत्तिपूर्वकविष्णुलोकप्राप्त्यर्थ श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थम् आचरितमौनव्रतोद्यापनं करिष्ये । इति संकल्प्य गणेशपूजनाद्याचार्यवरणांतं कुर्यात् । ततः सर्वतोभद्रे ब्रह्मदिदेवताः संपूज्य ताम्रकलशोपरि सौवर्णी विष्णुप्रतिमां संस्थाप्य तदग्रे गरुडचिह्रांकितां घंटां च संस्थाप्य पुरुषसूक्तेन षोडषोपचारैः पूजयेत् । ततो रात्रौ जागरणं कृत्वा प्रातरग्निं प्रतिष्ठाप्य आज्यभागांते ॐ अतो देवाऽअवन्तुनोयतोविष्णुर्विचक्रमे । पृथिव्याः सप्तधाभिःस्वाहा । इदं विष्णवे १ इति मंत्रेणाष्टोत्तरशतं घृताहुतीर्दत्त्वा मंडलदेवताभ्यश्वैकैकाज्याहुतिं जुहुयात् । ततो होमांते आचार्य संपूज्य पीठदानं घंटादानं च दत्त्वा व्रतपूर्त्तये सवत्सां गामाचार्याय दद्यात् । ततो दीपदानं कृत्वा यथाशक्ति ब्राह्मणान् भोजयेत् । इदं व्रतं मया पूर्व कृतमुत्पत्तिहेतवे । तेन व्रतप्रभावेण सृष्टयुत्पत्तिर्मया कृता ॥१॥
कर्तव्यं तु प्रयत्नेन सर्वकामार्थसिद्धये । य इदं कुरुते वत्स साक्षान्मामकीतनुः ॥२॥
इति ब्रह्मांडपुराणोक्तं मौनव्रतोद्यापनम् ॥ अथ लक्षपद्मव्रतोद्यापनम् ॥ गुरुशुक्रास्तरहिते शुभे मासे शुक्ल पक्षे शुभदिने च देशकालौ संकीर्त्य मम सर्वपातकनिवृत्तिपूर्वकपुत्रपौत्रधनधान्यसौभाग्यादि प्राप्तिद्वारा श्रीसूर्यनारायणप्रीतये आचरितलक्षपद्मव्रतोद्यापनं करिष्ये । इति संकल्प्य गणेशपूजादि पूर्वत्कुर्यात् । ततः सर्वताभद्रे ताम्रकलशोपरि सौवर्णी सूर्यप्रतिमां पद्मं च संस्थाप्य रक्तपट्टवस्त्ररक्तचंदनरक्तपुष्पादिभिः पंचामृतपुरः सरैः षोडषोपचारैः पुरुषसूक्तेन संपूजयेत् । ततः अग्निं प्रतिष्ठाप्य आज्यभागांते गायत्रीमंत्रेण तिलाज्यासयद्रव्यैरष्टोत्तरसहस्त्रमष्टोत्तरशतं वा होमं कृत्वा होमांते आचार्य संपूज्य । ॐ अतोदेवाऽअवन्तुनोयतोविष्णुर्विचक्रमे । पृथिव्याः सप्तधा मभिः १ इति मंत्रेण सोपस्करां प्रतिमां पद्मं च दत्त्वा व्रतपूर्त्तये सवत्सां गां च दद्यात् । ततः शर्करापायसैर्यथाशक्ति ब्राह्मणान् भोजयित्वा तेभ्यो दक्षिणां दत्त्वा प्रदक्षिणीकृत्य मूर्ध्नि कृतांजलिना प्रणम्य बंधुभिः सह स्वयं भोजनं कुर्यात् । एतत्ते व्रतमाख्यातं स्त्रीणां कामफलाप्तये ॥ पुत्रपौत्रादिसंतानवृद्धयर्थं कुरुनंदन ॥ या नारी कुरुते भक्त्या हरिस्तस्याः प्रसीदति ॥१॥
इति सौरपुराणोक्तं लक्षपद्मलेखनव्रतोद्यापनम् ॥