दिवस आणि रात्र

दिवस बोलतो “ उठा झणीं ! ”
रात्र ---“ विसांवा ध्या ! ” म्हणते,

या दों वचनीं दिनरजनी
बहुत सुचविती, मज गमतें,

दिवस सांगतो ” काम करा, ”
रात्र ---” विचारा करा मनीं. ”

दिवस बोलतो ” मर मरा ”
रात्र ---“ मजमुळें जा तरुनी. ”

दिवस वदतसे “ पहा प्रकाश; ”
आंत शिरतसे परि अंधार ?

रात्र बोलते “ पहा तमास ! ”
परि आंत पडे प्रकश फार !

दिवस म्हणे “ जा घरांतुनी ”
रात्र वदे “ या सर्व घरास. ”

स्पर्धा लावी दिवस जनीं;
रात्र शिकविते प्रीति तयांस !

नक्षत्रें जगतीवरलीं
दिवस फुलवितो, असे खरें;

पुष्पें आकाशामधलीं
रात्र खुलविते, पहा बरें.

एकच तारा दिन दावी,
असख्य भास्कर परी निशा;

दिवस उघडितो ही उर्वी,
रजनी अनन्त आकाशा !

दिवस जनांला देव दिसे,
परि गद्यच त्याच्या वदनीं;

रात्र राक्षसी भासतसे,
परि गाते सुंदर गाणीं !

“ ही भूपी हा नरक ! ” असें
वदे अदय दिन वारंवार;

“ ही धरणी हा स्वर्ग असे !”
गाते रजनी, जी प्रिय फार !

१४-९-१८९५