( श्लोक )
प्रगल्भा त्या नारी, मधुर जगतीं साच असती,
परी व्रीडायुक्ता मधूतर मुग्धाचि गमती;
बिजेची ती ये ना कधिंहि पुनवेला अणु सरी.
बरी ही या ठायीं सरस उपमा लौकिक खरी.
किंवा, त्या युवती जधी पतिचिया नामास घेती मुखें,
तेव्हां तें परिसूनियां जन जरी हे डोलती हो सुखें,
तें ध्याया तरि त्या मुखा फुलविती तेव्हां वरौष्ठांतुनी,
अव्यक्त घ्वनि जो निघे, प्रिय खरा तो फार होतो जतीं.
तैशी तुझी मधुर कविता गाइल त्वद्यशाला,
लोकांमध्यें प्रिय करिल तो आपुल्या गायनाला:
आरम्भींचे परि परिसुनी बोल हे मुग्ध तीचे,
भूरि प्रेमें ह्रदय भरुनी डोलते फार याचें.
आहे तुला सर्वहि सृष्टि मोकळी,
व्योमांतली सर्वहि तेंचि पोकळीं;
संचार कीजे तरि तूं स्वमानसें,
कोल जराही प्रतिबंध तो नसे.
या अन्तरालांतिल तारकांत
आत्मे कवीलागुनि दीसतात;
कांचेमधूनी दिसतें जनांला,
घोंडयामधूनीहि दिसे कवीला !
निजींव वस्तु तर लाव वदावयाला,
जन्तूंस लावहि विचार करावयाला,
आम्हीं शिकीव सुवचीं सुर व्हावयाला
पृथ्वीस सांग अमरावति जिंकण्याला !
किंवा, हें तुजला कशास म्हणुनी सांगावया पाहिजे ?
हा माझा घडला प्रमादचि, वरी मी बोलिलों तूज जें;
डोळयांला बघन्या तसें शिकविणें कानांस ऐकावया,
हें हास्त्यार्ह जसें, तसें पढविणें शाहीर आहे तया !
ऐकती न बघती न जे जन,
गम्य होयचि कवींस तें पण;
हे म्हणूनि नरजातिचे खरे,
नेत्रकर्णचि नव्हेत का बरे ?
जगावें तूं वषें प्रिय मम कवे ! शंभर पुरीं,
समृद्धी सौख्याची चिर तव वसावी घरभरी,
जन स्वायीं तूझी सुरस कवनें सुन्दर घरी,
भविष्यीं कालीं तें शुवि यश तुझें निश्चल ठरो !
प्रीति
कविता करितां मला न येई,
रचिले हे गुण हो परन्तु कांहीं;
म्हणुनी करुनी क्षमाचि मातें,
करणें स्वीकृत मन्नमस्कृतींतें !
पुणें १८८८