खंड ८ - अध्याय २६

॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ सूत कथा पुढती सांगती । मौद्‍गल ब्राह्मण पूजी गणपती । विश्वसह नामें त्याची ख्याती । सदा सत्यंग लालस तो ॥१॥
एकदां माघ मासांत । त्यानें घेतलें होतें माघव्रत । गाणेशपंचक नित्य सेवित । भक्तिभावें ब्राह्मण तो ॥२॥
प्रातःकाळीं उठून । स्नानार्थ जाई तो श्रद्धायुक्त मन । एकदां स्नानस्थळीं उद्विग्न । राक्षसी एक धावली ॥३॥
ती त्या द्विजा भक्षण्या वांछित । तिज पाहून भयव्याकुळित । विकरालमुखीस त्या वारण्या जपत । गणेशमंत्र विश्वसह ॥४॥
गणेशमंत्र जपत । दूर्वेनें पाणी उडवित । तें जल दूर्वायुक्त पडत । त्या राक्षसीच्या देहावर ॥५॥
त्या तीथजलाचा स्पर्श होत । तैं ती शुद्ध क्षणांत । होऊन विश्वसहास म्हणत । शरण तुजला मीं आलें ॥६॥
मज तारी या भवार्णवांतून । तुझ्या दर्शनमात्रें पवित्र मन । तिचें तें दीन वचन । ऐकून दया आली द्विजासी ॥७॥
ति राक्षसी रुदन करित । दुःखी होऊन अत्यंत । दयायुक्त प्रतापवंत । म्हणे विश्वसह तिजलागी ॥८॥
कोण तूं पापिष्ठे अससी । ऐसें महाघोर कर्म करिसी । दुःखित होऊन आतां रडसी । सांग याचें कारण ॥९॥
राक्षसी सांगे तयाप्रत । विप्रेशा मीं पूर्व जन्मांत । ब्राह्मणी होते रूपसुंदरी विख्यात । परी भ्रष्ट तैं जाहलें ॥१०॥
पातिव्रत्य मी त्यागिलें । देहभोगांत मग्न जाहलें । विषय यथेष्ट भोगिले । पापपरायण होऊन ॥११॥
मृत्यूनंतर यमदूर नेती । नरकांत मज टाकिती । तेथ यातना असंख्य असती । भोगिलें दुःख अपार ॥१२॥
नंतर राक्षसी होऊन । पुनर्जन्म घोर हा लाभून । सदैव क्षुधापीडित भ्रमण । करू लागलें पापिणी मीं ॥१३॥
नीच उच्च मांसाचें भक्षण । नित्य करीत होतें उन्मन । परी जठराग्नी भडकून । सदैव भुकेली राहिलें मीं ॥१४॥
अपार अन्न भक्षण करित । परी सदा क्षुधाक्रान्त । विप्रजन्म संपल्यापासून आजपर्यंत । अतुप्तची राहिलें मीं ॥१५॥
आज तुज पाहून । धावले भक्षावया तुज लागून । परी तुझ्या अंगाच्या जलस्पर्शे मन । पूर्वजन्मज्ञानें भरलें ॥१६॥
आतां महाभागा मज तारावें । तूं समर्थ अससी स्वभावें । अन्यथा देहपरित्यागें मरावें । तुझ्या पुढयांत ऐसें वाटे ॥१७॥
त्या राक्षसीचें तें वचन । ऐकून विश्वसह बोले उद्विग्न । त्याचें अन्तःकरण । दयापूर्ण । होऊन बोले तो हर्षानें ॥१८॥
गणेशानामाचें महिमान । अशक्य असे त्याचें वर्णन । मीं पुराणांत ऐकलें होतें वचन । तें सत्य आज अनुभविलें ॥१९॥
दूर्वायुक्त जलानें तुजप्रत । पूर्वजन्मीचें आठवलें वृत्त । आतां तुझ्या उद्धारार्थ अर्पित । आज पुण्य तुजलागी ॥२०॥
माघस्नान एक दिन । करितां लाभतें जें पावन । तें पुण्य तुजसी देऊन । उपकृत केलें असे ॥२१॥
आतां महाभागें जाई परत । आपुल्या तूं स्वनगरांत । ऐसें बोलून तो सोडित । हातावरी पाणी तिच्या ॥२२॥
त्या मौद्‍गलें ऐसें केलें । तैं गणेश्वरदूत । त्वरित आले । त्या राक्षसीस विमानीं बैसविलें । नंतर गेले स्वानंदपुरासी ॥२३॥
तें परम आश्चर्य पाहून । विश्वसह मुनि विस्मितमन । स्नान करून नंतर पूजन । करूं लागला गणेशाचें ॥२४॥
तें त्याचें व्रत । संपूर्ण होतां विनायक प्रकटत । वर देण्या मौद्‍गलाप्रत । पुण्यप्रभावानें तेव्हां ॥२५॥
गणाध्यक्षाचें होतां आगमन । उठून करी त्यास नमन । संभ्रम होऊन आनंदमग्न । प्रेमविव्हाल नाचतसे ॥२६॥
त्याचा प्रेमभाव पाहत । द्विरदानन तैं त्यास म्हणत । म्हणे वर माग सांप्रत । मनोवांछित ते पुरवीन मी ॥२७॥
गणेशवचन ऐकून । महामुनि जागृत होऊन । हर्षयुक्त करी पूजन । आवरून शौनका भावावेग ॥२८॥
विश्वसह म्हणे धन्य जन्म । माझे मातापिता कर्म पावन । माघव्रत हें धन्य मोहन । ज्यायोगें गजानन पाहिला ॥२९॥
गणेश्वरा तुझें संपूर्ण ज्ञान । वेदउपनिषदांनाही नाहीं म्हणून । नेति नेति ऐसें बोलून । असमर्थता दाखविली ॥३०॥
योगीजन तैसे शंकरादि । तुझें रूप जाणिती अनादि । ऐसा जो तूं स्वयमेव अद्यावधि । प्रत्यक्ष मजला दिसलास ॥३१॥
कृतकृत्य मी अत्यंत । त्वंदध्रियुगाचें दर्शन होत । काय सांगू गणेशा सांप्रत । दृढ भक्ति देई तुझी ॥३२॥
विघ्नेशासी परात्परासी । हेरंबासी गणेशासी । गणपतीसी मायाकारशरीरासी । मायिकशिरयुक्ता तुज नमन ॥३३॥
त्यांच्या योगें सुदेहासी । गजानना नमस्कार तुजसी । राजसासी सृष्टिकर्त्यासी । कृपालवा तुज नमन असो ॥३४॥
सात्त्विकासी सर्वपालकासी । तामसजनांच्या संहर्त्यासी । कर्मरूपें त्रिरूपासी । अहंकृतिधारका तुज नमन ॥३५॥
चालकासी महामोहदायीसी । शक्तिरूपासी गुणेशासी । गुणांच्या सत्ताधारासी । बिंदुमात्रशरीरा तुज नमन ॥३६॥
सोऽहंकारासी देहीसी । बोधासी प्रकृतिस्थासी । खेलकासी विदेहासी । परेशासी नमन असो ॥३७॥
स्वानंदासी अयोगासी । सुशांतासी योगेशासी । किती स्तवूं मी तुजसी । गणाध्यक्षा योगशांतिरूपा ॥३८॥
तुझ्या दर्शनेंजो बोध झाला । त्यायोगें मीं तुज स्तविला । ऐसें बोलून विनम्र झाला । विश्वसह तो गजाननपदीं ॥३९॥
त्यास वरती उठवून । गणाधीश बोले आनंदून । तूं रचिलेलें हें स्तोत्र पावन । सर्वप्रद होईल सर्वदा ॥४०॥
वाचका श्रोत्यास भक्तिवर्धक । जें जें इच्छितें तें प्रदायक । भुक्तिमुक्तिप्रद ब्रह्मदायक । स्तोत्र हें अति प्रिय मजला ॥४१॥
माझ्यावरी तुझी भक्ति । दृढ होईल जगीं निश्चिती । जें जें इच्छिसी चित्तीं । तें तें सर्वदा सफल होवो ॥४२॥
ऐसें बोलून अंतर्धान । पावले तेव्हां गजानन । विश्वसह करी गणेशभजन । तत्पर होऊन त्या जागीं ॥४३॥
गाणपत्याग्रणी झाला । मुद्‍गलासम तो कीर्तीला । लाभूत नित्य तयाला । निष्ठ वाढली माघव्रतीं ॥४४॥
गाणेश पंचकांत रत । तो विश्वसह नित्य होत । अन्यही एक महाचरित । माघ माससंभूत ऐक आतां ॥४५॥
सर्व पापांचें हारक सुखद । व्रिप्रा जें ऐकतां सुखप्रद । नीलक नामक चांडाळ दुःखद । एकदां ऐके गणेशकथा ॥४६॥
माघस्नानाचें महिमान । त्यानें ऐकिलें पुण्य पावन । त्याचा परिणाम होऊन । नित्य करी माघस्नान ॥४७॥
स्नान करून व्यवसाय करित । रात्री गणेशगीत ऐकत । ऐश्या परी माघ मासांत । गणेश मंदिरीं नित्य जाई ॥४८॥
तेथ जाऊन करी गायन । करी स्वकुटुंबाचें पोषण । एकदा माघमास असता मग्न । व्रतकार्यांत तो होता ॥४९॥
एक याम रजनी उलटली । गणेश्वरभजनीं मति रंगली । प्रणाम करून पाइली । गीतें त्यानें विघ्नहर्त्याचीं ॥५०॥
तदनंतर स्वमंदिराप्रत । निघाला गणेश मंदिरांतून विनत । तैं मार्गमध्यांत । पांच पिशाचें त्यास बघतो ॥५१॥
त्या अति विक्राळास पाहून । गणनायकास मनीं स्मरून । म्हणे देवा तूं भक्तजन । सदैव तारिसी संकटांत ॥५२॥
गणेशस्मरण मात्रें होत । पिशाचें तीं स्तंभित । होऊन मनांत अतिविस्मित । पाहती त्या गणेशभक्ता ॥५३॥
त्याच्या दर्शनानें पुनीत । होऊन तयांचें चित्त । त्या नीलकास म्हणत । महाभागा आम्हां तारावें ॥५४॥
अत्यंत दुःखयुक्त चित्त । म्हणती या संसारसागरांत । बुडालों होतों भूतयोनींत । तुझ्या दर्शनें शुद्ध झालों ॥५५॥
तुझ्या गणेशगायनाचें फळ । आम्हांस देई तूं निर्मळ । त्यायोगें मुक्त होऊ सकल । विश्वास ऐसा वाटतसे ॥५६॥
गणेशगीतांमुळे जें मिळालें । तें पुण्यफळ तुम्हां दिलें । एका गीताच्याही प्रभावें उद्धरलें । पाहिजे हें चराचर ॥५८॥
तेव्हां एका चरणाचें फळ । देईन शाश्वत तुम्हां अमल । त्यायोगें मुक्त होऊन सबळ । मुक्ति तुम्हांस लाभेल ॥५९॥
ऐसें बोलून पुण्य देत । एका गीताच्या चरणाचें त्वरित । त्या फळप्रभावें होत । पिशाचें तीं दिव्यदेही ॥६०॥
विमान आले त्या स्थळीं । त्यांत चढलीं पिशाचें सगळीं । स्वानंदपुरासी तीं गेलीं । नीलका आश्चर्य वाटलें ॥६१॥
होऊनियां विस्मित । परतला तो स्वगृहाप्रत । अधिकचि होत व्यापृत । गणेशभक्तींत तदनंतर ॥६२॥
अंतीं कोटिकुलजां सहित । तो गणेश्वरसामीप्य लाभत । गणेशसायुज्य प्राप्त । होतां धन्य तो झाला ॥६३॥
ऐसा एकभावें करितां नियम । माघव्रताचा पुण्यपावन । अनंत जंतू मुक्त होऊन । गणेश अद्वैत लाधले ॥६४॥
माघमास व्रताचें चरित । कथिलें तुजला अद्‍भुत । हें ऐकेल वा वाचील समस्त । त्यास भुक्तिमुक्ति लाभे ॥६५॥
धनधान्य पुत्रपौत्रादि समस्त । सौभाग्य तयास प्राप्त । नाना रोगांतून हो मुक्त । आतां आणखी काय सांगू ? ॥६६॥
सूतानें शोनकास कथिलें । गणेश्वराचें तदनंतर भलें । तें आख्यान आहे वर्णिलें । पुढिले अध्यायीं भक्तिभावें ॥६७॥
ओमिति श्रीमदान्त्ये पुराणोपनिषदि श्रीमन्मौद्‍गले महापुराणे अष्टमे खंडे धूम्रवर्णचरिते माघमासमाहात्म्ये नानाजनोद्धरणं नाम षड्‍विंशतितमोऽध्यायः समाप्तः । श्रीगजाननार्पणमस्तु ।