खंड ८ - अध्याय ११

॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ शिव सांगती विप्रांप्रत । एकदां मी कैलासीं स्थित । गिरिजेच्या सान्निध्यांत । गणेशासी भजत होतो ॥१॥
तैसें मज भजतांना पाहत । नंदी तेव्हां मज म्हणत । शिवा तूं सर्वरूप प्रकीर्तित । सर्वस्वी सर्वांना फलदाता ॥२॥
तूं कर्मांचा कर्मधारक । योग्यांचा योगनाथ पावक । योगसिद्धींचा तूं दायक । तुझ्याहून श्रेष्ठ कोण असे ॥३॥
तरी तूं गजाननासी । कैसा हो भजत अससी । वेद शिवसुत ऐसें ज्यासी । वर्णिती त्यास कसे पूजिता ॥४॥
तूं स्वामी तो तुमचा सुत । तरी स्वसुतास कैसें भजत । ईश हें तुझें नांव ख्यात । सर्वांचा स्वामी तूं सदाशिव ॥५॥
तुझा ईश न ज्ञात । वेदांतही तूं एकच सर्वभावन उक्त । जनांस मोहविण्या भजत । बहुधा तुम्हीं गणनाथासी ॥६॥
शैव रहस्य गुप्त ठेवावें । ऐसें वाचून सवेभावें । पार्वतीसह तूं भक्तिभावें । हें पूजेचें नाटक करिशी ॥७॥
तरी स्वामी ऐसें वृथा न करावें । गणेशभजन मोहभावें । शैवासी मोहद जें व्हावें । व्यभिचारप्रद देवा ॥८॥
मुद्‍गल सांगती दक्षाप्रत । नंदीचें वाक्य ऐकून म्हणत । सदाशिव हर्षोत्फुल्लनयन धीरोदात्त । महापाशुपतासी त्या ॥९॥
नंदी तूं माझा पक्षपाती । गणेशासी न जाणसी निश्चिती । मीं गणरूप ही वेदोक्ती । विचक्षणा आठवावी ॥१०॥
गणे हें समूहरूप अनंत । त्या महात्म्याचें वर्तत । मी ईशसमूहाचा गण असत । गणपतीचा प्रख्यात ॥११॥
गणेश एकमेव सत्य विश्वांत । त्याचे अन्य सर्व गण ज्ञात । ब्रह्माकार विश्वाकार असत । ब्रह्मेशाचें त्या मानदा ॥१२॥
विद्या नानाविध स्मृत । ज्ञानप्रकाशक त्या असत । त्या सर्वही उत्पन्न होत । विद्याधीश मीं असें ॥१३॥
ऐसें वेदवादी सांगती । योगविद्येचा आश्रय स्वचित्तीं । घेऊन गणेश भावभक्ती । सत्यार्थें मीं प्रकट करीन ॥१४॥
समाधिज जें परब्रह्म । तेंच पुत्र ऐसें अभिराम । ख्यात झालें गणेश म्हणून । माझें पुत्रत्व पावला ॥१५॥
विद्येनें ज्ञानानें युक्त । विष्णु शंकर जे अमर असत । ते विद्याधिप न ज्ञात । माझे शिष्य यांत न संशय ॥१६॥
त्यांनीं योगबलानें प्रकट केला । गणेश समाधिज सुत भला । तो त्यांचा तैसाचि योग्यांचा झाला । सुत ऐसें तूं जाणावें ॥१७॥
मीं आधीं ब्रह्मसाक्षात्कार । गुरूविण अनुभविला थोर । विद्याबळानें विश्वंभर । म्हणून मुख्य गुरु मीं ॥१८॥
म्हणून गणनायक शिवसुत । ऐसें वेद सांगतात । विष्णु आदि मुख्य सुरेश्वर न ख्यात । गणेशपिता म्हणोनी ॥१९॥
म्हणोनी मीं त्या ब्रह्मेशास । योगरूपा ब्रह्मवंदितास । भजतों दास मीं स्वामीस । न मोहविण्या अन्यातें ॥२०॥
शिवाचें ऐकून वचन । नंदिकेश्वर विस्मितमन । महादेवा सर्वज्ञा नमून । पुनरपि विनवी नम्रभावें ॥२१॥
गणेश आमुचा कुलदेव । यांत संशय नसे सर्वथैव । विभो त्याचें ज्ञान अभिनव । मंत्र विधि आदि मज सांगा ॥२२॥
शिव तदनंतर सांगती । चित्त पंचविध असे जगतीं । बुद्धी परम ती म्हणतीं । सिद्धि नानाभ्रांतिकरी ॥२३॥
ऐश्वर्यमयी ती ह्रदयांत । सदैव सिद्धिबुद्धि मध्यांत । गणेशाचें बिंब पायायुत । बिंबभाव त्यागें गणेशरूप ॥२४॥
सरस चित्त त्यागून । योगिवंद्य तूं होशील पावन । एकाक्षरविधानें करून । योगसाधनांनी भज त्यासी ॥२५॥
ऐसें सांगून त्यास देत । एकाक्षर मंत्र अद्‍भुत । विधिपूर्वक तो स्वीकारित । वनांत जाऊन तप करी ॥२६॥
निराहार राहून आराधित । द्विरदाननासी नंदी ध्यानयुक्त । समाधियोगें विशेषें युक्त । शंभर वर्षें ऐसीं गेलीं ॥२७॥
तेव्हां तो योगींद्र झाला गणेश वर देण्या प्रकटला । आश्रमांत पाहून गणनाथाला । हर्षभरित नंदिकेश्वर ॥२८॥
उठून प्रणाम करित । भावभक्तीनें पूजित । स्तोत्र गाई भावयुक्त । आश्चर्य तेव्हां एक पाही ॥२९॥
गणेशाच्या डावीकडे स्थित । पार्वतीस तैं पाहत । तें पाहून अति विस्मित । गणेशकृपेनें ज्ञान झालें ॥३०॥
त्यायोगें गणेशाचें सर्वकार्यजात । जाहलें तयासी ज्ञात । तेव्हां तो नंदिकेश विचार करित । बाह्मरूपधर हा महादेव ॥३१॥
गिरिजेचा पति ख्यात । पंचमुखादि चिन्हांनी युक्त । त्रिनेत्र नरदेहयुक्त । भिन्नभाव प्रदर्शक ॥३२॥
आनंदात्मरूपा पार्वतीख्यात । विष्णुपिणी ती असती । शिवदेवमयी उक्तीज्ञात । तिचा आत्मा शिव असे ॥३३॥
गजाकार स्वयं शंभु वर्तत । ऐक्यभोगपरायण सतत । अर्धागीं प्रकृति असत । त्यायोगें अर्धनारीनटेंश्वर तो ॥३४॥
नरकुंजरयोगें प्राप्त । गणेशाकारता तयाप्रत । शिव तो ब्रह्ममय साक्षात । गिरिजेनें युक्त असे ॥३५॥
योगमायामयी रम्या स्थित । गणेशांकावरी ती पुनीत । पार्वती पार्वतीनाथ विलसत । स्वयं गणेश त्या समयीं ॥३६॥
तोच वरदानार्थ उपस्थित । शिवचित्तमय तो प्रख्यात । त्यास प्रणास करून स्तवित । रोमंचित कृतांजली ॥३७॥
गणेशासी शांतिप्रदासी । शांतिरूपासी शांतिधरासी । नरांच्या ह्रदयस्थितासी । नागह्रदयस्थिता नमन ॥३८॥
हेरंबासी सिद्दिबुद्धिविहारासी । स्वानंदरूपासी चौरोशवाहनासी । पार्वतीपतीसी शिवचित्तगासी । लक्ष्मीपते तुज नमन ॥३९॥
विष्णूचित्तस्थमूर्तीसी । संज्ञापतीसी भानुह्रदयस्थितासी । आदिशक्तिपतीसी । शक्ति चित्तग मूर्तीसी नमन ॥४०॥
सावित्रीपतीसी गायत्रीपतीसी । ब्रह्मह्रदय खेळकासी । ओंकार चित्तवासीसी । शचीपते तुज नमन ॥४१॥
इंद्रचित्तग मूर्तीसी । स्वाहापतीसी परेशासी । अग्निह्रदयस्थितासी । नररूपासी नमन तुला ॥४२॥
भिन्नसौख्य प्रचारकासी । सर्वत्र भिन्नभावासी । निर्गुणासी कुंजराकार मूर्तीसी । निर्गुणस्थितासी नमन असो ॥४३॥
सर्वत्र अभेदसौख्यासी । नरकुंजररूपासी । योगाकारासी योगपतींसी । पूर्णयोगस्वरूपा नमन असो ॥४४॥
धन्य मी कृतकृत्य प्रसन्न । पाहिला आज गजानन । ब्रह्मेशा किती करूं स्तवन । वरदा तुजला नमन असो ॥४५॥
ऐसी स्तुती करून । प्रेमभरें करी नमन । ह्यास भक्तवत्सल म्हणे वचन । नंदीशा वर माग महाभागा ॥४६॥
तुझ्या तपानें मीं तुष्ट पुरवीन तुझें सर्व इष्ट । तूं रचिलेलें स्तोत्र अद्‍भुत । भुक्तिमुक्तिप्रद सर्वदा ॥४७॥
पाठका श्रोत्यांस सर्वसिद्धिकर । होईल हें सर्वदा स्तोत्र । तेव्हां म्हणे नंदिकेश्वर । तुझी दृढ भक्ति देई मजला ॥४८॥
मज गाणपत्य करी विनत । स्वामी सदैव तव भक्तिरत । विघ्नेशपरायणा तुझ्या भक्तांत । अग्रस्थान मिळो मजला ॥४९॥
मी जेथ तप आचरिलें । तें स्थान क्षेत्र व्हावें भलें । गणाधीशानें तस्थाऽतु म्हटलें । अंतर्धान पावे तदनंतर ॥५०॥
तदनंतर ब्राह्मणहस्तें स्थापित । गणेशमूर्ति त्या क्षेत्रांत । नंदिकेश भक्तियुक्त । पूजन करी मनोभावें ॥५१॥
पार्वतीगणप ऐसें नाम ठेविती । महर्षि त्याचें पूजन करिती । सर्वसिद्धिकर तें जगतीं । प्रख्यात जाहलें सर्वांसी ॥५२॥
तदनंतर नंदी शंकराप्रत । जाऊन सांगे तो वृत्तांत । महायोगींद्र मुख्य वसत । शिवसान्निध्यांत आनंदे ॥५३॥
हें अंबिकाविघ्नेश चरित । कथिलें तुज पुनीत । धूम्रवर्णाश्रम हा गणेश असत । सर्व सिद्धिप्रद सर्वेश ॥५४॥
जो हें चरित्र वाचील । अथवा श्रद्धेनें ऐकेल । त्यास भुक्ति मुक्ति लाभेल । अंतीं स्वानंदलोक लाभे ॥५५॥
ओमिति श्रीमदांत्ये पुराणोपनिषदि श्रीमन्मौद्‍गले महापुराणे अष्टमे खंडे धूम्रवर्णंचरिते पार्वतीगणेशचरितं नामैका दशोऽध्यायः समाप्तः । श्रीगजाननार्पणमस्तु ।