(गीति)
कश्यपपुत्र विनायक, झालीं वर्षें तयास तीं सात ।
आला आश्रमिं तेव्हां, काशीराजा बघून ते येत ॥१॥
काशीराजा येतां, कश्यप देई तयास भेटीस ।
झाला मोद तयांना, आसन दिधलें त्वरीत भूपास ॥२॥
षड्रसयुक्त असें दे, भोजन राजास तेधवां मधुर ।
कश्यप म्हणति तयाला, किमर्थ येणें मला कथीं चतुर ॥३॥
राजा तुझा पुरोहित, असुनि मला तूं बहूत दिवसांनीं ।
स्मरणें करुन भेटसि, कारण कथणें खरोखरी सु-मनीं ॥४॥
आतां अलीकडे तूं, अमुच्या क्षेमास घेत नाहींस ।
आश्चर्य मला वाटे, कारण कथणें खरोखरी खास ॥५॥
राजा उत्तर देई, गुंतुन पडलों स्वकार्य-व्यवसायीं ।
येणेंकरुन मजला, बहु दिन झाले न फावलें समयीं ॥६॥
आहे मत्पुत्राचा, विवाह म्हणुनि स्वतांच मुळ ये मी ।
तेव्हां कश्यप वदले, चातुर्मास्यार्थ याग तिथि नेमी ॥७॥
यास्तव येणें मजला, साधत नाहीं म्हणून मम सूत ।
घेउन जाईं राजा, कार्य करीं तो यथाविधी उचित ॥८॥
कश्यप म्हणणें त्यानें, मान्य करुनियां विनायकासह तो ।
चढला रथावरी तो, वंदुनि त्यांना हकीत वाजी तो ॥९॥
(पृथ्वी)
तयांस पथिं लागलें विपिन रम्य तें शांतसें ।
वसंत चुलता तिथें तप करी यथातथ्यसें ।
असें असुर तें बहू कठिण कीं पुरें निग्रहें ।
असें प्रथित त्या तया परिच नाम ’धूम्राक्ष’ हें ॥१०॥
सुवृक्ष वनिं देखुनी उलट टांगुनी घेतलें ।
सहस्त्रदश अब्द हें तप करी धुरा सेविलें ।
रवीस यजिलें असे बहुत निश्चयें राक्षसें ।
प्रसन्न रवि जाहले वरित देत शस्त्रां असें ॥११॥
(शार्दूलविक्रीडित)
धूम्राक्षें यजिलें रवीस समरीं संहार शत्रू करी ।
ऐसें शस्त्र मिळो म्हणूनि तप हें दारुण तेथें करी ।
वृक्षासी उलटें पदांस ग्रथिलें व्हावें मला प्राप्त तें ।
हें सारें जग कीं म्हणून असलें दारुण केलेंच तें ॥१२॥
(गीति)
सूर्यापासुन येई, शस्त्र असें तें सतेज वेगानें ।
धरिलें विनायकानें, धूम्राक्षा मारिलें असे त्यानें ॥१३॥
धूम्राक्षाचे सुत ते, जघन मनू हे वनांत ते दोन ।
जनकाच्या सेवेला, येती दिसला पिता पडे मरुन ॥१४॥
क्रोधें वनांत बघतां, काशीराजा विनायकासहित ।
दिसला त्यांना तेथें, वदले भूपास तेधवां सूत ॥१५॥
अमुचा चुलता आहे, नाम नरांतक वधी तुला जेव्हां ।
रक्षण केलें जनकें, विसरे उपकार कीं वनीं एव्हां ॥१६॥
आतां जीव कसा हा, वांचविशी हे तदीय सुत दोघे ।
बोलति ऐकुन राजा, वदला हें ऐकतीच ते दोघे ॥१७॥
माझे सदनीं आहे, मग पुत्राचा विवाह यासाठीं ।
अणिलें कश्यपपुत्रा, कुलगुरु अमुचा म्हणून यासाठीं ॥१८॥
तुमचा जनक वधाया, आणिलें नाहीं असेंच मी सांगें ।
इच्छा तुमची असली, शिक्षा करणें तयांस तो सांगे ॥१९॥
मांजर उंदिर पाहुन, धांवे तैसेच धावती दोघे ।
तेव्हां महोत्कटानें, गर्जुन श्वासें उडून ते दोघे ॥२०॥
गेले नरांतकाच्या, नगरामाजी गृहावरी पडले ।
चुरलीं गृहें म्हणूनी, झाला कल्लोळ वृत्त हें कळलें ॥२१॥
क्रोधें करुन त्यानें, सहस्त्र सेना त्वरीत पाठविली ।
आणा महोत्कटासह, आज्ञा सेनेस कीं अशी दिधली ॥२२॥
आली सेना जवळी, सोडी श्वासास तो तसा त्वरित ।
भीषण शब्द करुनियां, राक्षससेनेस होय उडवीत ॥२३॥
दाणादाण अशी ती, मुकली पडली बहूत पळवीली ।
शीर्षे फुटलीं बहु तीं, पोटें फुटलीं पदांत मोडियलीं ॥२४॥
उरलीसुरली गेली, धडपड करुनी नरांतकापाशीं ।
सांगे वृत्त तयाला, ऐके राक्षस सखेद स्थिति ऐशी ॥२५॥