तृतीयस्थानम् - एकचत्वारिंशोऽध्यायः

आत्रेय उवाच अतिपठनशीलस्यसूक्ष्मवस्त्रेक्षणेनवा दूरालोकेन चोष्णेन भ्रूदोषश्चोपजायते ॥१॥
रक्तवाताश्रितो दोषः पित्तेन सह मूर्च्छितः भ्रूव्यथा च प्रभवति नासावंशोद्भवा शिरा ॥२॥
व्यथते चोष्णवेलासु शीतेन स्याद्विशेषतः नेत्रमध्येनीलपीतमण्डलानि च पश्यति ॥३॥
तस्यादौ च क्रियां कुर्याच्छिरा वेध्या प्रयत्नतः पूर्वोक्तं स्वेदनं कार्यं नस्ये षड्बिन्दुकादिकम् ॥४॥
देवदारु रजनी घनं सठी पुष्करं कुटजबीजमागधी कुष्ठरोध्रचविकायवासकं क्वाथितं च पुनरेव विस्रुतम् ॥५॥
तत्र गुग्गुलं विनिक्षिपेत्पुनः शुण्ठिसैन्धवफलात्रिकं हितम् चूर्णितं दधिपयोविमिश्रितं पाचितं च नवनीतकं च तत् ॥६॥
सिद्धमेव विदधीत शीतलं शर्करायुतमिदं हितनस्यम् नस्यकर्म शिरसो रुजापहं ॥७॥
शीर्षरोगमपि चार्द्धशीर्षकं तोदने च विहितेन केवलम् कर्मरोगमपि वारयत्यपि तैलञ्च शिरोरोगहरं परम् ॥८॥
ताम्बूलपत्रस्य रसं बिडङ्गं सिन्धूद्भवं हिंगुगुडेन युक्तम् जलेन पिष्टं विहितं च नस्यं भ्रूशङ्खदोषांश्च क्रिमीन्निहन्ति ॥९॥

इत्यात्रेयभाषिते हारीतोत्तरे तृतीयस्थाने भ्रूदोषचिकित्सा नामैकचत्वारिंशोऽध्यायः ॥४१॥