स्कंध ४ था - अध्याय १३ वा

१०२
जोडूनियां कर मैत्रेयांसी क्षत्ता । प्रचेतससत्रा कथीं म्हणे ॥१॥
सत्रांत नारदें कथिल्या त्या कथा । मजसी निवेदा दयावंता ॥२॥
कोणाचे वंशज, कोठें केलें सत्र । वृत्तांत समग्र निवेदा तो ॥३॥
मैत्रेय बोलती ‘उत्कल’ ध्रुवाचा । पुत्र महाज्ञाता भासे जड ॥४॥
यास्तव बंधु जो सापत्न ‘वत्सर’ । जया राज्यभार समर्पिला ॥५॥
स्वर्वीथीचे ठायीं तया पुत्र षट्‍क । तिग्मकेतु, इष, पुष्पार्ण ते ॥६॥
ऊर्ज, वसु, जय, पुत्र तो सहावा । वृत्त वासुदेवा नवलकारी ॥७॥

१०३
प्रभा, दोषा, ऐशा भार्या पुष्पार्णासी । त्रिसंधी प्रभेसी पुत्र झाले ॥१॥
प्रदोष निशीथ व्युष्ट ते दोषेतें । पुष्करिणी शोभे व्यष्टकांता ॥२॥
सर्वतेजा पुत्र कांता त्या ‘आकूति’ । चक्षु’ तिजप्रति पुत्र एक ॥३॥
नड्‍वला राणीसी सुपुत्र द्वादश । सदाचारनिष्ठ सर्वही ते ॥४॥
पुरुकुत्स, त्रित, द्युम्न, सत्यवान । ऋत, अग्निष्टोम, व्रत, शिबि ॥५॥
उल्मुक, प्रद्युम्न तेंवी अतीरात्र । द्वादश हे पुत्र सुविख्यात ॥६॥
वासुदेव म्हणे पुढती त्यांचा वंश । देऊनियां लक्ष परिसा आतां ॥७॥

१०४
उल्मुककांता ते पुष्करिणीप्रति । अंग, सुमना, ख्याति, क्रतु, गय ॥१॥
अंगिरस, ऐसे सहा पुत्र होती । अंग-सुनीथांसी वेन झाला ॥२॥
निंद्यकर्मे त्याचीं पाहूनियां अंग । त्यागूनियां राज्य निघूनि गेला ॥३॥
पुढती वेनाचा नाश विप्रशापें । होतांचि तें माजे अराजक ॥४॥
यास्तव मंथूनि वेन सव्य करा । मुनींनीं निर्मिला पुत्र पृथु ॥५॥
अंशावतार हा नृपाळ प्रथम । वासुदेव गान पुढती करी ॥६॥

१०५
क्षत्ता म्हणे ऐसा दुराचारी पुत्र । जाहला अंगास केंवी सांगा ॥१॥
घार ऐसें कृत्य केलें काय तेणें । विप्रशाप जेणें जाहला त्या ॥२॥
मैत्रेय कथिती अंगाच्या यज्ञांत । देवता न भाग स्वीकारिती ॥३॥
दोष काय ऐसें ऋत्विजां पुशितां । पुत्रविहीनता म्हणती दोष ॥४॥
ऋत्विजोपदेशें पुढती अंगासी । पुत्रकाम इष्टि करितां लाभ ॥५॥
दिव्य पुरुषानें अर्पिला प्रसाद । जेणें पुत्रलाभ अंगाप्रति ॥६॥
वासुदेव म्हणे मातामह त्याचा । पुत्र अधर्माचा ‘मृत्यु’ स्वयें ॥७॥

१०६
बाल्यादारभ्य तो मातामहासम । यास्तव अधर्म करी बहु ॥१॥
वेन आला ऐसें ऐकूनीच जन । जाती घाबरुन पळती दूर ॥२॥
निर्दय तो क्रूर पशूसम बाळां । झोडपी, स्वलीला करितां हर्षे ॥३॥
उपाय तयासी करी बहु अंग । परी वेनरंग पालटेना ॥४॥
अंतीं कुसंतानाहूनि नि:संतान । भलें ऐसें मन चिंती त्याचें ॥५॥
संतती आत्म्यासी मोहकारी वाटे । कारण दु:खातें उभयही ते ॥६॥
सत्पुत्रही जरी होतां दु:खमग्न । पिता होई खिन्न तयास्तव ॥७॥
यास्तव दु:खद भला कुपुत्रचि । वैराग्याची प्राप्ति होई तेणें ॥८॥
वासुदेव म्हणे सुखाहूनि दु:ख । वैराग्यकारक होई जनीं ॥९॥

१०७
मुनि मैत्रेय क्षत्त्यासी । वृत्त अंगाचें कथिती ॥१॥
ऐसा राव चिंतामग्न । क्षणही न तया चैन ॥२॥
अंतीं गाढ निद्रेमाजी । असतां कांता एके रात्रीं ॥३॥
गेला त्यागूनि नगर । सदनीं होई हाहा:कार ॥४॥
शोध घेतांही न लाभे । आत्मबोध जैं मूढातें ॥५॥
वासुदेव म्हणे अंतीं । होई निराशा सर्वांची ॥६॥