आत्मबोध टीका - श्लोक १७ व १८

देहेंद्रियमनोबुद्धिप्रकृतिभ्यो विलक्षणत् ।
तद्वृत्तिसाक्षिणं विद्यादात्मानं राजवत्सदा ॥१७॥

देहनगरिचा माझारिं । आत्मा साक्षित्वें राज्य करि । बुद्धि प्रधान मन कारभारि । इंद्रियें प्रजा सर्वहि ॥२२२॥
तया राजा प्रधाना मध्यंतरिं । अज्ञानचिकाचा पडदा भीतरि । प्रजा मंत्रि राजास नेणति परि । राजा जाणे सर्वांतें ॥२२३॥
तयाचा सत्ता मात्रेंकरुन । बुद्धि मन इंद्रियें संपूर्ण । स्व - स्व विषइं प्रवर्तति जाण । परि आत्मा असे साक्षित्वें ॥२२४॥
जैसा राजा असतां साक्षित्वेंसी । प्रधान चालवि सर्व राज्यासि । तैसि मनोवृत्ति करि व्यापारासि । आत्मा साक्षि वेगळा ॥२२५॥
हे विचारद्रिष्टिनें पाहातां । अनुभवा येईल आत्मा अकर्ता । यर्‍हविं अज्ञानद्रिष्टीनें पाहातां ॥ आत्मा कर्ता भासेल पैं ॥२२६॥

व्यावृत्तेष्विंद्रियेष्वात्मा व्यापारीवाविवेकिनाम् ।
दृश्यतेभ्रेषु धावत्सु धावन्निव यथाशशी ॥१८॥

जैसा अभ्राचा योगें करुन । चंद्र दिसे पलायमान । किं रथगमनप्रभावें करुन । भूमि चंचळ दिसतसे ॥२२७॥
समुद्रजळ निश्चळ असे परि । जहाज चालतां तयावर्‍हि । दिसे उदकाचि अति सरारि । गंगेसम धावता ॥२२८॥
चंद्र भूमि आणि समुद्र । हे तिन्हिही आसति स्थीर । परि उपाधियोगें अस्थीरे । वाटति भ्रमें करुनि ॥२९॥
तैसा आत्मा असोनि अकर्ता । अज्ञानयोगें भासे कर्ता । होउनि देहात्मबुद्धि विषमता । अस्ताव्यस्त बरळति ॥२३०॥
अज्ञानि म्हणति देहासवें । आत्मा बोले चाले धावे । आत्मा कर्ता भोक्ता सर्वभावें । विषयालागि ग्रहण करि ॥३१॥
परि आत्म अकर्ता सर्वापरि । असो विवेकिया व्यापारिं । अथवा पश्वादि जीव नानापरि । सर्वत्रिं आत्मा निष्क्रिय ॥३२॥
इंद्रियाचा योगें करुन । आत्मात्विं दिसें कर्तृत्वपण । जेसें अभ्रादियोगें अतिधावन । दिसे चंद्रादिकांसि ॥३३॥
यापरि ऐकोनिया वचन । सिष्य करिता जाला प्रश्न । आत्मा अकर्ता म्हणउन । सांगतां तुम्हि श्रीगुरु ॥३४॥
तरि इंद्रियबुद्धि आणि मन हे जडरासि असति संपुर्ण । याचे ठाइं कर्तृत्वपण लक्षण । न संभवेचि सर्वथा ॥२३५॥
तरि विषयव्यापार - प्रवृत्ति । कोण करितसे जि श्रीगुरुमुर्ति । हें मज सांगोनि द्यावें निगुति । जेणें प्रत्ययासि ये माझा ॥३६॥ ऐकोनि सिष्यवाणि परिकर । श्रीगुरु देति प्रत्योत्तर । जेणें सिष्यशंकेचा परिहार । होवोनि जाय तत्क्षणिं ॥३७॥