आत्मबोध टीका - श्लोक १४

पंचकोशादियोगेन तत्तन्मय इवस्थित: ।
शुद्धात्मा नीलवस्त्रादियोगेन स्फटिको यथा ॥१४॥

पंचकोशादिकाचे संगतीनें । आत्मा भासे पंचकोशाप्रमाणें । जैसा स्फटिक नीलवस्त्रादीयोगेंकरून । तैसा तैसा भासतसे ॥८४॥
माघें तुज केलें कथन । देहत्रय उपाधीप्रकर्ण । त्यामाजि हे पंचकोश जाण । मिश्रीत असे सर्वहि ॥१८५॥
स्थूळ देह जो संपूर्ण । हा अन्नमय कोश असे जाण । लिंगदेहामाजि कोश तीन । सांगतों ते ऐक पां ॥८६॥
प्राणमय आणि मनोमय । तिसरा जाण पां विज्ञानमय । ऐसे हे असति कोशत्रय । लिंगदेहामाझारि ॥८७॥
कारणदेहाचा माझारि । अनंदयम कोश गा निर्धारि । ऐसि हे पंच कोशाचि कुसरि । समजोनि घेइ निश्चित ॥८८॥
कोणत्या कोशाचें काय लक्षण । हें तुज नाहिं केलें निरुपण । तरि आतां त्याचें विशिदिकरण । करोनिया सांगतों ॥८९॥ अन्नापासोनि जालें रेत । त्यायोगें हा स्थूळ देह निर्मित । ह्मणोनिया अन्नमयकोश तयात । ह्मणति जाण निश्चित ॥१९०॥ प्राणमय ह्मणजे पंचप्राण । आणि तयाचे पंच उपप्राण । कर्मेंद्रियपंचक मिळोन । प्राणमय कोश बोलिजे ॥९१॥
मनोमय कोशाचें ऐक चिन्ह । ज्ञानेंद्रिय पंचक आणि मन । संकल्पविकल्पादि गूण । जयाचे ठाइं आसति ॥९२॥
विज्ञानमय कोश ते बुद्धि । निश्चयात्मिका जयेचि प्रसिद्धि । जीचा आश्रययोगें चिदाब्धि । जीवतरंगत्व पावला ॥९३॥
ते बुद्धि अज्ञानीं लीन होतां । सर्व इंद्रियांसि होय उपरमता । कांहीं येक संसारदु:ख नसतां । अनंदमय कोश तोचि पै ॥९४॥
ऐसे हे पंचकोश आसति जाण । आत्मा तयाचा योगेंकरुन । सुखि दु:खि कर्तृत्वपणें । दिसे आज्ञानि जनातें ॥१९५॥
जैसा नील पीत वस्त्रासंनिध । ठेविला आसतां स्फटिकमणि शुद्ध । तैसा तैसा भासे विविध । वस्त्राचियासारिखा ॥१९६॥
तेंचि शोधोनिया पाहतां । नसे स्फटिक - वस्त्राचि ऐक्यता । तैसा आत्मा विचारें शोधितां । नसे पंचकोशत्वें ॥९७॥
ऐसें ऐकोनि श्रीगुरुचें वचन । शिष्य बोलता जाहला म्लानवदनें । म्हणे कैसा घ्यावा निवडोन । आत्मा पंचकोशांतील ॥९८॥
जैसे कर्नाट देशींचे तांदुळ । अध तांदूळ अर्धे हारळ । निवडोनि घेउं जातां निर्मळ । न होतिच सर्वथा ॥९९॥
चाळणि घेउनि चाळुं जाता । दोहिहि रिचवति तत्वता । मागति भरोनिया घेतां । येति होता दोन्हि हि ॥२००॥
तैसा आत्मा आणि अनात्मा मिश्रित । सांडितां घेतां होतो घात । तरि कैसे करावेंजी निश्चित । स्वामिराया या प्रति ॥२०१॥
मग श्रीगुरु म्हणतिरे लेकुरा । ऐकोनि घेइ युक्तिचा उत्तरा । शुद्धआत्मा शोधोनिया बरा । घेइ विचारें करोनि ॥२॥