काशीखंड - अध्याय ७८ वा

॥ श्री गणेशाय नमः ॥ स्वामी म्हणे गा अगस्ति श्रोता ॥ तुज काशीखंड निरूपण करितां ॥ तें आदि अवसान आतां ॥ सांग पूर्वा पार ॥१॥
जे जे कथा निरू पिली सविस्तर ॥ ते ते तूं मज संकलित सांगें प्रत्युत्तर ॥ मग तो महा मुनीश्वर ॥ वदता जाहाला स्वामीसी ॥२॥
अगस्ति म्हणे स्वामिनाथा ॥ मज सविस्तर न ये पुण्य कथा ॥ स्वर्ग सरितेचे स्नान स्वार्था ॥ पशु केवीं जाणेल ॥३॥
कल्पद्रुम महिमता ॥ केवीं फळती गा पांगार वृक्ष लता ॥ स्फटिक आणि मुक्तें पाहातां ॥ बहुतचि अंतर ॥४॥
गरुडा चिया शक्ती प्रणाणें ॥ पक्ष पसरूं कपोत केवीं जाणे ॥ महा केसरीचीं पूर्ण मानें ॥ जंबूक केवीं जाणेल ॥५॥
कमळतंतीं बंधन मातंगा ॥ कीं जैसी उगमीं सामावे गंगा ॥ कीं सूर्यास्त होय पूर्व भागा ॥ पश्चि मेहनी ॥६॥
कीं त्या राहूसी बाधी शीतकर ॥ कीं तृणें लप विजे वैश्वानर ॥ वृष्टि करितां कर्दम कुमर ॥ नेणवे वरुण ॥७॥
तें तुझें गुण गौरव अपार ॥ मज कथिलें न जाय सविस्तर ॥ चातक न प्राशी पृथ्वी नीर ॥ तैं ऐसें घडे ॥८॥
नेणोनि स्वामी तुझा साक्षेप ॥ कैसे उजळती कोटि ब्रह्म दीप ॥ मग तें पुजितां शिव स्वरूप ॥ कां पां लक्ष वेना ॥९॥
मज तप करितां काशी स्थानीं ॥ विघ्न केलें सुरेंद्रगीर्वाणीं ॥ मज अप्राप्त जाहाली धामिनी ॥ शिवाची काशी ॥१०॥
तंव शुकादि प्रश्निती सत्यवती सुता ॥ वेदव्यास वदे पुराण कर्ता ॥ अगस्तीसी स्वामी प्रश्नितां ॥ निरूपिली कथा ॥११॥
तप करितां अगस्ति ऋषी ॥ त्यासी अप्राप्त जाहाली कां काशी ॥ व्यास तो निंदा दोषें महा ऋषी ॥ घातला काशी बाहेरी ॥१२॥
ऐसें शुक वैशंपायानांचें बोलणें ॥ गुरूजी प्रश्निलें भावें पूर्णें ॥ मग तो वदला कृष्ण द्वैपायन मनें ॥ परियेसीं शुका मूर्ती ॥१३॥
आधींचि आनंदवन काशी ॥ तेथें तप करितो अगस्ति ऋषी ॥ महा ऋषी मध्यें म्हणिजे त्यासी ॥ तपें अग्रगण्य ॥१४॥
अगस्तीचे तपाच्या राशी ॥ स्वर्गीं आश्चर्य वर्तलें देवांसी ॥ मग ते सकळ देवेंसीं ॥ गेले सत्य लोका ॥१५॥
मग ब्रह्म यासी वदे वज्र पाणी ॥ तप करी तसे अगस्ति मुनी ॥ जाहाले छत्तीस सहस्त्र तरणी ॥ या अगस्ती देखतां ॥१६॥
मग तया चिया तपाची गणिता ॥ कवण संख्या करील विधाता ॥ तो कवणाचें पद घेईल आतां ॥ दीर्घ भांडवली हा असे पैं ॥१७॥
अपार तयाची पुण्य सामुग्री ॥ तप स्थान करी काशी नगरी ॥ विशेषें शिव नाम उच्चारी तेथें काय न्य़ून पदार्थ ॥१८॥
इतुकें सहस्त्राक्षाचें बोलणें ॥ भावें परिसिलें चतुराननें ॥ मग देवेंद्रासी प्रतिवचनें ॥ वदता जाहाला ब्रह्मा ॥१९॥
अगस्तीची तप सामग्री अपार ॥ आणि तप स्थळ तें काशी पुर ॥ समीक्षा करिता जाहाला सृष्टिकर ॥ अगस्तीचे तपाची ॥२०॥
मग ब्रह्मा म्हणे सहस्त्र नयना ॥ तो माझेंचि पद घेईल जाणा ॥ मी भीत असे तपस्वी ब्राह्मणां ॥ आणि या शिव पूजकां ॥२१॥
मज नाहीं त्याचा विश्वास ॥ हा माझिया पदाचा करील नाश ॥ तरी सहस्त्राक्षा ॥ परियेसीं आयास ॥ या शिव भक्तीचा ॥२२॥
पूर्वीं उद्भवला होता त्रिपुरासुर ॥ त्य़ानें लिंग स्थापिलें त्रिपुरेश्वर ॥ मग प्रसन्न जाहाला विश्वेश्वर ॥ त्या त्रिपुरासी पैं ॥२३॥
मागुती उत्थापिलें शिवासी ॥ क्षय केला माझिया सृष्टीसी ॥ मग प्रयास जाहाला महादेवासी॥ सृष्टी रक्षितां ॥२४॥
तेणें कुरुक्षेत्रीं याग मांडिला ॥ यागीं अगस्ति ऋषी आचार्य केला ॥ तैं सूर्य पूर्णा हुतीं घातला ॥ या अगस्तीनें ॥२५॥
मग यागां तूनि काढिला रहंवर ॥ तें अगस्तीचें तप सार ॥ मग शिवें कापिला तो त्रिपुर ॥ अगस्तीच्या तपोबळें ॥२६॥
अदिति कश्यपांचे जे कुमर ॥ हिरण्य कश्यप हिरण्याक्ष असुर ॥ त्यांहीं तप केलें दुर्धर ॥ वाराणसी मध्यें ॥२७॥
मग ते असुर महा द्‍भुत ॥ त्यांहीं पृथ्वीसी केला कल्पान्त ॥ सृष्टीसी संहारूनि कश्य पसुत ॥ परा भविलें देवांसी ॥२८॥
मनीं धाक घेऊनि मुरारी ॥ दैत्यांची स्पर्धा धरूनि शरीरीं ॥ वैकुंठ सांडूनि क्षीर सागरीं ॥ केलें शयन ॥२९॥
अष्टा विंशति युगें शार्ङ्गधर । गुप्त राहिला होता मौनाचार ॥ मग घेऊनि वराह नार सिंहा वतार ॥ वधिलें तयां ॥३०॥
आणि भस्मा सुरें शंकर पूजिला ॥ तो भस्मा सुरासी प्रसन्न जाहाला ॥ मग कुबुद्धि संगें उत्था पिला ॥ शंकर तेणें ॥३१॥
धरिला शिव शक्तीचा अभिलाष ॥ शंकराचा करूं म्हणे नाश ॥ दोन सहस्त्र वर्षें महेश ॥ पळत होता पैं ॥३२॥
मग श्रीहरि होऊनि मोहिनीरूप ॥ तेणें दैत्य मारिला करोनि साक्षेप ॥ तंव तो विश्वंभर शिव स्वरूप ॥ तेथेंचि होता ॥३३॥
तेणें चक्षीं देखिली ती मोहिनी ॥ मग तो वीर्य द्रवला शूलपाणी ॥ तेथें प्रकटला तो वृषभवहनी ॥ एका दशावा रुद्र ॥३४॥
आणिक जो भृगूचा कुमर ॥ तपें अग्रज च्यवन ऋषीश्वर ॥ त्यासी प्रसन्न जाहाला शंकर ॥ शंका बाधे देवां ॥३५॥
आणि तो मृत्यु लोकीं कुशना भराजा ॥ तेणें प्रसन्न केलें वृषभध्वजा ॥ मागीतल्या एक सहस्त्र आत्मजा ॥ कन्या रूप तेणें ॥३६॥
तो करूं पाहे शत सहस्त्र यज्ञ ॥ घेतो वैकुंठ कीं माझें भुवन ॥ मग म्यां नारद मुनी कारण ॥ पाठ विलें तेथें ॥३७॥
मग त्या कुशना भाचिया कन्या ॥ शिव दत्त स्वरूप लावण्या ॥ त्या नारदें दिधल्या महा मान्या ॥ च्यवन ऋषी श्वरा ॥३८॥
त्या नंतरें आला अगस्ति ऋषी ॥ कुशना भराज कन्या मागा वयासी ॥ तेणें पुत्रचि दिधला तयासी ॥ ते जाहाली लोपा मुद्रा ॥३९॥
म्हणोनि अगस्तीची तप शक्ती ॥ कवण लक्षी गा सुरपती ॥ तो माझें पद घेईल अगस्ती ॥ हें सत्य जाणा ॥४०॥
ऐसेंचि गाधि सुतें तप साधिलें ॥ त्या विश्वा मित्रें आम्हांसीं वैर केलें ॥ शिवाची भक्ति करूनि सिद्धी नेलें ॥ अनुष्ठान तेणें ॥४१॥
त्यासी प्रसन्न जाहाला धूर्जटी ॥ त्यानें दुसरी आरं भिली सृष्टी ॥ तैसाचि हा अगस्ति कपटी ॥ करील तिसरी सृष्टी ॥४२॥
ब्रह्मा म्हणे गा सहस्त्रनयना ॥ विग्रह कीजे त्याचे अनुष्ठाना ॥ आतां काशी अप्राप्त कीजे त्या ब्राह्मणा ॥ एकुणतीस द्वापरें ॥४३॥
मग त्यासी व्यासचें पद देऊन ॥ कथील अष्टादश पुराण ॥ मग वाराण सीसी होईल पावन ॥ महा ऋषी तो ॥४४॥
आणिका तीर्थांची तप साधना ॥ काशी अधिक कल्प गुणा ॥ म्हणोनि काशी स्थानीं त्या ब्राह्मणा ॥ राहों न दीजे ॥४५॥
मृत्यु लोकीं जो तप करी ॥ तो सुरेंद्राचा पूर्ण वैरी ॥ पैजा उठावती स्वर्गावरी ॥ महात पोबळें ॥४६॥
म्हणोनि परिसा रे देव हो ॥ त्यासी आधींचि करा विग्रहो ॥ पूर्ण होईल तप संग्रहो ॥ मग नावरे तो देवां ॥४७॥
विचारणा देखोनि वेदांतीं ॥ उपायें उठवावा तो अगस्ती ॥ बलात्कारें तरी तयावरी शक्ती ॥ न चले देवांची ॥४८॥
भक्ति भावें प्रसन्न होतसे देव ॥ तेथें बळ शक्ति किमर्थ संदेह ॥ विरोधें होतसे परा भव ॥ शरीर प्राणांसी ॥४९॥
समर्थ गोविजे भाक दाना ॥ तप स्वियाच्या घेईजे शब्द गुणा ॥ राजा प्रार्थिंजे समय पाहोनि जाणा ॥ वरूण वृष्टी जैसा ॥५०॥
मी पाठ वितों नारद मुनी ॥ एकादा उपाय देखों मेदिनीं ॥ मग तो विधि आज्ञें ब्रह्म ज्ञानी ॥ नारद आला पैं ॥५१॥
तेणें खवळिला विंध्याद्री ॥ तो सुवर्णा चलासीं स्पर्धा करी ॥ पाहोनि गुणें विरोध अंगीकारी ॥ तितु काही होय ॥५२॥
व्यास म्हणे शुक वैशं पायना ॥ रावणें निरो धिलें त्या गीर्वाणां ॥ सुरेंद्र देव घातले आंकणां ॥ बहुकाळवरी पैं ॥५३॥
कृत त्रेता द्वापर कलि जाणा ॥ हीं चतुर्दश वेळ आलीं पूर्णा ॥ तंववरी देव होते बंदिखानां ॥ त्या लंका दुर्गीं पैं ॥५४॥
म्हणोनि रंकासी न कीजे बळ ॥ अशक्ताचा पाठिराखा जाश्वनीळ ॥ समय पाहोनि काळ वेळ ॥ तो घात चिंती तसे ॥५५॥
म्हणोनि आचार स्थापिजे शास्त्रनीतीं ॥ वेव्हार कल्पिजे राज्य स्थिती ॥ शांति क्षमा नम्र भाव भक्ती ॥ सर्वत्रीं कल्पिजे ॥५६॥
आचार स्थापिजे पाहोनि शास्त्रीं ॥ तो आचार फळे इह परत्रीं ॥ प्रपंच करूं तो व्यर्थ जगत्रीं ॥ सर्वां परी निष्फळ ॥५७॥
शुद्ध विचार तो सत्संग ॥ आप बुद्धि तोचि अमार्ग ॥ हा चुक विजे अधःपात प्रसंग ॥ श्रीमंता दिकीं ॥५८॥
राज नीति पाहोनि कीजे वेव्हार ॥ गुरु मुखें विण न कीजे निर्धार ॥ कार्य कीजे न म्हणिजे उंच थोर ॥ पाहोनि समय ॥५९॥
युद्ध कीजे परदळ पाहूनि भूप्रीं ॥ पुरुषार्थ दाख विजे स्वामी ॥ मग झुंजिजे संग्रामीं ॥ तें महा सार्थक ॥६०॥
आतां असो हा वेव्हारू ॥ स्वामीसी प्रार्थी मुनीश्वरू ॥ विंध्या द्रीनें न्यून केला मेरू ॥ हरिला मान देवां मध्यें ॥६१॥
तरी प्रथम निरू पिली ते कथा ॥ येणें निरोधिलें पश्चिमपंथा ॥ सोम सूर्य तारा ग्रहांसी व्याथा ॥ केली विंध्याद्रीनें ॥६२॥
मग देव गेले ब्रह्मया पासीं ॥ वृत्तान्त जाण विला विधीसी ॥ तेणें सद्‍बुद्धीं उपदे शिलें देवांसी ॥ निघते झाले तेथूनी ॥६३॥
मग ते काशी मार्ग धरोनि चित्तीं ॥ प्रवेशते जाहाले अवि मुक्तीं ॥ विघ्न करा वया आम्हां प्रती ॥ आले प्रतापें ॥६४॥
मग शून्य देखिलें गिरीसी जाण ॥ विशेष स्वर्ग सरितेचें स्नान ॥ मग विश्वश्वराचें पूजन ॥ तें कल्प फळीं अधिक ॥६५॥
मग नाना दानें करूनि त्यांहीं ॥ सत्पात्रें तृण केलीं सर्वही ॥ जीं सर्व दानें बोलिलीं पाहीं ॥ वेद पारा यणीं ॥६६॥
मग आले आमुचे गुंफाद्वारीं ॥ तेथें साष्टांग घातला क्षिती वरी ॥ मग विज्ञापना प्रत्युत्तरीं ॥ करिते जाहाले ॥६७॥
जे विंध्याद्रीनें केली विपत्ती ॥ ते सांगितली आम्हां प्रती ॥ मग वाखाणिली आमुची स्तुती ॥ महा तपश्री जे ॥६८॥
तरी ते पुरुषार्थी दिक्पाळ ॥ पाहातां न्यून त्यांचें बळ ॥ जें विंध्याद्रीचें दुःख सकळ ॥ सांगों आले आम्हां पुढें ॥६९॥
तरी आमुची तप सामग्री होती ॥ मग नाभीकार दिधला तयां प्रती ॥ सामग्री असोनि परोपकार वंचिती ॥ ते महाद्रोही पैं ॥७०॥ त्यांचें कार्य करूं म्हणितलें ॥ मग देवीं स्वर्गासी गमन केलें ॥ परी आम्हांसी अप्राप्त जाहालें ॥ आनंद वन ते काशी ॥७१॥
मग कांते सहित झडकरी ॥ आम्हीं निघालों गुंफे बाहेरी ॥ मग मीं विचारिलें ते अवसरीं ॥ सर्व देव स्मरणा ॥७२॥
मग आम्हीं विंध्याद्री जवळा ॥ तंव सानरूप देखिलें त्या शैला ॥ जेणें स्पर्धा केली मेरु मंडळा ॥ वरुता चार कोटी ॥७३॥
तेथें तप सामग्रीचा वेंच केला ॥ विंध्याद्रि भूमिगर्भीं सामा विला ॥ मग आम्हीं दक्षिण मार्ग क्रमिला ॥ तुमचे श्रद्धेसी पैं ॥७४॥
गोदेचें करूनियां स्नान ॥ तेणें शांत केला माझा वियोगाग्न ॥ मग भवानीचें घेतलें दर्शन ॥ त्या कोल्हापुरीं ॥७५॥
मग तियेसी केला नमस्कार ॥ प्रसन्न माता बोलिली वर ॥ ऐसा मज दिधला नाभीकार ॥ काशी प्राप्त व्हावया ॥७६॥
एकुणतिसाव्या द्वापरा उपरी ॥ तुज प्राप्त होईल काशी पुरी ॥ ऐसें वदली ते भवानी सुंदरी ॥ तो माझा पुण्यो दय ॥७७॥
मग तेथूनि निघालों वेगेंसीं ॥ आलों श्रीशैल पर्वतासी ॥ केलें स्नान पाताळ गंगेसी ॥ तें महा पुण्य तीर्थ ॥७८॥
देखिलें मल्लिकार्जु नाचें शिखर ॥ तेणें स्वार्थ जाहाला थोर ॥ मज प्राप्त होईल काशीपुर ॥ हें शिखर देखि लिया ॥७९॥
मल्लि कार्जुन जो पंचानन ॥ तो पूजिला हैमव तीरमण ॥ मग म्यां स्तविला त्रिनयन ॥ तंव झाली प्रसाद वाणी ॥८०॥
प्रसादवाचा सांगे मज प्रती ॥ तुझी मज पूर्ण पावली भक्ती ॥ तुज प्राप्त होईल अवि मुक्ती ॥ हें सत्य जाण पां ॥८१॥
तेथें मज प्रश्न केला कांतेनें ॥ या मल्लिका र्जुनीं राहूं आपण ॥ मुक्ती स्तव कल्पिजे काशी भुवन ॥ ते मुक्ति हें शिखर देखतां ॥८२॥
तरी ते म्हणे येथेंचि राहूं निश्चित ॥ काशीचे कायसे प्रयास ॥ हा लिंग पर्वतींचा महेश ॥ पूजं मल्लिका र्जुन ॥८३॥
मग तुम्हीं पूर्वापारीं जें निरूपिलें ॥ तें आम्हांसी श्रवण होतें केलें ॥ तेंचि लोपा मुद्रेसी निरूपिलें ॥ पूर्वार्ध जें कां ॥८४॥
शिव शर्मा ब्राह्मण मथुरा निवासी ॥ तो होता सर्व विद्या अभ्यासी ॥ नाना दानें घडलीं त्यासी ॥ परी तो निंदी आपणातें ॥८५॥
मग जे मंदाकिनी मूळ माया पुरी ॥ तेथें तीर्थीं शिव शर्मा स्नान करी ॥ मग अक स्मात व्याषला ज्वरीं ॥ जाहालें देहदहन ॥८६॥
त्या पुण्या चेनि सामर्थ्यें पूर्ण ॥ त्यासी वैकुंठाहूनि आलें विमान ॥ सवें श्रीनारायणाचे गण ॥ सुशील पुण्य शील जे ॥८७॥
तैं निमाला तो शिव शर्मा ॥ लिंग शरीरीं घातला त्याचा जीवात्मा ॥ मग तो भेटा वया पुरुषोत्तमा ॥ नेते झाले गणोत्तम ॥८८॥
विमानीं घातलें शिव शार्म्यासी ॥ पुष्पक चालिलें आकाशीं ॥ मार्गीं लोक देखता झाला तयासी ॥ तो प्रश्नी विष्णु गणां ॥८९॥
प्रथम देखिला स्थूल लोक ॥ मग प्रश्निता झाला तो द्विज नायक ॥ विष्णु गण सांगती कौतुक ॥ सुशील पुण्य शील ते ॥९०॥
शिव शर्म्यासी सांगती गण ॥ या मृत्यु लोकींचे महा कृपण ॥ आपपर वंचिती द्र्व्य असून ॥ त्यांसी येथें वास ॥९१॥
यापुढें पिशा चलोक देखिले ॥ तेव्हां शिव शर्म्यानें गणांसी प्रश्निलें ॥ मग त्या गणवीरीं त्यासी निरूपिलें ॥ सविस्तर कैसें तें ॥९२॥
हे मृत्यु लोकींचे महा पापराशी ॥ शिवें ठेविले या लोकासी ॥ ते घातले महा अटकेसी ॥ ब्रह्मार्णवीं पैं ॥९३॥
त्या पुढें लोक देखिला अप्सरा ॥ त्या सुरांगना अति सुंदरा ॥ त्या निघा लिय मथितां सागरा ॥ गर्भींहूनि पैं ॥९४॥
त्यांचें आदि अवसान प्रश्निलें ॥ तें हरि गणीं शिव शर्म्यासी कथिलें ॥ विमान पुढें जंव क्रमिलें ॥ तंव देखिला यम लोक ॥९५॥
तो सूर्य संज्ञाचा आत्मज ॥ लवणा सुराचा अरी महिष ध्वज ॥ तो शिव शर्म्य़ासी गरुड ध्वज ॥ दूत निरूपिते जाहाले ॥९६॥
सांगीतलें यम पुरीचें गुण वर्णन ॥ द्वारें दुर्ग उंची ताल विस्तीर्ण ॥ यम पुरीचे मार्गीं यातना दारुण ॥ निरूपिली गणीं ॥९७॥
ऐसी यम पुरीची दिव्य रचना ॥ ते सविस्तर कथिला ब्राह्मणा ॥ जे जे कथा सांगीतली विष्णु गणां ॥ ते ते दुर्लभ त्रिभुवनीं ॥९८॥
पुढती विमान चाले जंव गगनीं ॥ सूर्य लोक देखिला नयनीं ॥ तें शिव शर्म्यासी विष्णु गणीं ॥ कथिलें कैसें ॥९९॥
कथिला गभस्तीचा महिमा पूर्ण ॥ जो सृष्टिकार्यासी करी भ्रमण ॥ कथिला उदय अस्त अर्ध्यदान ॥ त्रिकाळाचें पैं ॥१००॥
पुढें विमान चाले शीघ्रगती ॥ तंव देखिली अमरावती ॥ तेथींचा जो स्वामी सुरपती ॥ सहस्त्राक्ष तो ॥१०१॥
तो अदिति कश्यपांचा कुमर ॥ चौदा मन्वंतरें आयुषी सुरवर ॥ चतुर्दश रत्नें घरीं परिवार ॥ तेहतीस कोटी देव पैं ॥१०२॥
जें अमरावतीचें गुण वर्णन ॥ हेम मंदिरें द्वादश लक्ष प्रमाण ॥ सुरपतीचें ऐश्वर्य संपूर्ण ॥ सांगीतलें गणीं ॥१०३॥
ऐसी समूळ निरूपिली कथा ॥ जे परा भवी किल्बिषव्यथा ॥ ते गणीं कथिली द्विजनाथा ॥ शिव शर्मि यासी ॥१०४॥
मग विमान जातां गंगनोदरीं ॥ तंव पुढें देखिली अग्निपुरी ॥ ते जन्म भूमि अवधारीं ॥ गार्ह पत्याची ॥१०५॥
तेथें वैश्वानर ब्राह्मणाचा कुमर ॥ जन्मला गार्हपत्य अंगार ॥ विष्णु गणीं सांगीतला सविस्तर ॥ शिव शर्म्यासी पैं ॥१०६॥
तेणें शिवाची भक्ति केली पूर्ण ॥ मग हें पद पावला हुताशन ॥ याग विधि करा वया कारण ॥ मही मंडळी पैं ॥१०७॥
स्वामी म्हणे गा अगस्ति मुनी ॥ तुज ऐसा श्रोता नाहीं त्रिभुवनीं ॥ जे काशीखंड कथा अंतःकरणीं ॥ धरिली महाद्दढ ॥१०८॥
तरी पुढें कथा कैसी धरिली मानसीं ॥ ते आम्हां श्रवण करीं गा अगस्ति ऋषी ॥ जेणें श्रवणे अहर्निशीं ॥ परा भवती दोष ॥१०९॥
या अध्यायाची सांगों फल श्रुती ॥ पुर्वज कैलासीं अमृत पान करिती ॥ इच्छा भोजनें केली तृप्ती ॥ सहस्त्र एक सत्पात्रांची ॥११०॥
भाद्रपद वद्य अमावा स्येसी ॥ रवि ग्रहण होतां कुरुक्षेत्रासी ॥ त्या तीर्थीं जाय जो पुत्रपैत्रेंसीं ॥ सुवर्णतुळा दान दीजे ॥१११॥
ऐसें जें घडे अपार पुण्य ॥ करितां अध्याय श्रवण पठन ॥ वाराणसी विमुक्ती संपूर्ण ॥ घडे जी सत्य ॥११२॥
हा अध्याय श्रवण पठन जयासी ॥ सहस्त्र गोदानें तुळती स्पर्धेसीं ॥ चतुर्वेद श्रवण त्यासी ॥ जहाले सत्य ॥११३॥
हा अध्याय जया होय श्रवण पठन ॥ तेणें सेतुबंधीं केलें धारा स्नपन ॥ समर्पिलें भागी रथीचें जीवन ॥ सहस्त्र कुंभ ॥११४॥
सहस्त्र अनुष्ठान ॐ कारेश्वरीं ॥ जेथें संगम नर्मदा कावेरी ॥ तेथींचीं स्नानें लक्षवरी ॥ हा अध्याय श्रवण पठनें ॥११५॥
आणि सहस्त्र ब्रह्महत्या नातरी ॥ गोहत्याही सहस्त्र कां न होती ॥ गोत्रह त्याही पंचशती ॥ होईनात कां ॥११६॥
इत्यादि पापें जयासी ॥ घडलीं असती जरी देहासी ॥ आणि कही पंच महा दोषी ॥ सर्व भस्म होती श्रवण पठनें ॥११७॥
नासती सहस्त्र जन्मींचे दोष ॥ नसती कन्या विक्रय दोष ॥ मात्रा गमन इत्यादि दोष ॥ नासती श्रवण मात्रें ॥११८॥
परी एकाग्र करोनि मन ॥ तैसेंचि आचरावें जाण ॥ कुवासना सांडूनि पूर्ण ॥ सत्संगीं रमिजे ॥११९॥
सत्पात्रीं दीजे द्रव्यदान ॥ तैसेंचि अन्न वस्त्रदान ॥ समद्दष्टीं पाहावे जी जन ॥ तरी फल श्रुति सत्यचि ॥१२०॥
ऐकिल्या सारिखें वर्तणें ॥ सर्वां भूतीं भक्ति भाव धरणें ॥ सर्वां घटीं सम पाहाणें ॥ देव अहर्निशीं ॥१२१॥
हें काशीखंड भावें करी श्रवण ॥ त्याची मन कामना होय पूर्ण ॥ अपुत्रा होईल पुत्रसंतान ॥ निर्धना धन प्राप्ती ॥१२२॥
ज्या ज्या भावें करी श्रवणा ॥ ते ते पूर्ण होईल मन कामना ॥ इच्छिलें फल प्राप्त जाणा ॥ देईल काशी राज ॥१२३॥
हें अनृत नाहीं नाहीं ॥ व्यासवाणी सत्य पाहीं ॥ अंतीं कैला सपद पाहीं ॥ देतसे शिव स्वामी ॥१२४॥
आतां तो महा ऋषी अगस्ती ॥ कवण कथा निरूपील स्वामी प्रती ॥ ते एकाग्र परिसावी मतीं ॥ म्हणे शिव दास गोमा ॥१२५॥
इति श्रीस्कंदपुराणे काशीखंडे ग्रंथमाहात्म्यवर्णनं नाम अष्टसप्ततितमाध्यायः ॥७८॥
॥ श्रीसांबसदाशिवार्पणमस्तु ॥ शुभं भवतु ॥

॥ इति अष्टसप्ततितमाध्यायः समाप्तः ॥