काशीखंड - अध्याय ६९ वा

॥ श्री गणेशाय नमः ॥ आतां अगस्तीनें स्वामी प्रार्थिला ॥ म्हणे शिव कैसा कोपारूढ जाहाला ॥ आणि वीरभद्र कैसा उद्भवला ॥ तें निरूपा मज ॥१॥
यागीं दग्धली उसा जाणुनी ॥ तंव आनंदला तो नारदमुनी ॥ मग त्वरावंत कैलास भुवनीं ॥ नंदीपुढें गेला पैं ॥२॥
लवडसवडी दक्षाचेनि रागें ॥ नंदी भूतें टाकूनियां मागें ॥ मंदिरी धुंडीतसे मनोवेगें ॥ तंव तेथें शिव नाहीं ॥३॥
मग तो क्रमिता जाहाला तेथुनी ॥ तंव शिव होता निरंजनवनीं ॥ नारद पाहे तंव तो आसनीं ॥ ध्यानस्थ असे ॥४॥
मग विचारी तो विधिनंदन ॥ म्हणे पहा याचें कैसें ध्यान ॥ याचें लक्षण कळे कैसें कवण ॥ मंत्र जप साधी ॥५॥
आतां म्यां असावें जी उगे ॥ तरी हा ध्यानी क्रमील युगें ॥ मग नारद ओसरला मागें ॥ षोडशपद ॥६॥
मग वामकर त्राहाटिला वदनीं ॥ ते स्वरें उद्भवली महा ध्वनी ॥ मग शंकर विसर्जी ध्यान ते क्षणीं ॥ तया दीर्घ शब्दें ॥७॥
ध्यान विसर्जूनि उमाकांत ॥ शब्द ऐकिला महाद्‍भुत ॥ देखिला विरिंचिनाथाचा सुत ॥ नारदमुनी ॥८॥
मग जवळी पाचारिला शंकरें ॥ नारद आश्वासिला दशकरें ॥ मग प्रश्निता जाहाला प्रत्युत्तरें ॥ त्रिपुरांतक तो ॥९॥
म्हणे कवणें गांजिलें गा मुनी ॥ स्वार्गीं कीं पाताळीं मृत्यु भुवनी ॥ तंव तो आक्रंदे दीर्घ ध्वनीं ॥ न बोले शिवासीं ॥१०॥
समीर कोंदलासे घ्राणस्वरी ॥ चक्षु प्रवाहती पूर्ण नीरीं ॥ क्षणक्षणां पुसे त्रिपुरारी ॥ कवणें गांजिले सांग पैं ॥११॥
मग नारद म्हणे गा भस्मधारी ॥ तूं नागवलासी असतीं मंदिरी ॥ दाक्षायणीं दग्घली अध्वरीं ॥ प्रजापती चिया ॥१२॥
भवानी गेली दक्षयागासी ॥ कोणी सन्मान न करीचि तियेसी ॥ दक्षें निर्भर्त्सिली ते कैसी ॥ महा ऋषीं देखतां ॥१३॥
तिच्या ह्रदयीं तुमचें नाम स्मरण ॥ यागीं न देखे रुद्र भाग गदान ॥ दक्षें हरिला तिचा मान ॥ मग त्यागिलें शरीर ॥१४॥
विभूति जोग वटा उरलासी शिवा ॥ आतां क्रमा वया मोकळा आघवा ॥ भिकारी जाहलासी रे महा देवा ॥ दैवें दवडिलें गिरिजाधन ॥१५॥
ऐसी नारद मुनीचीं प्रत्युत्तरें ॥ एकाग्र परिसिलीं शंकरें ॥ मग जाणोनि प्रळयींचा वैश्वानर निकरें ॥ आवाहन केला पैं ॥१६॥
प्रकटली क्रोधाची महाचळाळी ॥ कीं विष होतें शेषाचे कंठनाठीं ॥ तो प्रळयांतीं फुंकोनि पाताळीं ॥ दग्धी जैसीं सप्तपाताळें ॥१७॥
कीं सृष्टि संहारावया गभस्त ॥ प्रलयीं होतसे द्वादशादित्य ॥ सप्तद्वी पवती खंडें पर्वत ॥ संहारी निमिषांत ॥१८॥
कीं एकवीस स्वर्ग मंडळें ॥ दग्धी तो चक्षू चिया महाज्वाळें ॥ ऐसा तो तमो गुण जाश्वनीळें ॥ अंगीकारिला पैं ॥१९॥
शेषकंष्ठींचा जो अग्न ॥ आव्हानितां करी विघ्वंसन ॥ आपण साक्षित्वें त्रिनयन ॥ गार्हपत्याग्नि बोलिजे ॥२०॥
ऐसें त्रय अग्नीचें होय आवाहन ॥ तें निमिषमात्रें दग्धी त्रिभुवन ॥ विश्वंभर त्याहूनि कोटिगुण ॥ क्रोधायमान जाहाला ॥२१॥
तिजा नेत्र उघडिला तत्काळीं ॥ तेणें शीतकर पोळ्ला जी भाळीं ॥ ते अद्यापि साक्ष शशि मंडळीं ॥ कलंक म्हणती ॥२२॥
दक्षाचा शाप होता जी चंद्रासी ॥ तेणें झोंबला नेत्रदीप्तीसी ॥ रोहिणी त्यजूनि कृत्तिकेसीं ॥ प्रीति केली होती तेणें ॥२३॥
इतुका वृत्तान्त तेथें वर्तला ॥ तंव नंदी भूतांसहित आला ॥ अवघा सैन्यभार शिवें देखिला ॥ त्याचि क्रोधा माजीं ॥२४॥
देखे एक दांचि सर्वांगेम पोळलीं ॥ एख तीं शस्त्रें जर्जर झालां ॥ शिवाजवळी  न येती राहिलीं ॥ शिव भुवनीं ॥२५॥
ऐसा कोप उद्भवला शंकरा ॥ रागें विखुरला भस्मरा ॥ जोगवटा तोडोनि व्याघ्रांबरा ॥ फाडिलें गजाबर तें ॥२६॥
डमरू हाणी तला मुष्टि घातीं ॥ तेणें दुमदुमिली वसुमती ॥ धाकें एकवट होऊं पाहाती ॥ सप्तही वरुणालय ॥२७॥
पाषाण गडबडले गिरिवरी ॥ आसनीं स्थिर नोहे त्रिपुरारी ॥ मातृका चेव लिया पृथ्वी वरी ॥ स्वर्गीं चिया पैं ॥२८॥
दश भुजीं धरिला जटा भारू ॥ त्राणें हाणी क्षितितळीं शंकरू ॥ भय भीत झाला मेरू ॥ गळालें सत्त्ववीर्य ॥२९॥
तया मेरूची कामिनी पतिव्रता ॥ जे धरा नामें जंगमस्था वरता ॥ तिनें वीर्य झेलिलें गलित होतां ॥ महामेरूचें ॥३०॥
तोचि गर्भ राहिला वसुमती ॥ मग ते जन्मली मेन कावती ॥ तिच्या कुक्षीं जन्मेल हैमवती ॥ तेंचि विचारिलें शिवें ॥३१॥
शिवासी क्रोध याव याचा भाव ॥ तोचि भवानीनें विचारिला ठाव ॥ धाकें पळाला मुनिराव ॥ नारद पैं ॥३२॥
जटा आसुडिली जगन्नथें ॥ ते क्रमिती झाली व्योमपंथें ॥ मग आवाहन केलें मन्मथमथें ॥ क्षितिजटा शिखरीं ॥३३॥
शिवें जटा त्राहाटिलीसे मेदिनीं ॥ ते कडाडली महादीर्घध्वनीं ॥ कीं प्रळयमेघां चिया दामिनी ॥ उद्भवल्या शत कोटी ॥३४॥
ध्वनी मध्यें तृतीय नेत्रींचा ॥ आहवनीय मिश्रित जाहाला तेजाचा ॥ उद्भवला पुतळा क्रोधाचा ॥ शंक्रा तुल्या जो ॥३५॥
मुखेम शिव नाम उच्चार ॥ चतुर्भुज महाक्रूर वीर ॥ विशाळ विकट महाधीर ॥ वीरभद्र तो ॥३६॥
जैसा तो शंकर सर्वा भरणेंसीं ॥ तैसाचि उद्भवला सर्व आयुधेंसी ॥ बिरूदें पढतसे शिवासी ॥ आपुले मुख वमनीं ॥३७॥
व्याघ्रांबर त्रिशूळ डमरू ॥ विरूपाक्ष भाळीं अमृतकरू ॥ भूषण मिरवीतसे महीधरु ॥ वासुकी तो ॥३८॥
मुकुटीं शोभायमान ग्रहतारा ॥ सर्व गात्रीं लेपिला भस्मरा ॥ श्रवणीं कुंडलें ज्योति प्रभाकरा ॥ मार्तंडातुल्य पैं ॥३९॥
अधरीं जैसी वैदूर्याची शोभा ॥ दशनीं मिरविताती गंधर्वगर्भा ॥ स्तंभ दिसे पडतया नभा ॥ ऐसा ब्रह्म गोळ तो ॥४०॥
चरणीं मिरवत बिरुदांचा तोडर ॥ चक्षु लोहित जैसें रक्तांबर ॥ दक्षिण ह्स्तीं विद्युल्लताकार ॥ शोभलें खङ्ग ॥४१॥
वाम भुजीं मिरवे त्रिशूळ ॥ दक्षिण करीं परशु विशाळ ॥ तीक्ष्ण जैसा वडवानळ ॥ सूर्ययागींचा पैं ॥४२॥
खेटक गदा चक्र महासधन ॥ सांवळा मुद्रर धनुष्य बाण ॥ क्रूरकांतिया सेलीचंद्रबाण ॥ सहस्त्र अस्त्रें मंत्रविधी ॥४३॥
ऐसा सर्वशस्त्रा विद्याभरित ॥ भस्मधुळी दिसे जैसी उन्नत ॥ मग करसंपुट जोडूनि प्रार्थीत ॥ विश्वंभरासी ॥४४॥
अंजली जोडोनियां चरणां ॥ म्हणे जय जयाजी भाललोचना ॥ जी हांकरिलें किमर्थ ॥ मज भृत्यासी ॥४५॥
ऐसें वीरभद्रें प्रश्निलें गौरवें ॥ मग शंकर निरूपी सात्त्विकभावें ॥ वीर भद्रासी आज्ञा केली शिवें ॥ शांत शब्दें ॥४६॥
तंव स्वामीसी वदे अगस्तिमुनी ॥ अति कृपावंत जाहाला शूळपाणी ॥ वीर भद्रासी मधुरवाणी ॥ वदता झाला काय तो ॥४७॥
तंव षण्मुख म्हणे गा महाप्राश्निका ॥ मित्रावरुणां चिया कुलतिलका ॥ शांति गुण प्रकटला त्र्यंबका ॥ तो कैसा आतां ॥४८॥
त्रय अग्निक्रोध आटिला कैसा ॥ ध्वनि शंकराची जे यंत्रमुसा ॥ तेथें क्रोधाग्नीचा ओतला ठसा ॥ वीर भद्र ॥४९॥
वीर भद्र क्रोधाचा ओतिला ॥ मग तो शिव शांतरूप जाहाला ॥ वीर भद्राप्रती वदला ॥ ते कवण आज्ञा ॥५०॥
आतां तूं माझी आज्ञा स्वीकारीं ॥ वहिला जाईं दक्षाचे अध्वरीं ॥ त्या यागीं तूं पूर्णाहुति करीं ॥ दक्षशिराची पैं ॥५१॥
तेथें जे रुद्र भागा विरहित ॥ अवदानें भक्षेनि झालें तृप्त ॥ त्यांचें वमवूनि काढावें आंत ॥ ऊर्ध्वपाद अघो मुखें ॥५२॥
यागीं वळंघावें अधो वदन ॥ जैसे योगी साधिती धूम्र वान ॥ शिवनिंदा ज्यांहीं केली जाण ॥ ते करावे विदेही ॥५३॥
भवानी दग्धली शरीरेंसीं ॥ तिनें देह हुत केला यागासी ॥ ते तुम्हीं मागावी प्रजाप्रतीसीं ॥ शक्ति आमुची ॥५४॥
तो नेदी अत्यंत बरवें ॥ तुम्हीं वेदवाक्य सत्य करावें ॥ दक्ष शिर कापूनि होमावें ॥ समस्तांप्रती साक्षीसी ॥५५॥
ऐसी आज्ञा करूनि त्रिशूळधर ॥ मग जवळी पाचारिला वीर ॥ मस्तकीं ठेविला अभय कर ॥ दिधला पूर्ण मंत्र ॥५६॥
विद्या निरू पिल्या अपारा ॥ ज्या जारणमारणी वीरां अगोचर ॥ मग वीर भद्र बृह स्पतिपुरा ॥ निघता जाहाला कैसा ॥५७॥
सवें दिधले महादूभुत गण ॥ जे जे अद्‍भुत शक्तीचे दारुण ॥ निघालें अपार शिवाचें सैन्य ॥ तें कवण कैसें आतां ॥५८॥
शाख विशाख गोकर्ण शैलादु ॥ भृंगी रिटी मणिमंत मंदु ॥ मुत्युं जय कीर्ति मुख स्कंदु ॥ लंबोदर तो ॥५९॥
घंटाकर्ण विरुपाक्ष त्रिलोचन ॥ मणिमल्ल मयूराक्ष बाण ॥ कुर्कुट नैगम वीर दारुण ॥ अद्‌‍भुतशक्तीचे ॥६०॥
ऐसे आठ कोटी गण गण प्रौढीचे ॥ जे जे अद्‌भुतशक्ति श्रेष्ठ नामांचे ॥ अत्यंत प्रीतिवंत शंकराचे ॥ गणचि होती ॥६१॥
आणिक अष्ट कोटी महाबळ ॥ भैरवादिक हे पंच अढळ ॥ ब्रह्म ग्रह महाभूत विशाळ ॥ औट कोटी ॥६२॥
ऐसा चौसष्ट कोटी गणांचा भार ॥ मध्यें दळाधिपती लबोदर ॥ मुख्य नायक अति क्रूर ॥ वीरभद्र तो ॥६३॥
होतसे वाद्यतुरांचा ताळबंद ॥ गर्जती भेरी-मृदंगांचे शब्द ॥ भूतें यक्षिणी करिती आनंद ॥ सैन्य न्याहाळी शिव ॥६४॥
ऐसे निर्घोष गर्जती अपार ॥ उतरले मेरूचे दक्षिण पार ॥ नैमिषारण्यीं बहस्पतिपुर ॥ देखते जाहाले ॥६५॥
तेथें क्षिप्रागंगेच्या उत्तर पारीं ॥ शिव सैन्य स्थिरा वलें मेळिकारीं ॥ धूम्र दाटला देखती अंबरीं ॥ दक्षयागाचा पैं ॥६६॥
मग वीर भद्र विचारी तये क्षणीं ॥ आलोच स्थापिला जी सर्व गणीं ॥ मग बोलता जाहाला गजाननी ॥ वीर भद्रासी ॥६७॥
वीर भद्रासी वदे गजानन ॥ शिष्ट पाठविजे महा प्राज्ञ ॥ अकस्मात विंध्व सितां यज्ञ ॥ हा अनीति विचार ॥६८॥
तेथें भृगु असे महा विंदानी ॥ म्हणेल मागी तली नाहीं भवानी ॥ मंत्र शक्तीं काढितों हवनीं ॥ शिवांगनेतें ॥६९॥
अत्रि वसिष्ठादि स्वाक्षरी ॥ मंत्रसिद्ध बैसले त्या अध्वरीं ॥ म्हणती शिवा विरहित क्षण भरी ॥ न धरूं धैर्य सर्वथा ॥७०॥
तो विश्वभराचा वरद कुमर ॥ इतुकें अनुवादला लंबोदर ॥ शिष्ट पाठवूनि पूर्ण विचार ॥ कळविजे तयांसी ॥७१॥
मग वदता जाहाला शैलादु ॥ बरवा आरंभिला निबंधु ॥ येरवीं बहुत प्राप्त होतो खेदु ॥ शिष्टें विरहित ॥७२॥
तरी त्या मंत्र्यां मधीं ॥ बोलीं जाणे जो सर्वही विधी ॥ ऐसा प्राज्ञ साध्य साधी ॥ पाठविजे शिष्ट ॥७३॥
मग वदला ओत विरूपाक्ष धीर ॥ ऐसा मज भासतसे चंड वीर ॥ जो शिवा चिये प्रतिशब्दाचा निर्घार ॥ बोलों जाणतां ॥७४॥
जैसा उडुगणी अत्रिबाळ ॥ कीं कुलाचलां मध्यें सुवर्णाचळ ॥ कीं चतु र्दश रत्नांत तेजाळ ॥ कौस्तुभ जैसा ॥७५॥
कीं स्त्रीरत्नां माजीं गुणविशाळ ॥ लक्ष्मी शोभ तसे अळुमाळ ॥ कीं कवीं माजीं बृहस्पति कुशळ ॥ तैसा हा निश्चित जाणता ॥७६॥
सवें साक्षी दीजे जी वेदां ॥ कीं वाचां मध्यें प्रमाणिजे नादा ॥ तो चंडवीर पाठविजे शैलादा ॥ न भासे आन चित्तीं ॥७७॥
मग चंडीश निघे तत्क्षणीं ॥ पावला दक्षा चिया याग स्थानीं ॥ तंव देखतसे महावेदध्वनी ॥ गर्जती ऋषी ॥७८॥
त्यांहीं तो येतां देखिला दुरोनी ॥ त्यासीं न बोलती कोणीचि सन्मानीं ॥ मग तो धीरत्वें जैसा पूर्णपणीं ॥ अचळ क्षीरार्णव ॥७९॥
चंडवीर म्हणे गा प्रजापती ॥ केवीं त्वां आरंभिली याग स्थिती ॥ हवनीं दग्धिली शिवाची शक्ती ॥ हा तुमचा कोण भाव ॥८०॥
सर्व ऋषी बैसले महाज्ञानी ॥ गर्जती वेदाची महा ध्वनी ॥ आणिक रुद्र भाग ही वंचुनी ॥ मानिला संतोष ॥८१॥
कल्प द्रुम इच्छा पूर्ण करी फळीं ॥ वन्हि लाविजे तयाचे मूळीं ॥ हा उपकार त्रैलोक्य मंडळीं ॥ कैसा मिरविजे ॥८२॥
तुम्ही सर्व देव शंकरा धीन ॥ तुम्हांसी ऐश्वर्य जें संपूर्ण ॥ तो सर्वही शंकरचि प्रसन्न ॥ कैवल्यदानी ॥८३॥
जया चिया स्मरण मात्रें ॥ परा भवती मनोमळता पत्रें ॥ त्या दाक्षायणीवरें त्रिनेत्रें ॥ काय जी पीडिलें तुम्हां ॥८४॥
दक्ष वदे जी चंडवीरा स्वामी ॥ आम्ही स्वस्थ कां नसों आपुले धामीं ॥ शिवे पीडिलें म्हणोनि होमीं ॥ शरीर घातलें भवानीनें ॥८५॥
सर्व कन्या देखितां मनोहरा ॥ आणि भावानीसी पाहिजे भस्मरा ॥ म्हणोनि तृप्त केलें अध्वरा ॥ करी शरीराहुतीतें ॥८६॥
चंडवीर विज्ञापी सर्व नीती ॥ परी न मानीचि तो दक्ष प्रजापती ॥ चंडवीराचे शब्द सुगंध जाती ॥ न रुचती दक्षवायसा ॥८७॥
तेव्हां दक्ष वदे त्या शिव गणा ॥ म्हणे परिसें गा चंडवीरा सुज्ञाना ॥ तुम्हां दिगंबरांसी ॥ कुलांगना ॥ सहाजचि न पाहिजे ॥८८॥
तुम्ही रुद्राक्षमालिका लेऊनी ॥ सर्वांगीं भस्म धूळीं लावुनी ॥ राजधामें त्यागोनि स्मशानीं ॥ अत्यंत प्रीति असे तुम्हां ॥८९॥
दिव्य रथ वाजी प्रहरूनी ॥ आरूढ होतां वृष भासनीं ॥ आलेति पिसाटांचे भार घेऊनी ॥ तरी माघारे जा आतां ॥९०॥
जो शिवाचे भाल चक्षीं वन्ही ॥ तेणेंचि दग्धिली दाक्षा यणी ॥ आम्हांसीं मागों आलेति भवानी ॥ ऐसे कपटी तुम्ही ॥९१॥
आतां आलेति तरी स्वभावें ॥ सैन्यासह कैला सासी जावें ॥ युद्ध कराल तरी विशेष बरवे ॥ न होईल तुम्हां ॥९२॥
चंडवीराचीं जीं नीतिवचनें ॥ तीं दक्षें मानिलीं तृणा समानें ॥ जैसीं विंध्वसिलीं सुमनें ॥ मातंगें सरोवरींण ॥९३॥
मग चंडवीर म्हणे गा प्रजा पती ॥ या अध्वराची नव्हतां पूर्णाहुती ॥ तो षीडा करील गृह स्थांप्रती ॥ ऐसें वेदवाक्य ॥९४॥
तरी न देतां शिवाची सुंदरा ॥ क्षय झाला जाण तुझिया शिरा ॥ पीडा आरंभिली गा द्विजवरां ॥ महाहविकांसी ॥९५॥
वीर भद्र आला वीररावो ॥ दक्षा तो फेडील रे तुझा ठावो ॥ पुनरपि स्मरसील महादेवो ॥ हें भविष्य माझें ॥९६॥
ऐसें बोलोनि गेला चंडवीर ॥ वीर भद्रासी विज्ञा पिला विचार ॥ आतां संग्राम मांडेल थोर ॥ तो मज वर्णवे ॥९७॥
मेळिकारें आले दक्षाचे वीर ॥ जे जे नामाचे प्रौढीनें थोर ॥ जयंत आणि भग्नवीर ॥ आले युद्धासी ॥९८॥
भृगु जाणतसे बहु मतें ॥ जेणें कोलितीं जाळिलीं भूतें ॥ आकांत केला शिववीरांतें ॥ क्षणैक तें काळीं ॥९९॥
आतां युद्ध सांगतां सविस्तर ॥ तरी न सरे तो क्षत्रियाचार ॥ पुढें विलंब होतसे थोर ॥ शिव कथेसी ॥१००॥
बहुत शस्त्रांचे वर्णा वर्ण ॥ बहुत प्रौढीचे वीर दारुण ॥ निर्वाण युद्ध झालें पूर्ण ॥ वीरा वीरासंसीं ॥१०१॥
तें संकलितचि परिसिजे श्रोतां ॥ परी पाहिजे युद्धाची महिमता ॥ शिव सैन्येंसीं दिक्पती झुंजतां ॥ झाला प्रलय आकांत ॥१०२॥
वीर भद्रें पाचारिले जोशी ॥ घात पाहिला दक्ष रायासी ॥ शनि केतु आहेति जी धुरेसी ॥ तरी दक्ष सांपडेल ॥१०३॥
जोशियें मुहुर्त दिधला पूर्ण ॥ त्रयो दश घटिका असे प्रमाण ॥ मग उठावलें शिव सैन्य ॥ सुमुहू र्तेंसी ॥१०४॥
तंव दक्षें पाचारिले पुरो हित ॥ आम्ही संपादूं यागाचें कृत्य ॥ तंव पुरवा वीर महा द्‍भुत ॥ झुंझावया अग्रगण ॥१०५॥
सवें सर्व ही जाताती दिक्पती ॥ यम वरुण मारुत सुरपती ॥ नैॠत कृशान आणि गभस्ती ॥ महावीर भृगु तो ॥१०६॥
दक्ष सैन्याच्या मध्य प्रदेशी ॥ अशुभ वाणी माध्यान्ह दिवसी ॥ आणि चैत्य वृक्ष त्या ठायासी ॥ बोभाट केला ॥१०७॥
तंव भरली मुहूर्ताची घटिका ॥ अष्टादश पळें षोडश मातृका ॥ मग सैन्य उठावलें झाला धोका ॥ वाद्यध्वनींचा ॥१०८॥
तंव बोलता झाला नंदिकेश्वर ॥ युध्दी जिंकिके पर सैन्या भार ॥ परी दुख विजे ना लोकेश्वर ॥ समस्त वीर हो ॥१०९॥
ऐसें उठावले शिव सैन्य ॥ धुरोळयानें कोंदलें गगन ॥ तेणें आद्दश्य झाला तो दिन ॥ पर्जन्य जैसा अंबरी ॥११०॥
तंव वाद्यें ऐकिलीं द्विजवरीं ॥ मग समस्त उठावले मेळिकारीं ॥ शस्त्र सामुग्री रथकुंजरीं ॥ उठावले तेही ॥१११॥
शिव वीर गर्जती दीर्घ स्वरीं ॥ कीं जैसे कल्पांतींचे मेघ अंबरीं ॥ महा शस्त्रवृष्टि दक्ष वीरांवरी ॥ वर्षते जाहाले ॥११२॥
तेणें लोटले अशुद्धाचे ओघ ॥ वाहावले अश्व रथ मातंग ॥ तंव दक्ष वीरी केला महा वेग ॥ उठावले शिव सैन्यावरी ॥११३॥
तिंही शिव सैन्यावरी केला मार ॥ वीर उठावले सर्व ही क्रूर ॥ ऐसें देखोनि नंदिकेश्वरी ॥ ठाकला रणीं ॥११४॥
जो त्रिपुरांतकाचें निज वहन ॥ जो त्रिविधाकार शक्ति संपूर्ण ॥ शिववीरां मध्यें तो श्रेष्ठ गण सर्व प्रकारें ॥११५॥
तं दक्ष वीर उठावला भग कोपून ॥ तेणें पाचारिला शिवाचा वहन ॥ त्यासी वदता जाहाला अति निपुण ॥ त्या रण स्थानीं पैं ॥११६॥
भग वदे रे नंदी तृणचरा ॥ तुवां पृष्ठीं भार वाहिजे ढोरा ॥ क्षात्रधर्मा चिया नीति विचारा ॥ काय जाणसी तूं ॥११७॥
नंदिकेश्वर कोपला भगावरी जाणा ॥ नासा पुटीं केली महा गर्जना ॥ कंप सुटला द्क्ष सैन्या ॥ चालिला भगावरी ॥११८॥
तेणें धडकें पाडिले भद्र जाती ॥ श्रृंगें विदारिले अश्व हस्ती ॥ रथ चॄर्ण कारू नियां क्षितीं ॥ दाटिले महावीरां सहित ॥११९॥
त्या भगें नंदिकेश्वरातें ॥ त्राणें हाणी तला गदा घातें ॥ तो प्रहार जैसें तरुपर्ण वातें ॥ उडविला नंदीनें ॥१२०॥
मग धांविन्नला नंदिकेश्वर ॥ झडें हाणी तला भगाचा रहंवर ॥ रथचक्रांचा केला सहस्त्रचूर ॥ दाटिला क्षिती मध्यें ॥१२१॥
आतां असो हे युद्धाची पद्धती ॥ भगवीर जिंकिला रणक्षितीं ॥ नंदीनें बांधिला मागिले हस्तीं ॥ नेला वीर भद्रा जवळी ॥१२२॥
मग जय जयकार केला शिव गणीं ॥ भग वीर जिंकिला रणीं ॥ गर्जती वाद्यतुरां चिया ध्वनी ॥ करिती पुष्प वृष्टी ॥१२३॥
तंव दक्ष सैन्य़ीं जाहाला हाहाकार ॥ शिव दूतीं नेला रे भग वीर ॥ दक्ष वीर जाहाले चिंतातुर ॥ तंव पूषा उठावला ॥१२४॥
पूषावीर उठावला ते काळीं ॥ कीं तो महागिरि जैसा क्षितितळीं ॥ अर्ध सैन्य सवें महाबळी ॥ थोर थोर ॥१२५॥
मग शिव सैन्य देखिलें नयनीं ॥ दक्ष वीर गर्जती महा ध्वनीं ॥ पूषा वीर आला म्हणोनी ॥ कैसे जाल आतां ॥१२६॥
तव ठाकला वीर भद्र रणकर्कश ॥ त्यासी प्रार्थिता जाहाला चंडीश ॥ मी शांत करीन पूषाचा आवेश ॥ शांत व्हावें तुम्हीं ॥१२७॥
चंडवीरें घेतले शिव गण ॥ मग पाचारिला पूषा वीर दारुण ॥ दोघांसी जाहालें निर्वाण ॥ शस्त्रास्त्रीं पैं ॥१२८॥
त्राणें हाणिती सैन्या सबळा ॥ धड मुंडें पाडिती क्षितितळा ॥ भूर्तें वरपडा जाहाली सुकाळा ॥ रक्तमांसां चिया ॥१२९॥
त्रिशूळचक्रें हाणिती महात्वरें ॥ अश्वगजांचीं कापिती शिरें ॥ निर्घोष होतसे वाद्य जगरें ॥ दोळींचा ॥१३०॥
आतां असो हा युद्ध प्रकार ॥ पुढें ठाकला पूषावीर ॥ तेणें रगडिला परिवार ॥ शिववीरांचा ॥१३१॥
लोटिले शोणिताचे कल्लोळ ॥ जैसे प्रातःकाळींचें रवि मंडळ ॥ तैसे रक्तांबर वीर सकळ ॥ खोंचले घायीं ॥१३२॥
तंव चंडवीर पूषवरी चालिला ॥ जैसा गजावरी केसरी कोपला ॥ पूषापतंग वरपडला ॥ चंडदी पावरी ॥१३३॥
पूषावरी येतां महाबळा ॥ चंडें पाश घातला त्याचे गळां ॥ आसडूनि आणिला शितितळा ॥ बांधिला हस्तीं मागुता ॥१३४॥
शिव सैन्यीं झाला जय जय कार ॥ प्राणें स्वस्थ धरिला पूषावरी ॥ हरुषें आलिंगिती शिव कुमर ॥ शिव गणांतें ॥१३५॥
तंव याग स्थानीं गेले दक्षदूत ॥ प्रजापतीसी जाण विती मात ॥ पूषवीर केला जी स्वस्थ ॥ झुंजतां चंडवीरें ॥१३६॥
मग दक्ष जाहाला विचारिता ॥ पूषावीर नेला जी स्वस्थता ॥ तरी याग कार्य राहिलें आतां ॥ जाणें लागेल आम्हां ॥१३७॥
आतां धरणें लागेल शौर्य ॥ केवीं त्या पिसाटांसी द्यावा जय ॥ मग शांत केलें कार्य ॥ यागा दिक जें ॥१३८॥
यागासी करू नियां नमस्कार ॥ दीक्षा विसर्जी दक्ष वीर ॥ मग आरंभिला बुद्धि विचार ॥ युद्ध कार्याचा ॥१३९॥
जामात पाचारिले दिक्पती ॥ त्यांसी आज्ञा करिता जाहाला प्रजापती ॥ तुम्हीं यागीं भक्षिल्या आहुती ॥ ते प्रतीति दाखवां आतां ॥१४०॥
महा वीर आले रे शिव गण ॥ शिव विरहित भक्षिलें भाग दान ॥ तो पुरुषार्थ दाखवा नाहीं तरी वमन ॥ करविती तुम्हां ॥१४१॥
क्षत्रिय म्हणवी आपणांसी ॥ तो पाहुणा जाय परदेशासी । अवसर जाहा लिया वंची युद्धासी ॥ त्यासी भोग निर याचा ॥१४२॥
भग आणि पूषा नेले शिव गणीं ॥ ते शक्ति बळें आणूं सोडवुनी ॥ तंव ऐकिली वाद्य ध्वनी ॥ शिव वीरांची ॥१४३॥
दक्ष शिव वीरांचे दळीं ॥ तंव छत्र देखे वीर भद्राचे मौळीं ॥ तेथें दिव्य कोदंड छत्रा तळीं ॥ जाण विती दूत ॥१४४॥
देखती विशाल सुंदर त्रिनेत्री ॥ भस्म लेपिलें सर्व गात्रीं ॥ दक्षें देखिला वीर महाक्षत्री ॥ त्या रणांगणीं ॥१४५॥
पवाडे मल्ल मिरविती त्या दळीं ॥ शिव नामें गर्जताती कल्लोळीं ॥ प्रति शब्द उद्भवती भूमंडळीं ॥ व्योमकुटीं पैं ॥१४६॥
ऐसें देखे दक्ष प्रजा पती ॥ होते वीर महाद्‍भुत शक्ती ॥ शेष सैन्येंसीं आला रणक्षितीं ॥ दक्षराज तो ॥१४७॥
तेथें दक्षरायाचे मेळिकारीं ॥ भृगु केलासे दळाधिकारी ॥ तो दक्ष बंधु जाणतसे कुसरी ॥ युद्धरचनेची ॥१४८॥
दक्षराजा पुढें तो भृगुवीर ॥ मंत्रें चेतविला रणीं अंगार ॥ तेणें दग्धिला भूतांचा भार ॥ न धरिती ॥१४९॥
मग विचारिलें शिव वीरीं ॥ जंव भृगु असे दक्ष दळाचा अधिकारी ॥ तंववरी प्रजापतीसी हारी ॥ सर्वथा नाहीं ॥१५०॥
मग तो शिवाचा प्रीतिदूत ॥ तो भृगू वरी आला मणिमंत ॥ उठावला महा द्‍भुत ॥ जैसा वज्र धर गिरीवरी ॥१५१॥
तो भृगूनें देखिला अद्‍भुत शक्तीचा ॥ तेणें स्त्रुवा प्रेरिला हस्तींचा ॥ दंत मोडिला मणिमंताचा ॥ प्रहारें तेणें ॥१५२॥
मग क्रोधें खवळला मणि भद्र ॥ जैसा पंचबाणावरी कोपला रुद्र ॥ कीं कल्पांतीं उचंबळला समुद्र ॥ तैसा मणिभद्र कोपला ॥१५३॥
तेणें कर्म केलें दुर्धर मग ॥ जैसा शुंडा प्रहारें हाणी मातंग ॥ तैसा दळपति भृगूसी भंग ॥ केला मणिमंतवीरें ॥१५४॥
शिव नामें गर्जे रण मंडळी ॥ दोघांचें महा युद्ध झालें समफळीं ॥ तेथें भृगूसी जिंकिलें तत्कालीं ॥ मणिमंतें तेणें ॥१५५॥
मागुती ह्स्त केले बंधन ॥ बांधिला ऊर्ध्वपाद अधोवदन ॥ मुष्टि प्रहारें ताडिती शिव गण ॥ आणिला वीर भद्रा जवळी ॥१५६॥
मग त्या रण स्थानीं होता प्रजापती ॥ तयासी मात जाण विली दूतीं ॥ भृगु नेला जी अद्‍ भुत शक्तीं ॥ शिव वीरीं पैं ॥१५७॥
मग त्या भृगू चिया कैवारा ॥ दक्ष उठावला जी त्वरा ॥ त्यासी देखो नियां शिव कुमरा ॥ न सांवरे हर्ष ते काळीं ॥१५८॥
तंव दक्ष उठावला जी बळें ॥ म्हणे हीं जिंकीन पिसाटदळें ॥ जैसा वायूनें पर्जन्य उधळे ॥ निक्षेपीं वहिला ॥१५९॥
तंव सुमति नामें पुरो हित ॥ तेणें दक्षाचा धरिला हात ॥ म्हणे परियेसा जी माझी मात ॥ दक्ष राजा तुम्ही ॥१६०॥
सुमति म्हणे गा महा दानी ॥ ऐसी नोहे राज नीतीची वाणी ॥ भूत्य असतां न झुंजिजे रणीं ॥ स्वामियें तेणें ॥१६१॥
परचक्र आलिया संपूर्ण ॥ तैं क्षत्रि यींचि झूंज विजे आपण ॥ आपण दीजे गौरव गुण ॥ सेवकांसी रणीं ॥१६२॥
ऐसें अरीनें आटिलें सर्व दळ ॥ तरी द्र्व्य दीजे आणिक शैल ॥ यापरी शांत वोनि परदळ ॥ राखिजे आपणां ॥१६३॥
जरी स्वस्थ असेल शरीर ॥ तरी बहुसाल होती कन्या कुमर ॥ लक्ष्मी-कलत्र-भृत्य-गिरिवर ॥ होतील राया ॥१६४॥
भृत्य असतां स्वामी जवळी ॥ तुम्हांसी अधिकार नाही रण मंडळी ॥ आम्ही पडलिया क्षितितळीं ॥ मग कीजे मनोदयो ॥१६५॥
स्वामीसी पडलिया नष्ट काळ ॥ तेथें भृत्य चुके झुंजतां वेळ ॥ तो सत्यचि भोगी निरय अमंगळ ॥ पडे चौर्‍यायशीं लक्षीं ॥१६६॥
दक्ष म्हणे गा पुरो हिता सुमती ॥ हे सत्यचि निरू पिली राजनीती ॥ परी हे शिव वीर आले असती ॥ निर्वाण युद्धासी ॥१६७॥
आतां हा चि गा विचार ॥ आम्हां झुंजणें लागेल निर्धार ॥ मग तो प्रसूतिकांत अप्रतिम वीर ॥ काय करिता जाहाला ॥१६८॥
म्हणोनि दक्ष उठावला महात्वरें ॥ सवें सैन्य घेतलें अपारें ॥ तंव गर्जना केली शिव कुमरें ॥ वीर भद्रें पैं ॥१६९॥
ती ध्वनि ऐकिली प्रजापतीनें ॥ मग रथीं घातलीं शस्त्रा भरणें ॥ निगुती सज्जूनियां शरासनें ॥ बैसला रथीं ॥१७०॥
दोघे जाहाले समद्दश्याकारें ॥ दोहीं दळीं लागलीं वाद्यें तुरें ॥ मग एकमेकांसी प्रत्युत्तरें ॥ वदते जाहाले ॥१७१॥
वीर भद्र म्हणे यज्ञकारका ॥ आतां साहें रे दक्षा शिव निंदका ॥ तृप्त करीन हे रण भूमिका ॥ तुझिया शोणितें ॥१७२॥
जैसें त्या वनचरा जंबुका ॥ धुंडी तसे मृगेश अरण्य भूमिका ॥ तैसा आलों रे यज्ञकारका ॥ तुज पहा वया या नगरीं ॥१७३॥
तंव तूं सांपडलासी या नगरी ॥ आतां न जासी ब्रह्मांडा बाहेरी ॥ तुज प्राणान्त प्रयश्चित्त देईन तीरीं ॥ या क्षिप्रागंगेच्या पैं॥१७४॥
तुवां दग्धिली शिवाची शक्ती ॥ परी न जाहाली यागाची पूर्ती ॥ आतां त्यासी देईन पूर्णाहुती ॥ तुझिया शरीराची ॥१७५॥
ऐसीं वीर भद्राची प्रत्युत्तरें ॥ दक्षें परिसिलीं अतिक्रूरें ॥ मग उठावला एक सरें ॥ बोलत वीर भद्रासी ॥१७६॥
म्हणे रे शिव सुता पुरंदरा ॥ घेऊनि आलासी भूतां चिया भारा ॥ परी न तुळती व्योमीं चिया तारा ॥ मार्तंडासीं पैं ॥१७७॥
मग प्रवर्तला युद्धा कारण ॥ मंत्र विधि आव्हा निला संपूर्ण ॥ मग सज्जिते जाहाले शरा सन ॥ उभय वर्ग ते ॥१७८॥
धनुष्यें झणत्कारिलीं वज्र मुष्टीं ॥ मोकलिती महा शस्त्रांच्या कोटी ॥ पृथ्वी आकाशीं जाहाली बाण वृष्टी ॥ व्यापलें दंग्मंडळ ॥१७९॥
एक तो विरिंचिनाथाचा कुमर ॥ दुसरा शिव सुत पुरंदर ॥ दोघां जाहाला क्षत्रियाचार ॥ तो मज न वर्णवे ॥१८०॥
क्रोधें खवळला तो प्रजापती ॥ बाण मोकलिले अपरिमिती ॥ ऐसा उठावला करीत शांती ॥ सर्व सैन्याची तो ॥१८१॥
ऐसें देखोनि तो पुरंदर ॥ कोपला वीर भद्र शिव कुमार ॥ जैसा तृणावरी चेते अंगार ॥ महा शैलीं पैं ॥१८२॥
दक्षिण हस्तीं प्रज्वलितखङ्गें ॥ छेदीत दक्षवीरांचीं मुंडें ॥ क्षितितळीं पाडीतसे रुंडें ॥ गिरि जैसे उत्पाटुनी ॥१८३॥
दोघांचीं सरलीं अस्त्रें बाण ॥ दोघे असाध्य एकमेकांकारण ॥ अगम्य झालें दक्षाचें मरण ॥ वार भद्रासी पैं ॥१८४॥
ऐसे नाना शस्त्रें झुंजिन्नले ॥ मग थोर खेडें क्षीण जाहाले ॥ एकमेकांसीं अंगें आदळले ॥ मल्लयुद्धीं परियेसीं ॥१८५॥
मग शस्त्रें टाकूनि क्षितीसी ॥ वीर भद्र झटकला अंगेंसीं ॥ तेणें दक्ष धरिला मुक्त केशीं ॥ बहुतां आवेशें ॥१८६॥
दोघांचें मल्लयुद्ध हातो फळीं ॥ दुमदुमली अवघी महीतळी ॥ प्रति शब्द उद्भवती नभोमंडळीं ॥ थरारले शेष-कूर्म ॥१८७॥
वीर भद्रें दक्ष धरिला मौळीं ॥ पाणिप्रहारें हाणीतला वक्षःस्थळीं ॥ ऊर्ध्व मुख पाडिला क्षितितळीं ॥ शिव कुमारें तो ॥१८८॥
शस्त्रें छेदूं पाहे तत्क्षणीं ॥ तंव बोलिली गगनवाणी ॥ दक्ष अमरकंद असे त्रिभुवनीं ॥ हा वरद विष्णूचा असे ॥१८९॥
मग वीरभद्र विचारी मनीं ॥ जेथें कोटिवीर संहारिलें चक्रपाणीं ॥ किमर्थ वदली हे गगनवाणी ॥ असत्य आम्हांसी ॥१९०॥
ब्रह्म कल्पीं क्षय विरिंचिनाथासी ॥ महाकल्पांतीं नाश होय विष्णूसी ॥ मग तयांचे प्रसन्न तेसी ॥ कैचा जयो ॥१९१॥
म्हणोनि कोपला वीरभद्र ॥ जैसा कल्पांतीं उचंबळे समुद्र ॥ मग ह्रदयीं देखता जाहाला छिद्र ॥ दक्षमृत्यूचें ॥१९२॥
वक्षःस्थळीं दडपिलें चरणें ॥ मुष्टीं मौळीं धरिलें दाटीनें ॥ कंठनाळ मोडिलें शिवनंदनें ॥ परी प्राणें स्वस्थ असे ॥१९३॥
शस्त्र न शिरे दक्षाचे शरीरीं ॥ शिर न तुटे कवण्याही परी ॥ मग तो वीरभद्र काय करी ॥ ते काळीं परियेसा ॥१९४॥
धरोनियां महा प्रौढीसरिसें ॥ शिर मोडीतसे महा आवेशें ॥ तंव तें भ्रमे कुलालचक्र जैसें ॥ गरगरां चक्राकार ॥१९५॥
बाहेरी पडिलीं चक्षुबुबुळें ॥ त्राणें त्राहाटिलीं विशाळें ॥ जेवीं मंद दिसती चंद्रमंडळें ॥ वेधिली ग्रहणीं ॥१९६॥
वक्षःस्थळ दडपिलें वामचरणीं ॥ शिर तोडिलें जी उभयपाणीं ॥ उद्भवली प्रलयमेघांची ध्वनी ॥ तेणें थरारलें व्योम ॥१९७॥
दक्षदंड पडलें क्षितितळीं ॥ निघाली शोणिताची उकळी ॥ चमत्कार जाहाला रणमंडळीं ॥ तो परिसिजे श्रोतीं ॥१९८॥
जवळी होता दक्षजामात ॥ जो वरुणनामा कर्दमसुत ॥ तो धांविन्नला जी अकस्मात ॥ विष्णू चिये आज्ञेनें ॥१९९॥
तेथें दक्षाचें पडलें होतें शोणित ॥ तें वरुणें नेलें समस्त ॥ मग तें बहुकाळ पर्यंत ॥ होतें वरुणाजवळी ॥२००॥
असो ही कथा सांगों पुढारी ॥ दक्षाचें शिर घातलें अध्वरीं ॥ पूर्णाहुति केली त्या अवसरीं ॥ स्वहस्तें वीरभद्रें ॥२०१॥
मग आज्ञा केली शिवगणांसी ॥ ते वीर धांविन्नलें वेगेंसीं ॥ त्यांहीं धरूनि बांधिले महाऋषी ॥ यागकार जे ॥२०२॥
गण धांविन्नलें सैरावैरा ॥ त्यांनीं पळतां धरिलें द्विजवरां ॥ तेथें एकासी आरंभिलें मारा ॥ यागपात्रेंवरी ॥२०३॥
एक ते ऊर्ध्वपाद अधोवधनीं ॥ वृक्षीं वळंघविले शिवगणीं ॥ म्हणती यज्ञभाग भक्षिला हवनीं ॥ शिवाविरहित तुम्हीं ॥२०४॥
शिवाविरहित भक्षिलीं अवदानें ॥ तेणें तुम्हां कृपथ्यें जाहालीं अजीर्णें ॥ म्हणोनि मात्रा देतों संपूर्णें ॥ वमकेश्वरा चिया ॥२०५॥
मग एकाचें उदर दाटिती ॥ एक ते भडभडां हव्यें वमिती ॥ ऐसी ब्राह्मणांवी केली विपत्ती ॥ शिवगणीं तेथें ॥२०६॥
आतां असोत हीं विनोदछिद्रें ॥ दक्षशिर हविलें वीरभद्रें ॥ मग काय केलें महारुद्रें ॥ त्या रणमंडळीं ॥२०७॥
वीरश्रियें दाटलासे शिवकुमरू ॥ तेणें त्राणें जर्जविला डमरू ॥ मग शिवमंत्राचा केला उच्चारू ॥ फुंकिली विभूती ॥२०८॥
रण पडिलें होतें जें स्थानीं ॥ तेथें विभूति केली संजीवनी ॥ पवाडमल्ल नाम जाहालें म्हणोनी वीरभद्रासी पैं ॥२०९॥
तेथें शिरें जडिलीं हो प्रेतीं ॥ वीर उठावले करीत शिवस्तुती ॥ ते शुद्ध केले प्रायश्चितीं ॥ वीरभद्रखङ्गधारीं ॥२१०॥
तेथे शिवनिंदकांचा खंड केला ॥ शिवपूजकांसी नाभीकार दिधला ॥ दक्ष वधोनियां जयवंत जहाला ॥ वीर महाद्‍भुत तो ॥२११॥
भृगु भग धरिले होते गणी ॥ ते सोडिले दीर्घ पीडा करूनी ॥ मग ते प्रवर्तले शिवस्तवनीं ॥ हा भाव विभूतीचा ॥२१२॥
भृगूचे ओष्ठरोम तोडून ॥ भग अंध केला नेत्रांहून ॥ पूषावीर केला दशनविहीन ॥ पाडिल्या तयाच्या द्विजपंक्ती ॥२१३॥
मग धरूनि आणिले दिक्पती ॥ मागुती बांधिले हस्तीं ॥ वीरभद्र म्हणे तयांप्रती ॥ ऐका उत्तर माझें ॥२१४॥
जरी तुम्हां जीविताची आशा पूर्ण ॥ तरी आहुति करा रे वमन ॥ रुद्राविरहित अवदान ॥ भक्षिलें तुम्हीं ॥२१५॥
मागतसें मी यज्ञकारकां ॥ आणि दिक्पाळादिक रक्षकां ॥ यज्ञीं दग्धिली आमुची अंबिका ॥ तुम्हांदेखतां ॥२१६॥
जेथें शिवासी नाहीं यज्ञ भाग ॥ तेथें तुम्ही सिद्ध केवीं करितां याग ॥ जेवीं दीपघटेसी पतंग ॥ उल्हासे देखोनि ॥२१७॥
म्हणोनि इंद्रादिक जे दिक्पती ॥ वृक्षीं वळंघिले तेव्हां शिवभक्तीं ॥ भक्षिलीं अवदानें वमविती ॥ शिवगण ते ॥२१८॥
ऐसी पीडा करूनि दिक्पाळां ॥ वीरभद्र आला यागा जवळा ॥ मग आज्ञा केली भूतां सकळां ॥ विझवा रे हा याग ॥२१९॥
द्विजांचे मस्तकीं घट देऊनी ॥ याग शांत करावया आणविती पाणी ॥ एक ते भूतें लघुशंका करूनि ॥ शांत केलें हवन ॥२२०॥
कुरंगरूपें पळाला अंगार ॥ मग तेणें सेविलें गिरीपाठार ॥ जयवंत जाहाला शिवकुमार ॥ दक्ष वधोनियां ॥२२१॥
मग लागल्या वाद्यध्वनी ॥ वीरभद्र निघाला शिव भुवनीं ॥ समस्त सैन्य पुढें करूनी ॥ पावले कैलासा ॥२२२॥
तंव अगस्ति वदे स्वामी ॥ दक्षाचें प्रेत पडलें रण भूमीं ॥ मग शिव गण उमपले व्योमीं ॥ कैलासंपथें ॥२२३॥
मग दक्षरा याची कांता ॥ ते स्वयंभूननूची दुहिता ॥ प्रसूतानामें महापतिव्रता ॥ आली रण भूमीसी ॥२२४॥
तेथें सर्वही उठविले देखे वीर ॥ परी पडिलें दक्षाचें शिर ॥ मग ते पतिव्रता सुंदर ॥ काय करिती जाहाली ॥२२५॥
दक्षाचें रुंड त्या रण मंडळीं ॥ तें धरोनि राहिली वक्षःस्थळीं ॥ तिचिया सत्त्वास्तव चंद्र मौळी ॥ करील कृपा ॥२२६॥
आतां अगस्ति प्रश्नील स्वामीसी ॥ पुढारी द्क्षकथा ते कैसी ॥ शिवदास गोमा प्रार्थी श्रोतयांसी ॥ ते कथा परिसा आतां ॥२२७॥
इति श्रीस्कंदपुराणे काशीखंडे दक्षचरित्रे वीरभद्रविजयवर्णनं नाम एकोनसप्ततितमाद्यायः ॥६९॥
॥ श्रीसांबसदाशिवार्पणमस्तु ॥ शुभं भवतु ॥ श्रीरस्तु ॥