प्रेमाचे ते जीव ॥ दयाळा ॥ आज कुठें दाखीव ॥
काय न ये तुज कींव ॥धृ०॥
प्रेमरसाचे हृदयभूवरीं वाहत होते पाट ॥
पाट कोरडे आज; खडकाचि चिखलाचे घनदाट ॥१॥
प्रेमनदासह आज बाळपण वाहुनि गेलें दूर ।
जें सुखकारण तेंच दुःख दे; स्मरन लावि हुरहूर ॥२॥
अश्रु वाहती, दुःखस्मृतिचें मूर्तरुप हें जाण ॥
शोधुनि बघतां त्यांत जीव ते, नलगे ठावठिकाण ॥३॥
नवतेचा बाहेर आड हा ! स्मृतिची हृदयिं विहीर ।
दीन मनानें कुठें लपावें ? प्रभो, तुटे रे धीर ॥४॥
दुःखद जीवन आज कंठितों; पुढेंहि दिसतें तेंच ॥
अमृतसुखाचा बालकाल तो; प्रभु, ने मज मागेंच ॥५॥
प्रेमनदाचीं पात्रें हृदयीं वाळुनि झालीं कोळ ॥
नातरि त्यांतचि जाउनि मरतों करुनि जिवाचा घोळ ॥६॥
तारुण्याचें सौख्य निराळें असेल बहु तें गोड ॥
बाळसुखाच्या स्मृतिचीही तरि अधिक जिवाला ओढ ॥७॥
या सौख्यातें सेवित असतां सेवनींहि ये वीट ॥
त्या सौख्याची दुःखस्मृति वरि; दगडाहुनि मउ वीट ॥८॥
हृदयस्मशानिं मृत लीलांना जाळुनि केल्या खाक ॥
दीप स्मृतिचा जळक्या जागीं दावित आतां राख ॥९॥
प्रसंग नाना, सुगंधि सुमनें शिशुतालतिकेचीं ॥
दाब मनाचा फत्तर त्यांवर सुख हें अत्तरची ॥१०॥
फार सुगंधी अल्पजीवि तरि क्षणांत उडुनी जात ॥
स्मृतिरुपानें दिगंत पसरे मिसळुनि या पवनांत ॥११॥
मायेची ही जादू जमवी त्या चंचल पवनास ॥
स्मरणसृष्टि ही दिसे एकमय चित्ताच्या नयनास ॥१२॥
अहा ! तेच हे जीव लाडके ! जमुनी त्यांचा मेळ ।
अवकाशाच्या रंगावरि करि बाळपणाचा खेळ ॥१३॥
स्मरणसृष्टिचा असा पसारा अद्भुत देवा फार ॥
जडसृष्टीचें जाळुनि गाळुनि काढियलें जणुं सार ॥१४॥
अवकाशाचें राज्य तयांना; इच्छेचा अवतार ॥
जीव विदेही, खूण पटवि तरि वायूचा आकार ॥१५॥
भूतकाळच्या रेषा गिरविति; एकच काळ तयांस ॥
एकच; तोही सान्त काळ; स्मृति अडवी त्याचे तास ॥१६॥
उडविति घडलें जें जें, जोंवरि जीवाची हो सुटका
भविष्यकाळा वाव न; त्याचा कडा दिसतसे तुटका ॥१७॥
जडसृष्टिचीं चित्रें वठलीं का हीं आकाशांत ॥
कीं वायूवर ठसा उमटवी घडलेला वृत्तान्त ॥१८॥
अथवा प्रसंग ते नयनांनीं गिळिले जे घडतांच ॥
निजकिरणांनीं तेच उगळिले बसतां हृदया आंच ॥१९॥
भिन्न कालिंचे, भिन्न स्थलिंचे जीव दिसति हे सांग ॥
ओळख त्यांची परस्परांना पटते का रे सांग ॥२०॥
अनुभविति का गतलीलांतें फिरुनि तेच हे जीव ॥
अवताराची अपुल्या त्यांना आहे का जाणीव ? ॥२१॥
स्मरणसृष्टिला पटे खूण जरि तरि मजही दीनास ॥
स्मृतिरुपानें तींत रमूं दे; विरुनि टाकि देहास ॥२२॥
माझी सृष्टिच जातां झालों जिवंतपणिं मी भूत ॥
बांधितसे मज येथें नसत्या आशेचें हें सूत ॥२३॥
तोडूनि त्यातें, ने मज देवा, त्या माझ्या मित्रांत ॥
नको जाळुं हा देह यावरी जगताच्या सत्रांत ॥२४॥