चित्रापुरगुरुपरंपरा - अध्याय ॥५४॥

॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ श्रीमदानंदाश्रमगुरुभ्यो नमः ॥ श्रीभवानीशंकराय नमः ॥ॐ॥
जय जय देवा सद्गुरुराया । रक्षीं आम्हां बालकांसी या । नको उपेक्षूं बा सदया । ये ये धांवुनी दयाघना ॥१॥
तुज म्हणती पतितपावन । तरी कां न येसी धांवून । कवण उद्धरील तुजवांचोन । न दिसे अन्य मजलागीं ॥२॥
तुज सारे भक्त समान । न बघसी तूं त्यांचे गुण । हा सुज्ञ अथवा अज्ञ । नाहीं मानसीं तुज देवा ॥३॥
जेणें धरिला दृढ विश्वास । तोचि धरी तुझी कांस । नच होय चित्तीं उदास । कधीं काळीं तो पाहीं ॥४॥
ऐसियालागीं करिसी रक्षण । यांत नाहीं नवल जाण । परी असे जो भक्तिहीन । त्यासिही रक्षिसी तूं देवा ॥५॥
ऐसा तूं माझा सद्गुरुनाथ । किती पाहसी माझा अंत । आतां तरी धांव त्वरित । करीं समाप्त ग्रंथ हा ॥६॥
तुझ्या इच्छेवांचुनी स्फूर्ति । न येई सर्वथा माझ्या चित्तीं । तेवींच अजुनी ग्रंथसमाप्ति । न होय देवा गुरुराया ॥७॥
'मी लिहितों' ऐसा अभिमान । धरोनि मनीं लिहितां जाण । तरी ना होय लिहिणें हातून । न सुचे अणुमात्र निश्चयेंसीं ॥८॥
जेव्हां इच्छा होईल तुजसी । तेव्हां लिहिणें होय सहजेंसीं । ऐसा अनुभव येई मजसी । घडिघडी देवा गुरुराया ॥९॥
तुझ्या इच्छेवीण कार्य। कवणही असो तें न होय । यामाजीं श्रोते हो संशय । नका घेऊं अणुमात्र ॥१०॥
सद्गुरुमहिमा असे अपार । लिहाया मेदिनी न पुरे साचार । आणिक त्यांचे सद्गुण थोर । हेही वर्णितां न येती ॥११॥
असो आतां श्रोते हो सज्जन । ऐका आणिक त्यांचे सद्गुण । आनंदाश्रमस्वामी कृपाघन । यांचे वर्णन पुनरपि ॥१२॥
पुनःपुन्हां काय सांगावें । सगुण सकलांसी असती ठावे । तरीही अणुमात्र येथें वर्णावे । ऐसी इच्छा उद्भवली ॥१३॥
परम शांत त्यांची वृत्ति । परमार्थीं अत्यंत प्रीति । काय सांगूं वक्तृत्वशक्ति । परमाश्चर्य होय जनां ॥१४॥
स्वधर्मासी धरोनि वेदान्त । युक्तीनें सांगती निश्चित । प्रवचन देती रुचिकर अत्यंत । आकर्षिती जनांसी परमार्थीं ॥१५॥
चित्तीं नाहीं धनाची आस । म्हणोनि सारे समान त्यांस । गरीब श्रीमंत भेद ना खास । करिती रक्षण सकलांचें ॥१६॥
जेथें पाचारिती भक्त । तेथें प्रेमें जाती त्वरित । करावें आपुल्या भक्तांचें हित । हेंचि मानसीं तयांच्या ॥१७॥
भक्तहितावांचुनी आणिक । काजचि नसे त्यांसी देख । पहा कैसें सांगूं सकळिक । लक्ष लावा इकडेचि ॥१८॥
साक्षात् अवतारचि ते जाणा । आधींच त्यांच्या कळल्या खुणा । मागील अध्यायीं बहुत ठिकाणा । कथिलें असे विस्तारें ॥१९॥
तरीही आणिक बोलूं किंचित । अवतारिक स्वामी आमुचे निश्र्चित । कैसें तें ऐका एकाग्र चित्त । करोनि सज्जन श्रोते हो ॥२०॥
किती शांत हृदय त्यांचें । त्यापरी शांत शब्दही मुखींचे । एकही शब्द व्यर्थ न वचे । ऐशी अमोघ वाणी त्यांची हो ॥२१॥
बालपणापासोनि तीव्र वैराग्य । पांचही विषयांचा केला त्याग । प्राप्त असतां नाना भोग । उबग मानसीं ये त्यांच्या ॥२२॥
देह रक्षण करण्याइतुके । विषय भोगावे लागती निके । म्हणोनि तितुकेचि भोगूनि कौतुकें । करिती रक्षण देहाचें ॥२३॥
अकरा वरुषांचें असतां बाळ । लागली मनासी बहुत तळमळ । कधीं येईल सुकाळ । परमार्थाचा मजलागीं ॥२४॥
जग हें असे अशाश्वत । ऐसें मानसीं धरी सतत । जें सत्य असे तें मजप्रत । प्राप्त व्हावें सत्वरी ॥२५॥
नको मजला प्रपंच दुःखद । करावा परमार्थचि सुखद । पावावें निजात्म-सुखपद । सद्गुरुकृपेंचि निर्धारें ॥२६॥
प्रपंचामाजीं राहतां आपण । परमार्थ करणें परम कठिण । नाना विघ्नें येती धांवून । मग कैंचा होय परमार्थ ॥२७॥
म्हणोनि घेतां संन्यास आपण । परमार्थ लाभे न लगतां क्षण । होईल जनांचेही कल्याण । सहजचि नं जाणा या हस्तें ॥२८॥
परी घ्यावया संन्यास मजला । मायबाप निश्र्चयें ये वेळां । आज्ञा न देती समक्ष आपुल्या । नाहीं संशय यामाजीं ॥२९॥
म्हणोनि सदा करिती विचार । सुख नाहीं प्रपंचीं अणुमात्र । हृदयीं धरिली मूर्ति सुंदर । पांडुरंगाश्रम - सद्गुरूंची ॥३०॥
आणि प्रार्थिती रात्रंदिन । निजमानसीं स्वामींसी आपण । म्हणती प्रभो तुजवांचोन । कवण करील उद्धार मम ॥३१॥
नको लोटूं प्रपंचामाजीं । तूंचि रक्षावें मजला गुरुजी । पार घालिता यांतुनी आजि । तुजवीण सर्वथा ना जगतीं ॥३२॥
यापरी करुणा भाकिती अंतरीं । करिती बाह्यात्कारें भूवरी । व्यवहार चोख, ब्रह्मचारी । स्वधर्मापरी ते समयीं ॥३३॥
ऐसें असतां आला योग । स्वामी पांडुरंगाश्रम मग । यांनीं दाविला परमार्थमार्ग । केला शिष्यस्वीकार झणीं ॥३४॥
भुकेल्यासी मिळतां अन्न । सहजचि तृप्त होई मन । तृषाक्रांतासी मिळतां जीवन । सहजचि आनंद हो तया ॥३५॥
तैसें आमुच्या सद्गुरुराया । आधींच तहान होती तया । कीं संन्यास घ्यावा स्वामीकडूनियां । हीचि चिंता होती पैं ॥३६॥
तेवींच शिष्यस्वीकारास्तव । अवश्य म्हणोनि करुणार्णव । अनुमान न करितां घेती धांव । गुरुआज्ञेपरी तत्काळ ॥३७॥
आणि घेउनी संन्यासाश्रम । पावले निजात्मज्ञान उत्तम । जनांसीही मार्ग सुगम । दाविला आपुला प्रेमानें ॥३८॥
त्रयोदश वरुषांपासून । बहुत कष्ट सोशिले आपण । कोणते कष्ट करूं कथन । अणुमात्र येथें आतां हो ॥३९॥
नाहीं वेळीं अन्नपान । मित आहार एक वेळ भोजन । तेरा वरुषांचे बाळ असोन । कैसे सोशिले कष्ट पहा ॥४०॥
मायबाप बंधु बहीण । यांचा मोह सारा सोडोन । कैसे राहिले मठांत जावोन । केवळ जगाच्या कल्याणा ॥४१॥
हरएक प्राणी विषयांमाजीं । लाडू करंज्या पुरी भाजी । यांतचि रमविती वृत्ति सहजीं । सदा सर्वदा आपुली हो ॥४२॥
हें सारे सोडुनी जगीं । स्वामी लागले परमार्थमार्गीं । आणि पांडुरंगाश्रम सद्गुरु वेगीं । धरिला हृदयीं अखंड तो ॥४३॥
कैंचा सद्गुरु कैंचा देव । मी माझें यांतचि गर्क सर्व । परी आपुली माउली अपूर्व । अवतरली आम्हांसी ताराया ॥४४॥
जगामाजीं अनेक जीव । तळमळती धरुनी देहोहं - भाव । म्हणोनि आली देवासी कणव । धांवली झडकरी भूतळीं ती ॥४५॥
आणि आपुली दाविली वाट । स्वधर्माची असे जी नीट । तेथूनि जातां पोंचती थेट । निजस्वरूपासी हो जाणा ॥४६॥
स्वधर्मकर्म सोडूनि आन । करूं जातां नाना साधन । खालीं पडतील घसरून । नरकामाजीं निश्र्चयेंसीं ॥४७॥
संसार हाचि नरक घोर । तो ओलांडिल्यावांचुनी साचार । पावतील केमा पैलतीर । मोक्ष त्यावीण न मिळे पहा ॥४८॥
कैसें तें ऐका सावधान । संसाररूप नदी जाण । ही तरोनि जावया आपण । काय करावें हें ऐका ॥४९॥
संसारनदीमाजीं आपण । स्वधर्मरूप सेतु बांधोन । जावें सत्वर त्यावरोन । पोंचे मग तो पैलतीरा ॥५०॥
चित्तशुद्धि हेंच जाणा । पैलतीर असे आपणा । मग ध्यानादि मार्ग सज्जना । परम सुलभ होत असे ॥५१॥
तेव्हां ध्यानादि मार्ग क्रमोनी । जाय आपुल्या सत्सुखस्थानीं । त्यामुळें स्वधर्म श्रेष्ठ म्हणोनी । सांगती ज्ञानी स्वानुभवें ॥५२॥
पहा कैसें सांगूं सकल । तुम्ही सावध होऊनी बैसाल । ऐशी आशा धरोनि समूळ । कथूं आतां परिसा हो ॥५३॥
'देह मी' हेंचि एक पाप । हीचि संसारनदी भरली अमूप । ती तरावया स्वधर्मरूप । सेतु बांधावा मानवांनीं ॥५४॥
जप तप पूजा पारायणें । नाना सत्कर्में करितां येणें । पापें नासोनि जाती त्वरेनें । नाहीं संशय यामाजीं ॥५५॥
जप - पूजादि नाना सत्कर्में । हींचि येथे दगड माती नेमें । करितां करितां स्वधर्मनामें । सेतु सिद्ध होय खरा ॥५६॥
स्वधर्मानें आपण वर्तणें । हेंचि त्या वाटेनें जाणें । मग सहजचि घडे लंघणें । पापाची नदी पहा हो ॥५७॥
पापनदी ओलांडुनी जातां । चित्तशुद्धि तीर लागे हाता । मग ध्यानादि मार्ग सांपडे तत्त्वतां । निजस्वरूपाचा तत्काळ ॥५८॥
ध्यानादिमार्ग सांपडल्यावरी । उशीर न लागे निर्धारीं । यामाजीं संशय अंतरीं । न धरावा अणुमात्र कोणींही ॥५९॥
'मी ब्रह्म' ऐसें अनुसंधान । हाचि ध्यानादि मार्ग पूर्ण । दृढ होतां सहजचि पूर्ण । ज्ञान परिपूर्ण होय पहा ॥६०॥
स्वधर्मकर्म केल्यावांचुनी । ध्यानादि ना घडे त्याच्या हातुनी । ध्यानादि मार्ग मिळतांक्षणीं । निजस्वरूपासी पोंचे तो॥६१॥
म्हणोनि स्वधर्म करावा आधीं । तेवींच प्रार्थिलें परमावधीं । आमुच्या पूर्वजीं महाबळेश्वरपदीं । कळवळोनि बहुवस ॥६२॥
कीं आम्हांस सद्गुरु लाभावे । ऐसें प्रार्थिले जीवें भावें । तेव्हां अवतरोनि सदाशिवें । वाढविली गुरुपरंपरा ॥६३॥
एवं स्वधर्मराज्य भूवरी । परमेश्वर अवतरोनि वरिवरी । चालवीत आला आजवरी । जगदोद्धारास्तव जाणा ॥६४॥
स्वधर्म शिकविती जनांलागुनी । त्यामुळे 'धर्मगुरु' म्हणती त्यांसी जनीं । स्वधर्मराज्य चालविलें त्यांनीं । म्हणतां दोष ना कांहीं ॥६५॥
'स्वधर्म' याचे स्पष्टीकरण । आणिक थोडें करूं आपण । नातरी संशय श्रोत्यांलागून । येईल वरील वाक्यानें ॥६६॥
कीं सत्कर्में हीचि दगडमाती । घालुनी सेतु बांधावा निश्चितीं । ऐसें बरी कथिले त्यावरती । प्रश्न उद्भवेल श्रोत्यांसी ॥६७॥
सत्कर्में कैसेनि स्वधर्म होय । तरी उत्तर त्याचें सांगूं निर्भय । फेडूं सारे आतां संशय । ऐका सावध होवोनि ॥६८॥
जपपूजादि हें कर्म । ब्राह्मणें करावें हा नेम । ऐसा शास्त्रींच कथिला हा धर्म । नाहीं ख्रिश्चन यवनांसी ॥६९॥
त्यांचा धर्म जैसा असे । तैसेंच त्यांनीं वर्तावें आपैसें । आमुच्या धर्मापरी आम्ही साहसें । वागतां होई कल्याण ॥७०॥
मागें कथिलेंचि असे येविषीं । आणिक विस्तार कासयासी । एवं सर्व कर्मांगें आपैसीं ॥ असती स्वधर्माचें अंग पहा ॥७१॥
स्नान संध्या अनुष्ठानादि । नित्यकर्में करावीं पदोपदीं । पूजा उत्सव पालखी कधीं कधीं । धर्मकृत्येंचि हीं सारीं ॥७२॥
एवं धार्मिक कवणही कार्य । स्वधर्माचेंचि अंग होय । त्यांत न धरावा संशय । श्रोते हो तुम्हीं अणुमात्र ॥७३॥
असो एवं स्वधर्मराज्य । चालविण्यायोग्य सद्गुरुराज । तेचि हें॥७४॥
आपण करुनी स्वधर्मपालन । शिकविताति आम्हांलागून । देती आम्हां नियम घालून । स्वधर्माचे ते जाणा ॥७५॥
'यथा राजा तथा प्रजा'। याचा अर्थ काय तो समजा । आपण नियम पाळुनी राजा । जनांसी आज्ञा करीतसे ॥७६॥
येथें 'नियम' जयासी बोलती । तेथें तयासी 'कायदा' म्हणती । त्यापरी राजा वागे निश्चितीं । व्यवहारामाजीं सर्वदा ॥७७॥
'खून दंगा चोरीचा धंदा । करूं नये' ऐसा कायदा । केला रायें आणिक तो कदा । न करी आपणही गुन्हा पैं ॥७८॥
तैसें येथे आमुच्या गुरुरायें । नियम घातला अधर्म करूं नये । आपणही वतें तैसेंच पाहें । हें आहे विदित सकलांसी ॥७९॥
सरकारा जनांनीं द्यावा कर । हा जगीं जैसा असे निर्धार । त्यापरी येथें सारस्वतीं समग्र । द्यावी वर्गणी मठासी ॥८०॥
आतां प्रश्न कराल थोर । सरकारा सकलही न देती कर । ज्यासी असे शेतादि घर । तेचि कर भरती हो ॥८१॥
त्याचें उत्तर ऐका आतां । येथेंही त्यापरीच देती तत्त्वतां । शेतादि येईल ज्याचे हाता । तोचि येथही देत असे ॥८२॥
प्रत्येकासी मिळे जें उत्पन्न । जमीन व्यापार नोकरी करोन । तें श्रीगुरुकृपेवीण । न मिळे कवणा कांहींएक ॥८३॥
त्यांचेंच हें सारें वैभव । श्रीगुरुमहाराज यांचें अपूर्व । तोचि दाता त्राता सर्व । आम्हां भक्तां निश्चयेंसीं ॥८४॥
राजा करी प्रजेचे पालन । तैसे सद्गुरु पाळिती आम्हांलागून । कृपें करिती इहपर कल्याण । म्हणूनि वर्गणी देणें हें इष्ट ॥८५॥
आणिक ऐका सविस्तर । भक्तिप्रेम हेंचि थोर । जमीन आमुची साचार । म्हणोनि वर्गणी द्यावी पैं ॥८६॥
भक्तिप्रेम दृढ व्हावया । वर्गणी द्यावी सद्गुरुराया । तया पुण्येंकरोनियां । भक्तिप्रेम दृढ होय ॥८७॥
पुण्य अपार झालियावरी । चित्त शुद्ध होय झडकरी । तेव्हां शुद्ध भक्ति उपजे अंतरीं । निष्काम प्रेमही लाभतसे ॥८८॥
मग होत असे आत्मज्ञान । यामाजीं नाहीं अनुमान । म्हणोनि भजावें मठासी आपण । द्यावी वर्गणी प्रेमानें ॥८९॥
जनांच्या संरक्षणाकरितां सरकार । घेतसे जनांकडोनि कर । तैसें येथे मठामाझार । वर्गणी द्यावी लागे पैं ॥९०॥
वर्गणी देतां होय कल्याण । आपुलेंच खरें निश्चयें पूर्ण । न घेती स्वामी आपण । कवडीही त्यांतील निर्धारें ॥९१॥
तेवीं वर्गणी न देती त्यांसी । जुलूम न करिती द्यावीच ऐशी । अथवा न कोपती मानसीं । कल्याणचि इच्छिती जनांचे ॥९२॥
येथ करितील कुणीही प्रश्न । काय होय आमुचें कल्याण । तरी करोनि चित्त सावधान । अवधारा उत्तर याचें हो ॥९३॥
अमित कार्यें मठामाजीं । होत असती पहा सहजीं । तीं कासया करिती आजि । केवल जनांच्या कल्याणा ॥९४॥
लघु-महारुद्रादिअभिषेक । नवचंड्यादि हवनें अनेक । नानाविध उत्सव सुरेख । करिती अगणित सत्कर्में ॥९५॥
ऐशीं अनंत कार्य समस्त । होती लोककल्याणार्थ । त्यासी लागे पैसा बहुत । कैसें करावें ते समयीं ॥९६॥
जरी ना दिधली वर्गणी आम्हीं । खर्च न उरे ऐशिया कामीं । म्हणाल पूर्वजें सोडिली भूमी । तया खर्चालागीं पैं ॥९७॥
जमीन सोडिली हें खचित । परी ते वेळीं जिन्नस बहुत । सवंग होते अत्यंत । विदित असे हें सकळांसी ॥९८॥
आतां वाढली महागाई बहुत । खर्च भागेल कैसा यांत । कार्यं करिती साङ्ग यथार्थ । न देतांही वर्गणी ॥९९॥
एवं जनांच्या कल्याणाकरितां । सकल कार्यें होती तत्त्वतां । जनांचे कल्याण काय तें आतां । सांगूं परिमा प्रेमळ हो ॥१००॥
जगामाजीं कष्ट अनेक । येती एकावरी एक । हें आम्हां दिमतमे चोख । सांगावें न लगे कवणासी ॥१०१॥
मठामाजीं पुण्यकर्में । घडती म्हणोनि जनांच्या नामें । श्री पार घालितो बहु प्रेमें । भवानीशंकर जनांसी ॥१०२॥
ऐशिया पुण्यप्रभावें खचित । कष्ट जनांचे हरती समस्त । असत्य नव्हे सांगतों यथार्थ । सत्य सत्य त्रिवाचा ॥१०३॥
देवासी करितां उत्सव थोर । आणि अभिषेक करितां निरंतर । यांत पुण्य काय सांगा सत्वर । ऐसें म्हणाल श्रोते हो ॥१०४॥
तरी ऐका उत्तर त्याचें । स्फुरविती जें सद्गुरु आमुचे । तेंचि बोलूं अणुमात्र साचें । उशीर न करितां आतां हो ॥१०५॥
देवासी न लगे कांहीं एक । तोचि कर्ता सर्वांचा देग । त्यासी काय देऊं आणिक । त्याचेंच त्याला देणें हें ॥१०६॥
आपुल्यासाठींच आपण करणें । कांहीं नाहीं त्यासी उणें । प्रेमासाठींच देणें घेणें । व्यवहारांतही ऐसेंचि ॥१०७॥
एकमेकां जेवावयासी । पाचारिती प्रेमासरशीं । अहेरादि करिती बहुवसीं । प्रेमास्तवचि प्रघात पहा ॥१०८॥
नातरी काय उणें म्हणोनि । जेवण अहेर आदिकरोनि । करिती उल्हासें सर्वत्र धरणीं । कीं प्रेमेंचि एकमेकां ॥१०९॥
सर्व करणें प्रेमासाठीं । कीं एकमेकांची प्रीति मोठी । नं न समावे आपुल्या पोटीं । तेणेंच प्रघात पडला हा ॥११०॥
देणें घेणें होतां सहज । आठव होय त्यांचा रोज । तेणेंच पडला प्रघात आज । जगीं नानाविध पहा तो ॥१११॥
तैसें येथ देवालागीं । नाना उपचार करिती जगीं । येणें प्रेम उद्भवे अंगीं । कैसें तें सांगूं आतां पैं ॥११२॥
बालका घालितां वस्त्रें भूषणें । बालक कांहीं त्यांसी नेणें । तरीही आम्ही परमप्रीतीनें । लेववुनी मानितों सुख सारें ॥११३॥
ऐसें कराया काय कारण । प्रेम हेंचि खचित न जाण । लेववितां वस्त्रें आभरण । अधिकचि वाढे प्रेम खरें ॥११४॥
बालका घालितां वस्त्रभूषण । का सुंदर दिसे त्याचें वदन । तेव्हां घेई लगबगें चुंबन । हें लक्षण प्रेमाचें ॥११५॥
तैसे देवासी नाना उपचार । करितां पालखी उत्सव सुंदर । प्रेम वाढतसे अपार । आमुचें जाणा न सकलांचें ॥११६॥
प्रेम वाढतां होय आठव । घडिघडी देवाचा आम्हां सदैव । असत्य नव्हे सर्वथैव । अनुभवसिद्ध सकलां हें ॥११७॥
चार दिवस गेलिया मठासी । आनंद होय बहुत मानसीं । मग येतां आपुल्या ग्रामासी । घडिघडी आठव होय तयां ॥११८॥
उत्सव पालखी मंत्रघोष । तेंचि दृश्य दिसे विशेष । सुंदर मूर्ति नयनीं प्रत्यक्ष । दिसे ऐसा भास होय ॥११९॥
तेणेंकरूनी प्रेम वाढे । प्रेमेंचि परमार्थलाभ घडे । मग सहजचि उद्धार पुढें । होय निर्धारें आमुचा हो ॥१२०॥
म्हणोनि ऐसे माना उत्सव । ठेविले पूर्वजांनीं सर्व । त्याची उन्नति करावी, भाव । ठेवुनी अंतरीं आपण ॥१२१॥
नूतन जरी न होय आम्हांस । पूर्वजीं ठेविले उत्सव बहुवस । त्यास्तवचि वर्गणी देतां दरमास । त्यांतचि तुष्टे प्रभुवर तो ॥१२२॥
असो आतां मागें जो घेतला । दृष्टांत तो तेथेंचि राहिला । सांगूं आतां तोचि भला । दृष्टांतासहित पूर्ण करूं ॥१२३॥
अहेरादि जगीं लोकां । करिती सकलही एकमेकां । ऐसें करितां आठव देखा । होय एकमेकां अंतरीं ॥१२४॥
कवणाही नाहीं येथे उणीवता । केवळ प्रेमासाठीं तत्त्वतां । तेणें आठव होय चित्ता । घडिघडी परस्परांत पहा ॥१२५॥
तैसी येथे उत्सवासाठीं । देतां वर्गणी उठाउठीं । देवही रक्षी आम्हां संकटीं । आठव चित्तीं धरोनियां ॥१२६॥
आम्हीं करितां त्याचें स्मरण । तोही आठवी आम्हांलागून । त्यासी होतां आठव जाण । अगणित पुण्य पहा तें ॥१२७॥
हाचि असे वरील संशय । देवासी अभिषेकादि करितां काय । पुण्यप्राप्ति तेणें होय । तरी ऐका आतां सावधान ॥१२८॥
ज्यासी आवडे जो जो विषय । तोचि देतां त्या सुख होय । शंकरासी अभिषेक प्रिय । हें विदित असे सकळांसी ॥१२९॥
आतां म्हणाल उत्सव कासया । तरी तेंही श्रीअसे प्रिय तया । त्यायोगें भक्तसमुदाया । आनंद फार होत असे ॥१३०॥
एवं देवालागीं असे जें प्रिय । तेंचि करितां पुण्य होय । पूर्वजीं केलें यामाजीं काय । तो हेतु सारा सांगितला ॥१३१॥
काय हेतु कथिला म्हणाल । तरी उत्सवादि करितां सकल । आठव होय घडिघडी विमल । हें कथिले असे आधींचि ॥१३२॥
आठवें वाढे प्रेम अमित । प्रेमें होय समाधान निश्र्चित । समाधानें होय प्राप्त । मोक्षपद मानवांसी ॥१३३॥
वरी कथिलें स्वधर्म श्रेष्ठ । हीचि मोक्षाची सुलभ वाट । म्हणोनि स्वधर्म - सत्कर्में करावीं चोखट । आम्हीं अज्ञ जनांनीं ॥१३४॥
दिवसभरी पोटासाठीं । कराव्या लागती नाना खटपटी । धर्मकर्में राहिलें पाठीं । उसंत न मिळे अणुमात्र ॥१३५॥
म्हणोनि देतां वर्गणी मठासी । तेथ सत्कर्में होताति बहुवसी । तेंचि पुण्य आपुल्या गांठीसी । येत सहजचि पहा हो ॥१३६॥
सकाम भजतां मिळे तें फल । निष्कामें होय मन हें निर्मल । मग ब्रह्मज्ञान प्राप्त होईल । सहजचि जाणा तुम्ही हो ॥१३७॥
म्हणोनि सद्गुरु आणि मठ । आम्हां अज्ञांसी दावाया वाट । स्वधर्माची केली सपाट । जावया सच्चित्सुखधामा ॥१३८॥
एवं स्वामी सद्गुरुराज । स्वधर्म-राज्याचे महाराज । आम्हां सारस्वतांचे आज । करिती रक्षण प्रेमानें ॥१३९॥
स्वधर्माऐसें राज्य आणिक । नसे जीवासी सुखदायक । त्या राज्यीं वास करितां सम्यक । निजात्मज्ञाना पावे तो ॥१४०॥
ज्या एका राज्यामाझारीं । सुखचि असे पहा निर्धारीं । कळूनि तेथे राहतां भारी । सुखचि होय तयासी ॥१४१॥
परी तेथें असावा सद्गुणी राजा । तरीच सुखासी पोंचेल प्रजा । नातरी जनांमाजीं समजा । धांगडधिंगा माजेल झणीं ॥१४२॥
तैसें येथें स्वधर्मराज्यावरी । सद्गुरुमहाराज नसले जरी । तरी यथेष्टाचरण होउनी भारी । समाधान न मिळेल कल्पांतीं ॥१४३॥
म्हणोनि स्वधर्मरूप राज्यावरी । गुरुमहाराज असावे निर्धारीं । तेणेंच गुरुपरंपरा आजवरी । वाढली जाणा सुंदर ती ॥१४४॥
परंपरा वाढविल्याकारणें । स्वधर्मरक्षण झालें येणें । परंपरा वाढली स्वधर्मरक्षणें । एवं अन्योन्याश्रयें आनंदचि ॥१४५॥
यापरी स्वधर्मराज्य हें थोर । त्यावरी बैसे श्रीसद्गुरुवर । राजवाडा हाचि मठ सुंदर। रहावयासी गुरुराया ॥१४६॥
एवं आमुचे सद्गुरुराज । आनंदाश्रम नवम आज । सकलही सोडुनी आपुलें काज । आले धांवुनी भूतळीं ॥१४७॥
तरी आम्हीं करावें काय । धरावे आधीं त्यांचे पाय । तरीच जन्म सफल होय । सत्य सत्य त्रिवाचा ॥१४८॥
आणि ऐसे सद्गुरुराज । आम्हां अज्ञांसी लाभले आज । पूर्वपुण्येंचि पहा सहज । ऐसें मनासी बोधावें ॥१४९॥
म्हणोनि ऐशी सद्गुरुमूर्ति । दीर्घायुषी होवो क्षितीं । ऐसें मागूं घडिघडी निश्र्चितीं । भवानीशंकर - संनिधीशीं ॥१५०॥
परमहंस - आनंदाश्रम । शिवानंदतीर्थ एकचि ब्रह्म । यांच्या कृपाप्रसादें चतुः पंचाशत्तम । अध्याय गुरुदासें संपविला ॥१५१॥
स्वस्ति श्रीचित्रापुर । गुरुपरंपराचरित्र सुंदर । ऐकतां पापें नासती थोर । चतुः पंचाशत्तमाध्याय रसाळ हा ॥१५२॥ अध्याय ५४॥
ओव्या १५२॥
ॐ॥ तत्सत्- श्रीसद्गुरुनाथचरणारविंदार्पणमस्तु ॥
॥ इति चतुःपंचाशत्तमोऽध्यायः समाप्तः ॥