स्कंध १० वा - अध्याय ८६ वा

॥९३८॥
परीक्षिति म्हणे पितामही माझी । कृष्ण-बळरामाची भगिनी मान्य ॥१॥
सुभद्रा भाग्याची कांता अर्जुनाची । जाहली ते कैसी कथा मज ॥२॥
निवेदिती शुक विक्रमी अर्जुन । प्रभासीं येऊन राहियेला ॥३॥
तदा वृत्त त्याच्या कर्णावरी आलें । लग्न आरंभिलें सुभद्रेचें ॥४॥
दुर्योधना द्यावी इच्छी बलराम । श्रीकृष्णाचें मन तैसें नसे ॥५॥
आपणातें लाभो ऐसें इच्छी पार्थ । त्रिदंडी संन्यास घेई मग ॥६॥
वासुदेव म्हणे वेष तो पार्थाचा । ध्यानांत कोणाच्या आला नाही ॥७॥

॥९३९॥
ऐसा त्रिदंडी संन्यास । घेऊनियां द्वारकेंत ॥१॥
येतां सन्मान तयाचा । नगरीं होई बहु साचा ॥२॥
श्रध्दा रामाचीही तेथें । हळु हळु जडुं लागे ॥३॥
जाणुनियां चातुर्मास्य । यति राहियेले तेथ ॥४॥
पुढती एकदां मंदिरीं । राम यतीसी पाचारी ॥५॥
करितां भोजन यतीसी । दिसली सुभद्रा गोमटी ॥६॥
वासुदेव म्हणे पार्थ । सौंदर्यानें त्या मोहित ॥७॥

॥९४०॥
भान न पार्थासी राहिले वेषाचें । दृष्टि नासाग्री ते स्थिर न राहे ॥१॥
वारंवार तिज पाही न्याहाळूनि । इच्छा धरी मनी तत्प्राप्तीची ॥२॥
कोणाही स्त्रियेतें मोहचि पडावा । सौंदर्याचा ठेवा ऐसा पार्थ ॥३॥
यति असूनिही अलौकिक कांति । सुभद्रेच्या चित्तीं भरली बहु ॥४॥
राहूनियां स्तब्ध दावी भाव मुग्ध । केंवी याचा लाभ चिंती मनीं ॥५॥
वासुदेव म्हणे अस्थैर्य चित्तातें । येतां व्यवहार ते केंवी शुध्द ॥६॥

॥९४१॥
प्रेमाग्रहें राम वाढितां पक्वानें । आनंद चित्तातें नव्हता पार्था ॥१॥
कष्टानेंचि गूढ राखूनियां भाव । उरकी विजय भोजनातें ॥२॥
तांबूलादि प्रेमें रामानें अर्पूनि । केली पाठवणी संन्याशाची ॥३॥
पुढती यतीसी सुभद्रेचा ध्यास । वाटती नीरस इतर लाभ ॥४॥
जाणीतचि होता कृष्ण हें सकळ । इष्टचि हें सर्व तया होतें ॥५॥
वासुदेव म्हणे श्रीहरीचें साह्य । घेऊनि विजय ठरवीं कांही ॥६॥

॥९४२॥
माता-बांधवांचे संपादूनि मत । पार्थाचा निश्चित ठरला मार्ग ॥१॥
सुभद्राकर्षणें गुह्याचाही स्फोट । व्हावयाचा धाक नव्हता त्यासी ॥२॥
इतक्यांत एक पातला सुयोग । यात्रेमाजी लोक दंग होती ॥३॥
वाहनीं बैसूनि हिंडती आनंदें । लाभली पार्थातें तेंचि संधी ॥४॥
दास-दासीसवें एकदां सुभद्रा । पहावया यात्रा रथीं बैसे ॥५॥
नगराबाहेरी येतांचि तो रथ । त्याचि रथीं पार्थ घुसला शौर्ये ॥६॥
वासुदेव म्हणे यादवांसी क्रोध । येतां होई युध्द तयास्थानीं ॥७॥

॥९४३॥
गांडीवचापानें पिटाळी यादवां । हाहा:कार झाला तयावेळीं ॥१॥
आक्रोश करिती यादव बहुत । सिंहासम पार्थ निघूनि जाई ॥२॥
वृत्तांत्तें त्या राम खवळूनि जाई । सागरासी येई भरती जेंवी ॥३॥
परी कृष्णासवें यादव बहुत । विनवूनि शांत करिती तया ॥४॥
पुढती रामानें संतुष्ट होऊन । धाडिलें आंदण बहु थोर ॥५॥
शांत बलराम जाहला पाहुनि । पांडवांसी मनीं हर्ष वाटे ॥६॥
यादव-पांडव प्रेमवृध्दि पावे । सुभद्राविवाहें पुढती बहु ॥७॥
वासुदेव म्हणे होतां हरिइच्छा । हेतु भाविकांचा सिध्दि पावे ॥८॥

॥९४४॥
निवेदिती शुक राया, ऐक आतां । कथितों अल्पसा इतिहास ॥१॥
श्रुतदेव नामें होता एक विप्र । शुध्द त्याचें चित्त हरिभक्तीनें ॥२॥
निवृत्त तयाची सकल वासना । कदाहि त्यागिना विवेक त्या ॥३॥
विदेहदेशी त्या मिथिलेंत वास । वृत्ति आयाचित स्वीकारिली ॥४॥
यापरी गृहस्थाश्रम तो चालवी । निर्वाहाची होई सोय त्याच्या ॥५॥
यत्नेंही न तया बहु धनलाभ । तेणे अयाचित वृत्ति प्रिय ॥६॥
वासुदेव म्हणे आपुलें जें तेंचि । लाभे आपणासी निश्चय हा ॥७॥

॥९४५॥
बहुलाश्व नामें रावही तेथींचा । भक्त ईश्वराचा एकनिष्ठ ॥१॥
जनकाच्या वंशीं जन्मूनियां तोही । अनासक्त राही संसारी या ॥२॥
एकदां भक्तांच्या भेटीस्तव कृष्न । रथांत बैसून जाई तेथें ॥३॥
निवेदिती शुक नारदांसमेत । मीही गेलों तेथ कृष्णासवें ॥४॥
मार्गामाजी ज्या ज्या गेलों नगरांत । सन्मानिलें तेथ तेथ जनीं ॥५॥
ग्रहांसवें सूर्य पातला प्रत्यक्ष । ऐसेंचि तयांस वाटे मनीं ॥६॥
आनर्तादि देशीं कृष्णासी पूजूनि । जाहले जन्मूनि धन्य लोक ॥७॥
वासुदेव म्हणे श्रीकृष्णदर्शन । हेंचि महापुण्य सुजनां वाटे ॥८॥

॥९४६॥
विदेहदेशासी पातला श्रीकृष्ण । दर्शना तैं जन धांव घेती ॥१॥
आह्मांसवें मुनि सन्निध पाहुनि । आनंदले मनीं सकल लोक ॥२॥
बहुलाश्व तेंवी श्रुतदेव विप्र । आले सन्मानार्थ अत्यानंदें ॥३॥
उभयांनीं पाय धरिले कृष्णाचे । गहिंवर त्यांतें आंवरेना ॥४॥
येऊनियां स्वयें भेटला आह्मांसी । हर्ष बहु पोटी हाचि तयां ॥५॥
सदनीं आमुच्या पडो पादधूलि । प्रार्थना हे केली उभयांनीही ॥६॥
वासुदेव म्हणे एकदांचि दोघे । पाचारितां, झालें नवल ऐका ॥७॥

॥९४७॥
ऋषीसह घेई तदा दोन रुपें । जाई सदनातें कृष्ण त्यांच्या ॥१॥
ज्ञाते हें नव्हतें तयाम उभयांतें । पूजिलें तयातें आम्हासवें ॥२॥
धेनु, गंध, पुष्प, धूपही अर्पिला । बहुलाश्व बोलला नम्रभावें ॥३॥
देवा, अंतर्यामी तूंचि सकलांच्या । जाणूनि आमुचा भाव येती ॥४॥
आप्त-गोताहूनि भक्त प्रिय तुज । वचन हे साच केलें अद्य ॥५॥
अलिप्त तूं सर्व विषयीम असूनि । तोष देसी जनीं भाविकांतें ॥६॥
मुनीसवें आतां राहीं कांही दिन । हेतु हाचि पूर्ण करी एक ॥७॥
वासुदेव म्हणे प्रार्थनेसमान । राहूनि कल्याण करी कृष्ण ॥८॥

॥९४८॥
ऋषीसवें देव पातले सदनीं । आनंद पाहूनि श्रुतदेवाही ॥१॥
बेभान होऊनि नाचूंचि लागला । वैसवी सकलां सुआसनीं ॥२॥
कुशल पुसोनी कांतेसवें पाद । प्रक्षालूनि, तीर्थस्नान करी ॥३॥
पुसूनि चरण जाहला संतुष्ट । पूर्ण मनोरथ मानीतसे ॥४॥
गंध, पुष्प, तेंवी जल सुगंधित । तुलसी तेंवी दर्भशकलां अर्पी ॥५॥
वासुदेव म्हणे श्रुतदेव तर्क । पुढती मनांत करी हर्षे ॥६॥

॥९४९॥
कवण्या जन्मीचें पुण्य फळा आलें । दर्शन घडलें तेणें ऐसें ॥१॥
पुढाती चरणीं होऊनियां लीन । बोलला वचन नम्रभावें ॥२॥
अद्यचि न देवा, पातलासी ऐसें । निर्मिलें जगातें त्याचिवेळी ॥३॥
व्यापूनि तयातें राहिलासी सौख्यें । प्रत्यक्ष पाहिलें परी अद्य ॥४॥
अवाढव्य विश्वीं केलासी प्रवेश । यास्तव विविध भाससी तूं ॥५॥
वासुदेव म्हणे एकाहून एक । थोर थोर भक्त श्रीहरीचे ॥६॥

॥९५०॥
श्रवण, कीर्तन, मनन जयांसी । दर्शन तयांसी देसी ध्यानें ॥१॥
परी मूर्तिमंत पाहिलें मी अद्य । काय भक्तभाग्य वर्णू देवा ॥२॥
असूनि सर्वत्र प्रत्यया न येसी । दोष हा नसेचि देवा, तव ॥३॥
शुध्दांत:करणी होसी तूं प्रकट । अहंकारभ्रष्ट अंतरी न ॥४॥
जन्म-मरणासी मूळ तूंचि देवा । अभिमानें गोंवा मूढा पडे ॥५॥
चित्स्वरुपज्ञानें तुटे जीवभाव । एकचि उपाय भक्ति यातें ॥६॥
आतां सकलही मनोरथ पूर्ण । प्रत्यक्ष दर्शन भयहारी ॥७॥
वासुदेव म्हणे भक्त ऐसे धन्य । प्रत्यक्ष दर्शन जयांप्रति ॥८॥

॥९५१॥
श्रुतदेवहस्त धरुनि तैं कृष्ण । बोलला वचन सुधामय ॥१॥
अनुग्रहार्थ हे मुनि आले एथ । काय मी पावित्र्य वर्णू त्यांचे ॥२॥
पादधुलि यांची पडेल ज्या ठाई । न उरे त्या ठाई पापलेश ॥३॥
ध्यानें ऐसें चित्त करुनि हे शुध्द । जन उपकारार्थ हिंडताती ॥४॥
देवादिकांहूनि विप्र श्रेष्ठ जनी । नेती उध्दरुनि तत्काळ हे ॥५॥
वासुदेव म्हणे विप्रवर्णनाची । हौस श्रीहरीची सर्वकाळ ॥६॥

॥९५२॥
जन्मानेचि विप्र सर्वदा हे श्रेष्ठ । त्यांत विद्या, तप, इंद्रियजय ॥१॥
ब्रह्मानिष्ठा जयां काय त्या वर्णावें । विप्रचि जाणावे बहुत श्रेष्ठ ॥२॥
चतुर्भुज माझ्या रुपाहूनि तेचि । मज आवडती काय कथूं ॥३॥
वेदमय विप्र, वेद हा मद्देह । तेणें त्यां श्रेष्ठत्व जाणें विप्रां ॥४॥
प्रतिमेहूनि जे ज्ञात्या विप्रांप्रति । कनिष्ठ मानिती मूढचि ते ॥५॥
वासुदेव म्हणे देवब्राह्मणांची । ज्ञानानें महति वर्णिली ही ॥६॥

॥९५३॥
सर्वत्र मद्भाव ज्ञात्या विप्रांप्रति । यास्तव ते जगीं परम श्रेष्ठ ॥१॥
विप्रांचीं रुपें ती माझीचि जाणावी । सर्वदा करावी सेवा त्यांची ॥२॥
पूजितां तयांसी तोष मज होई । माझीच ते पाही पूजा घडे ॥३॥
विप्रां न पूजितां पूजिता जे मज । जाणावे ते मूढ श्रमती व्यर्थ ॥४॥
ऐकूनि कृष्णोक्ति मुनिचरणांसी । अत्यादरें पूजी श्रुतदेव तो ॥५॥
बहुलाश्व पूजी स्वग्रहीं सकलां । वास्तव त्या स्थळा कांही दिन ॥६॥
उभय भक्तांसी बोधूनि त्या स्थानीं । द्वारकाभुवनीं येई कृष्ण ॥७॥
वासुदेव म्हणे उभयही भक्त । सायुज्यपदास प्राप्त झाले ॥८॥