पाईक अभंग - ७१०९ ते ७११९

॥७१०९॥
पाईकपणें जोतिला सिद्धांत । शूर धरी मात वचन चित्तीं ॥१॥
पाईकांवांचून नव्हे कधीं सुख । प्रजांमध्यें दु:ख न सरे पीडा ॥२॥
तरि व्हावें पाईक जिवाचे उदार । सकळ त्यांचा भार स्वामी वाहे ॥३॥
पाईकीचें सुख जयां नाहीं ठावें । धिग त्यांनीं ज्यावें वायाविण ॥४॥
तुका ह्मणे एका क्षणाचा करार । पाईक अपार सुख भोगी ॥५॥

॥७११०॥
पाईकीचें सुख पाईकासी ठावें ॥ ह्मणोनियां जीवें केलीसाठी ॥१॥
येतां गोळ्या बाण साहिले भडमार । वर्षतां अपार वृष्टिवरी ॥२॥
स्वामीपुढें व्हावें पडतां भांडण । मग त्या मंडण शोभा दावी ॥३॥
पाईकांनीं सुख भोगिलें अपार । शुद्ध आणि धीर अंतर्बाहीं ॥४॥
तुका ह्मणे या सिद्धांताच्या खुणा । जाणे तो शाहाणा करी तो भोगी ॥५॥

॥७१११॥
पाईक तो जाणे पाईकाचा भाव । लाग पगें ठाव चोरवाट ॥१॥
आपणां राखोनी ठकावें आणीक । घ्यावें सकळीक हरुनियां ॥२॥
येऊं नेदी लाग लागों नेदी माग । पाईक त्या जग स्वामी मानी ॥३॥
ऐसें जन केलें पाइकें पाईक । जया कोणी भीक न घलिती ॥४॥
तुका ह्मणे ऐसे जयाचे पाईक । बळिया तो नाईक त्रैलोकींचा ॥५॥

॥७११२॥
पाईकांनीं पंथ चालविल्या वाटा । पारख्याच्या सांटा मोडोनियां ॥१॥
पारखिये ठायीं घेऊनियां खाणें । आपलें तें जन राखियेलें ॥२॥
आधारेंविण जें बोलतां चावळे । आपलें तें कळे नव्हे ऐसें ॥३॥
सांडितां मारग मारिती पाईक । आणिकांसी शीक लागावया ॥४॥
तुका ह्मणे विश्वा घेऊनी विश्वास । पाईक तयास सुख देती ॥५॥

॥७११३॥
पाईक तो प्रजा राखोनियां कुळ । पारखिया मूळ छेदी दुष्टा ॥१॥
तो एक पाईक पाईकां नाईक । भाव सकळीक स्वामिकाजीं ॥२॥
तृणवत तनु सोनें ज्या पाषाण । पाईका त्या भिन्न नाहीं स्वामी ॥३॥
विश्वासावांचूनी पाईकासी मोल । नाहीं मिथ्या बोल बोलिलिया ॥४॥
तुका ह्मणे नये स्वामी उणेपण । पाईका जतन करी त्यासी ॥५॥

॥७११४॥
धनी ज्या पाईका मानितो आपण । तया भितें जन सकळीक ॥१॥
जिवाचे उदार शोभती पाईक । मिरवती नाईक मुगुटमणि ॥२॥
आपुलिया सत्ता स्वामीचें वैभव । भोगिती गौरव सकळ सुख ॥३॥
कमाईचीं हीणें पडिलीं उदंडें । नाहीं तयां खंड येती जाती ॥४॥
तुका ह्मणे तरी पाईकीच भली । थोडीबहुत केली स्वामिसेवा ॥५॥

॥७११५
पाईकपणें खरा मुशारा । पाईक तो खरा पाइकीनें ॥१॥
पाईक जाणे मारितें अंग । पाइकासी भंग नाहीं तया ॥२॥
एके दोहीं घरीं घेतलें खाणें । पाईक तो पणें निवडला ॥३॥
करुनी कारण स्वामी यश द्यावें । पाईका त्या नांव खरेपण ॥४॥
तुका ह्मणे ठाव पाईकां निराळा । नाहीं स्वामी स्थळा गेल्याविण ॥५॥

॥७११६॥
उंच नीच कैसी पाईकाची ओळी । कोण गांढे बळी निवडिले ॥१॥
स्वामिकाजीं एक सर्वस्वें तत्पर । एक ते कुचर आशाबद्ध ॥२॥
प्रसंगावांचूनी आणिती आविर्भाव । पाईक तो नांव मिरवी वांयां ॥३॥
गणतीचे एक उंच नीच फार । तयांमध्यें शूर विरळा थोडे ॥४॥
तुका म्हणे स्वामी जाणे त्यांचा मान । पाईक पाहोन मोल करी ॥५॥

॥७११७॥
एकाच स्वामीचे पाईक सकळ । जैसें बळ तैसें मोल तया ॥१॥
स्वामिपदीं एका ठाव उंच स्थळीं । एक ती निराळीं जवळी दुरी ॥२॥
हीन कमाईचा हीन आन ठाव । उंचा सर्व भाव उंचपद ॥३॥
पाईकपणें तो सर्वत्र सरता । चांग तरी परता गांढया ठाव ॥४॥
तुका ह्मणे मरण आहे या सकळां । भेणें अवकळा अभयें मोल ॥५॥

॥७११८॥
प्रजी तो पाइक ओळीचा नाईक । पोठासाठीं एकें जैशीं तैशीं ॥१॥
आगळें पाऊल आणिकांसी तरी । पळती माघारीं तोदिजेती ॥२॥
पाठीवरी घाय ह्मणती फटमर । धडा अंगें शूर मान पावे ॥३॥
घेईल दरवडा देह तो पाईक । मारी सकळीक सर्व हरी ॥४॥
तुका ह्मणे नव्हे बोलाचें कारण । कमाईचा पण सिद्धी पावे ॥५॥

॥७११९॥
जातीचा पाईक ओळखे पाईका । आदर तो एका त्याचे ठायीं ॥१॥
धरितील पोटासाठीं हतियेरें । कळती तीं खरें वेठीचींसीं ॥२॥
जातीचें तें असे खरें घायडाय । पारखिया काय पाशीं लोपे ॥३॥
तुका म्हणे नमूं देव म्हूण जना । झालियांच्या खुणा जाणतसों ॥४॥