अनुभूतिलेश - श्लोक २११ ते २२५

स्वप्रकाशतया सत्यमतो ज्ञानमितीर्यते ।
कालत्रये विद्यमानमनन्तं कालतस्तथा ॥२११॥
स्वप्रकाशपणें सत्य यास्तव ज्ञान बोलिजे ।
कालत्रयीं विद्यामान तेनें अनंत कालत: ॥२११॥

नासीज्जगत किमप्यग्रे न भविष्यत्यत: परम् ।
इति यत्सत्तया स्फूर्तिस्तदनन्तं च कालत: ॥२१२॥
न होतें जग हें पूर्वीं नाहीं होणार तें पुढां ।
ज्याचें सत्ते असी स्फूर्ती तें अनंतचि कालत: ॥२१२॥

देशतोऽपि मनोवृत्त्या कल्पयित्वाखिलं जगत् ।
नैव क्रिंचित्तत इति यत् स्फूर्त्या वेत्ति तत्र तत् ॥२१३॥
देशेंहि तो मनोवृत्त्या कल्पूनि सकळा जगा ।
जें स्फूर्तिनें नसे कांहीं त्यावीण तेथ जाण तें ॥२१३॥

अतो मध्यपदात्सत्यं तेनैवानन्तमुच्यते ।
कुतस्तत्सत्यमिति चेद ज्ञानान्मध्यपदाद्धि सन् ॥२१४॥
यास्तौ मध्यपदें सत्य अनंत तेणें बोलिजे ।
कशानें सत्य तरि तें ज्ञानमध्यपदेंचि सत् ॥२१४॥

स्वप्रकाशतया सत्यमतो ज्ञानमितिर्यते ।
तत एव द्वयोर्मध्ये ज्ञानलक्षणयोरिह ॥२१५॥
स्वप्रकाशक तें सत्य यास्तव ज्ञान तें असें ।
तयास्तौ दोनहीमध्यें ज्ञानलक्षण बोलिजे ॥२१५॥

सत्यत्वं चित्स्वरूपत्वादानन्त्यं तत एव च ।
ततो दूयोर्मध्यगतं संस्पृष्टं च पददूयम् ॥२१६॥
सत्यत्व चित्स्वरूपास्तौ आनंद पद त्यास्तव ।
दोहींचे मध्यगत तें स्पर्शलें हें पदद्वय ॥२१६॥

श्लिष्यत्युभयापर्श्वस्थं यथा गोपीद्वयं हरि: ।
कृष्णदूयं वा मध्यस्था  गोपस्त्री रासमंडले ॥२१७॥
आलिंगी द्वयभागींच्या जसा गोपीद्वया हरी ।
कृष्णद्वयांहि मध्यस्था गोपस्त्री रासमंडळीं ॥२१७॥

मध्यस्थो नायकमणि: पार्श्वस्थं वा मणिद्वयम् ।
स्पृशत्येवं ज्ञानपदं षदद्वयमिहाद्वयम् ॥२१८॥
मध्यस्थ नायकमणी पार्श्वस्थातें मणिद्वया ।
स्पर्शे तैसें ज्ञानपद मध्य जें त्या पदद्वया ॥२१८॥

त्रिभि: पदैश्चिज्जडयोरैक्यं श्रुत्या निगद्यते ।
तत्रादौ व्यापकतथा द्रष्टव्यं साराचरम् ॥
ज्ञात्वा जडापवादेन चिदात्मानमशेषत: ॥२१९॥
निन्ही पदें चिज्जडैक्य बोलिजे श्रुति युक्तिनें ।
प्रथम व्यापकतया पहावें सचराचरीं ॥
जडापवादें जाणूनी चिदात्म्यातें अशेषत: ॥२१९॥

एकस्मिन्नेव देहेस्मिन् ज्ञाता ज्ञानात्मता यथा ।
तथा तदाहि सर्वेषु ज्ञेथा देहेषु  सात्मता ॥२२०॥
ज्ञानात्मता एकदेहीं जसी जाणितली तसी ।
ते काळीं सर्व देहींही जाणावी तेच आत्मता ॥२२०॥

तदा ज्ञातं चिदात्मत्वं नो चेश्चित्प्रतिबिंबकम् ।
ज्ञानं तथोपदेष्टारो बहा: स:न्त भूतले ॥२२१॥
न जाणतां जाणीलेंसे चिदात्मत्व तदाच चित् ।
प्रतिबिंबज्ञानवक्ते आहेत बहु भूतळीं ॥२२१॥

चिदंशा ब्रम्हा मानूनी म्हणती भोग जे मना ।
तें त्यांचें मत खंडाया छपन्न श्लोक वर्णितों ॥१॥

चिदंशे तु गते देहादेहं यद व्याप्य तिष्ठति ।
तदात्मत्वं विजानीयादयमंश: स्वकर्मभुक ॥२२२॥
देहात चिदंश जातां जो राहे तो देह व्यापुनी ।
तो आत्मत्वेंच जाणावा भोक्ता अंश स्वकर्म हा ॥२२२॥

तं तु केचिदहंस्फूर्तिमात्मत्वेन वदन्ति हि ।
भवन्ति ते शिष्यकण्ठे गुर्वश्मानो भवाम्बुधौ ॥२२३॥
अहंस्फूर्ती अंश त्यातें आत्मत्वेंचहि बोलती ।
होता हे शिष्यकंठीं तो धोंडा थोर भवांबुधीं ॥२२३॥

शुद्धं वा यच्चिदात्मत्वं ब्रम्होत्युपदिसन्त्यहो ।
तदेव दु:खमश्नाति चिदाभासो य ईरित: ॥२२४॥
किंवा शुद्ध चिदात्मत्व ब्रम्हा तें उपदेशिती ।
तोचि भोगितसे दु:ख जो चिदाभास बोलिला ॥२२४॥

“ममैवांशो जीवलोके जीवभूत: सनातन: ।
इत्याद्युक्तं भगवता प्रतिबिंबांश एव स: ॥२२५॥
माझा प्रतिबिंबांश झाला जीव जडा जगीं ।
इत्यादि बोले भगवान् प्रतिबिबांश जो तया ॥२२५॥