अनुभूतिलेश - श्लोक ३१ ते ४५

सस्माद्नुरूं विना न स्यादपरोक्षात्मदर्शनम् ।
आचार्यवानेव वेद तत: श्रुत्याभिधीयते ॥३१॥
यारतौ गुरुविना नोहे अपरोक्षात्मदर्शन ।
आचार्यवानची जाणे ऐसें श्रुति हि वर्णिते ॥३१॥

अधीतवेदान्तमपि तत्त्वज्ञं शरणं यदा ।
गच्छेत्तदा तत्कृपया तत्त्वानुभवमश्नुते ॥३२॥
जाणता जरि वेदांत जेव्हां शरण जाहल ।
तत्त्वज्ञा तत्कृपें त्याला तत्त्वानुभव होइल ॥३२॥

अथ देहादन्य आत्मा इति ज्ञातं त्वया स्फुटम् ।
तथाप्यात्मा कथमिति न ज्ञानं तदविद्यया ॥३३॥
आत्मा देहाहुनी अन्य ऐसें स्पष्ट जरी कळे ।
तरी तूं कोण तो आत्मा अविद्येनें न जाणसी ॥३३॥

विजिज्ञासस्व जिज्ञासो कोऽस्मीति स्वधिया पुन: ।
देहो देहं न जानाति तर्हि वेत्तास्ति को भवान् ॥३४॥
इच्छी कोणासि जिज्ञासु जाणाया बुद्धिनें पुन: ।
न जाणे देह देहातें असे तूं कोण जाणता ॥३४॥

स्वामिन् देहात्मविद्देही न देहो देहवित्व्कचित् ।
आत्मानमविदित्वापि मया ज्ञातमिति स्फुटम् ॥३५॥
स्वामिन देहा देहि जाणे न जाणे देह देह हा ।
न जाणत इ आत्म्यातें ऐसें मी स्पष्ट जाणतों ॥३५॥

नव्हे आत्मा देह ऐसें कळताम प्राणसा दिसे ।
प्राणात्मता ते निरसी द्वादश श्लोकउक्तिनें ॥१॥

मृतदेहो यथापूर्वोप्यहं देह इति व्कचित् ।
न वेरू तस्मादन्योऽसौ देहविद्देहवांस्तत: ॥३६॥
मृतदेह असे पहिला न जाणें परि देह मी ।
तस्मात् जाणें देहवान तो देहानुनि वेगळा ॥३६॥

किंतु नास्ति शवे प्राण: स नूनं देहविद्भवेत् ।
तस्मिन गते गतो भाति देहवान यस्तु देहवित् ॥३७॥
शवीं प्राण नसे यास्तौ तो देहा जाणता दिसे ।
जातां भासे देहवान गेला जो देह जाणता ॥३७॥

ततो देहात्मवित्प्राण इति मे जायते मति: ।
इति श्रुत्वाह भगवानाचार्य: सर्वशास्त्रवित् ॥३८॥
यास्तौ देहा प्राण जाणे हें माझी बुद्धि जाणती ।
बोले ऐकूनि भगवान् आचार्य सर्वशास्त्रवित् ॥३८॥

ननु प्राणगते देहे देहविन्नैव दृश्यते ।
तत आत्मा स एवेति स्वात्मा वै वारुणिर्भृगु: ॥३९॥
जाणता न दिसे देहीं देहींचा प्राण नीघतां ।
यास्तौ प्राणचि आत्मा हें वारुणी भृगु जाणता ॥३९॥

प्राणो ब्रम्होति स भृगुर्विदित्वा पितरं पुन: ।
गस्वाह ब्रूहि भगव्‌न ब्रम्होति तदंभवात् ॥४०॥
प्राण ब्रम्ह भृगू जाणे पित्या जाऊनि तो वदे ।
न संभवे ब्रम्हा तो कीं भगवान् सांग तें पुन: ॥४०॥

यत: प्राणो जडो वेत्ता न देहस्य भवेदिति ।
स्वप्नात्सुषुप्तितो बुध्वा पितरं प्रष्टुमागमत् ॥४१॥
जड कीं प्राण जो नेणे देहा स्वप्नसुषुप्तिंत ।
असें जाणूनि तो गेला पित्याप्रति पुसावाया ॥४१॥

स्वप्नद्रष्टा यदा देही स्वप्नदेहं प्रपश्यति ।
तदा देहस्थित: प्राणो न देहं वेत्त्यतो जड: ॥४२॥
स्वप्नद्रष्टा देहिं पाहे जेव्हां स्वाप्निक देह तो ।
तेव्हां देहीं असे प्राण न देहा जाणतो जड ॥४२॥

जागरे स यथा यस्मिन् स्थूले देहे प्रवर्तते ।
स्वप्नकालेऽपि स तथा तस्मिन्नेव न वेद तम् ॥४३॥
तो प्राण जागरीं स्थूळीं देहीं या वर्ततो जसा ।
स्वप्नकालांतही तैसा परि त्याला न जाणता ॥४३॥

न प्राणो निद्रित: व्कापि यथापूर्वो हि वर्तते ।
चेद्देहवित् स तं सुप्तं शरींर नैव वेत्ति किम् ॥४४॥
प्राण केव्हां न निद्रिस्त यथापूर्व तसा असे ।
जाणता तरि तो देहा न जाणे निजतां कसा ॥४४॥

तथा सुषुप्त्यवस्थायां यथापूर्व: स्थितोऽपि स: ।
प्राणो देहं न जानाति तमोलीनो न य: व्कचित् ॥४५॥
तसाचही सुषुप्तींत तमोलीन नव्हे कधीं ।
पूर्ववत् असतां प्राण न जाणे देह तो कसा ॥४५॥