अनुभूतिलेश - श्लोक १५१ ते १६५

यावज्जडतरंगेषु चित्सिंधुर्न विलोकित: ।
अद्वैतानुभवानन्दस्तावहूराच्च दूरत: ॥१५१॥
यावज्जडतरंगांत चित्सिंधू नाहिं पाहिला ।
अद्वैतानुभवानंद तावत् त्या बहु दूरची ॥१५१॥

तावन्निरस्ता नाविद्या या तु विक्षेपसंज्ञित ।
तदाप्यावरणाख्या सा नष्टप्रायात्मबोधत: ॥१५२॥
कीं मी आत्म्या न जाणेंचि हे आवरनरूपिणी ।
नष्टप्रायात्मबोधा नें तावत् नष्ट न नष्ट ते ॥१५३॥

नाहं जडचिदात्माहमिति तत्त्वं यदीक्षितम् ।
तदात्मत्वेन सर्वत्र नाद्याप्यधिगतं त्वया ॥१५४॥
चिदात्मा मीजड नव्हे तत्त्व हें जरि पाहिलें ।
तरि सर्व तदात्मवें अद्यापी तूं न जाणसी ॥१५४॥

एकस्मिन्नेव देहेऽस्मिन् यथात्माधिगतस्त्वया ।
सर्वत्रात्मतया नैवं प्रतीतिस्तव जायते ॥१५५॥
एकाच देहिं या आत्मा तुवां जाणितला जसा ।
तसी सर्वत्र आत्मत्वें न झाली प्रतिती तुतें ॥१५५॥

सत्योऽनन्तश्चिदात्मायमपरिच्छिन्न एव य: ।
यथा देहे जगत्येवं ज्ञात्वा सुखमवाप्स्यसि ॥१५६॥
सत्यज्ञानानंत आत्मा अपरिच्छिन्न ऐशिया ।
जसा देहीं जगीं तैसा जाणतां सुख पावसी ॥१५६॥

एवं जास्यसि चेत्सा च व्यतिरेकाभिधा स्मृता ।
विद्या तया निजाविद्या नश्यत्यावरणात्मिका ॥१५७॥
ऐसें जरी जाणसील व्यतिरेकाभिधान ते ।
विद्या तेणें अविद्या हे नासे आवरणात्मिका ॥१५७॥

तथापि यस्मिन् जगति जडे सर्वत्र सर्वग: ।
आत्मा परोक्ष: स्यात सर्वं तदयावद्भाति वै पृथक ॥१५८॥
तयापि या जड जगीं जो सर्वत्रचि सर्वग ।
होतो परोक्ष तो आत्मा  जो भासे पृथकत्वता ॥१५८॥

तावन्निरस्ता नाविद्या या तु विक्षेपसंज्ञिता ।
यद्यप्यावरणाख्या सा नष्टपायात्मबोधत: ॥१५९॥
आत्मबोधें नष्टाप्राय अविद्यावरणाख्य ते ।
तरी न निरसे यावत् असे विक्षेप संज्ञिता ॥१५९॥

बुद्धिर्जानाति नात्मानं तयावरणरूपया ।
अविद्यया समुत्पन्ना विद्याविक्षेपरूपिणी ॥१६०॥
आत्म्यातें जाणिना बुद्धी जे आवरणरूपिणी ।
अविद्येकरुनी झाली अविद्या विक्षपरुपा ॥१६०॥

रज्वज्ञानेन सर्प: स्याद्रज्वज्ञानं तत: पुरा ।
निश्चय: सर्पसत्यत्वे तदात्मा न ततोऽन्यथा ॥१६१॥
रज्यज्ञानें सर्प होतो अज्ञानें पूर्विं रज्जुचा ।
निश्चयो सर्पसत्यत्त्र तसा आत्मा न अन्यथा ॥१६१॥

तथापि रज्जुबोधेन दु:खं न श्रूयते व्कचित् ।
यथा तदुत्थितान्मिथ्या सर्पात्संजायते भयम् ॥१६२॥
तथापि रज्जुबोधानें दु:ख कोठें न ऐकिलें ।
जसें तदुत्यितात मिथ्या सर्पास्तौ होतसे भय ॥१६२॥

एवमावरणाज्ञानं न तथा दु;खदायकम् ।
यथा तु जडसत्यत्वं चिज्जडैक्यमजानताम् ॥१६३॥
एवं आवरणाज्ञान न तसें दु:खदायक ।
जडसत्यें ज्सें देतें चिज्जडैक्य न जाणतां ॥१६३॥

आद्यमावरणं पश्चाद्विक्ढेपाख्यं ततो भवे‍त् ।
यद्यप्याद्यादबोधोत्स प्रबलो यस्तदुद्भव: ॥१६४॥
होतां आधीं आवरण मग विक्षेप यास्तव ।
होतो तो प्रथमाहूनी अज्ञानी बलवान् दुजा ॥१६४॥

रज्वज्ञानसमुत्पन्नो भुजंगो दु;खदस्तदा ।
अयसोप्यायस: खड्गो र्‍हवो नद्युद्नमाद्यथा ॥१६५॥
रज्वज्ञानात्समुत्पन्न सर्प दु:खद ओ जसा ।
लोहात् नद्या: खडग र्‍हद तसा दु:खद त्याहुन ॥१६५॥