स्कंध ८ वा - अध्याय २० वा

१२९
निवेदिती शुक राया, शुक्रवाणी । ऐकूनियां मनीं चिंती बळि ॥१॥
अल्प काळ ऐसा राहूनियां स्तब्ध । नम्रत्वें शुक्रांस वदता झाला ॥२॥
म्हणे गुरो, तुम्हीं वदलां तें सत्य । देतों ऐसा शब्द परी माझा ॥३॥
प्रल्हादाच्या कुळीं जन्म हें स्मरण । कदा विस्मरण होऊं नये ॥४॥
असत्यभाषणी मानवाचा भार । पृथ्वीही असह्य होई म्हणे ॥५॥
वासुदेव म्हण असत्यचि घोर । पातक दुर्धर जगतीं एक ॥६॥

१३०
बळि म्हणे गुरो, विप्रांची वंचना । नरकयातनांहूनि घोर ॥१॥
दारिद्र्य वा राज्यभ्रष्टताही तुच्छ । मृत्यूही न मज अधिक वाटे ॥२॥
द्रव्य भूमिआदि एथल्या एथेंचि । अर्पितां सत्पात्रीं पुण्यलाभ ॥३॥
निर्वाहापुरेसें राखावें हें सत्य । परी न याचक तुष्ट तेणें ॥४॥
याचकसंतोषाविण व्यर्थ दान । याचकार्थ प्राण देई शिबि ॥५॥
प्राणाहूनि काय राज्याची प्रतिष्ठा । कीर्तीविण श्रेष्ठा प्रिय न कांहीं ॥६॥
वासुदेव कथी बळीचें वचन । भोग काळाधीन, अमर कीर्ति ॥७॥

१३१
गुरो, वीराहूनि दाताचि वरिष्ठ । मत ऐसें स्पष्ट होई मम ॥१॥
सत्पात्राची इच्छा पुरवील लोकीं । ऐसा क्वचितचि भेटे दाता ॥२॥
सामान्य याचकास्तवही दारिद्य्र । भोगिताती श्रेष्ठ जगामाजी ॥३॥
मग या ब्रह्मज्ञ बटूस्तव दैन्य । स्वीकारावें कां न मज सांगा ॥४॥
म्हणाल हा बटु नसूनियां हरी । संकल्प हा तरी अधिक दृढ ॥५॥
वासुदेव म्हणे शुक्रालागीं बळी । भावना आपुली कथी ऐका ॥६॥

१३२
प्राप्तीस्तव ज्याच्या गुरो, तुम्हांसम । थोर थोर यज्ञ आरंभिती ॥१॥
विश्वपति तोचि होऊनि याचक । द्वारावरी भीक मागे जरी ॥२॥
तरी अन्य भाग्य असेल तें काय । दानाचा निर्धार दृढ माझा ॥३॥
हित अहित वा करो तो कांहींहीं । माझ्यास्तव घेई विप्ररुप ॥४॥
भिऊनि मजसी केलें वेषांतर । तयावरी शस्त्र उचलीं न मी ॥५॥
लढेल तो जरी लौकिक इच्छील । जिंकील, वरील अथवा मृत्यु ॥६॥
वासुदेव म्हणे गुरुआज्ञा भंग । करावया सिद्ध ऐसा बळि ॥७॥

१३३
ऐकूनि तें क्रुद्ध शुक्र । देती बळीप्रति शाप ॥१॥
मूढा, होसी स्वयंमन्य । होईं ऐश्वर्यविहीन ॥२॥
ऐकूनिही शाप ऐसा । न ढळे निश्चय बळीचा ॥३॥
विंध्यावली उदक आणी । रमला चरणप्रक्षालनीं ॥४॥
वामनाचें चरणतीर्थ । सिंची मस्तकीं तो श्रेष्ठ ॥५॥
पूजूनियां श्रद्धायुक्त । सोडी दानाचें उदक ॥६॥
वासुदेव म्हणे तदा । देवां आनंदा न तोटा ॥७॥

१३४
विद्याधर, सिद्ध, गंधर्व, चारण । आनंदनिमग्न तयावेळीं ॥१॥
दुंदुभीचा नाद, गान गंधर्वाचें । सकल बळीतें वाखाणिती ॥२॥
सुमनवर्षाव होई बळीवरी । आदर अंतरीं सकलां वाटे ॥३॥
जाणूनि सर्वस्व अर्पी जो शत्रूसी । काय त्या दात्याची ख्याति गावी ॥४॥
वासुदेव म्हणे बळीचें औदार्य । जगीं एकमेव, धन्य धन्य ॥५॥

१३५
पुढती बटूचें रुप पावे वृद्धि । वाटे आश्चर्यासी बहु आश्चर्य ॥१॥
वाढतां वाढतां व्यापिलें ब्रह्मांड । पर्वत, समुद्र, बळि पाही ॥२॥
चरणांबुजीं पृथ्वी पर्वत शोभती । जानुस्थळीं पक्षीगण सर्व ॥३॥
वायुसमूह तो उरुंत विराजे । वस्त्र तोचि साजे संध्याकाळ ॥४॥
कटि पुरोभागीं बळिआदि दैत्य । प्रजापति श्रेष्ठ गुह्यस्थानीं ॥५॥
नाभिस्थानीं शोभे दिव्य अंतरिक्ष । उदरीं ते सप्त दिसती सिंधु ॥६॥
नक्षत्रें तीं उरीं हृदयीं तो धर्म । ऋत सत्य स्तन शोभती त्या ॥७॥
मन तोचि चंद्र वक्षस्थळीं लक्ष्मी । वासुदेव ध्यानीं चिंती हेंचि ॥८॥

१३६
रोमरोमीं ऐशा सकळ देवता । पाहूनियां मूर्छा दैत्यांप्रति ॥१॥
शंख चक्र गदा शार्ड्गधनुआदि । आयुधें जयासी भूषविती ॥२॥
मकर कुंडलें कौस्तुभ लांछन । ऐसा त्रिविक्रम व्यापी विश्व ॥३॥
एका पादें भूमि स्वदेहें आकाशा । व्यापियेल्या दिशा स्वबाहूंनीं ॥४॥
अन्य पादें स्वर्ग व्यापिलें, न कांहीं । अवशिष्ट राही तृतीय पादा ॥५॥
वासुदेव म्हणे कौतुक प्रभूचें । अनंत ब्रह्मांडें रोमरोमीं ॥६॥