७३७
देवाचिया द्वारीं उभा क्षणभरी ।
तेणें मुक्ति चारी साधियेल्या ॥१॥
हरि मुखें म्हणा हरिमुखें म्हणा ॥२॥
पुण्याची गणना कोण करि ॥३॥
असोनि संसारी जिव्हे वेगु करी ।
वेदशास्त्र उभारी बाह्या सदां ॥४॥
ज्ञानदेव म्हणे व्यासाचिये खुणें ।
द्वारकेचे राणे पांडवां घरीं ॥५॥
७३८
चंहूं वेदीं जाण साहिशास्त्री कारण
अठराहीं पुराणें हरिसी गाती ॥१॥
मंथुनि नवनीता तैसें घे अनंता ।
वायां व्यर्थ कथा सांडी मार्गु ॥२॥
एक हरि आत्मा जीवशिवसमा ।
वायां तूं दुर्गमा न घाली मन ॥३॥
ज्ञानदेवा पाठ हरि हा वैकुंठ ।
भरला घनदाट हरि दिसे ॥४॥
७३९
त्रिगुण असार निर्गुण हें सार ।
सारासार विचार हरिपाठ ॥१॥
सगुण निर्गुण गुणाचें अगुण ।
हरिवीण मन व्यर्थ जाय ॥२॥
अव्यक्त निराकार नाहीं त्या आकार ।
जेथोनि चराचर हरिसी भजे ॥३॥
ज्ञानदेवा ध्यानीं रामकृष्ण मनीं ।
अनंत जन्मोनि पुण्य होय ॥४॥
७४०
भावेवीण भक्ति भक्तिवीण मुक्ति ।
बळेंवीण शक्ति बोलूं नये ॥१॥
कैसेनि दैवत प्रसन्न त्त्वरित ।
उगा राहे निवांत शिणसी वाया ॥२॥
सायास करिसी प्रपंच दिननिशीं ।
हरीसी न भजती कोण्या गुणें ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे हरि जप करणें ।
तुटेल धरणें प्रपंचाचें ॥४॥
७४१
योग याग विधी येणें नव्हे सिध्दि ।
वायाचि उपाधि दंभ धर्म ॥१॥
भावेंवीण देव नकळे नि:संदेह ।
गुरुविण अनुभव कैसा कळे ॥२॥
तपेविण दैवत दिधल्यावीण प्राप्त ।
गुजेवीण हीत कोण सांगे ॥३॥
ज्ञानदेव सांगे दृष्टांताची मात ।
साधुंचे संगती तरुणोपाय ॥४॥
७४२
साधु बोध झाला तो निरोनिया ठेला ।
ठायींच मुराला अनुभव ॥१॥
कापुराची वाती उजळली ज्योति ।
ठायीच समाप्ती झाली जैशी ॥२॥
मोक्ष रेखें आला भाग्यें विनटला ।
साधूंचा अंकिला हरिभक्त ॥३॥
ज्ञानदेवा गोडी संगती सज्जनीं ।
हरि दिसे जनीं वनीं आत्मतत्त्वीं ॥४॥
७४३
पर्वताप्रमाणे पातक करणें ।
वज्रलेप होणें अभक्तांसी ॥१॥
नाहीं ज्यासी भक्ति तो पतित अभक्त ।
हरिसी न भजत दैवहत ॥२॥
अनंत वाचाळ बरळती बरळ ।
त्यां कैसेनि गोपाळ पावे हरि ॥३॥
ज्ञानदेवा प्रमाण आत्मा हा निधान ।
सर्वाघटीं पूर्ण एक नांदे ॥४॥
७४४
संताचे संगती मनोमार्गगती ।
आकळावा श्रीपती येणें पंथे ॥१॥
राकृष्ण वाचा भाव हा जिवाचा ।
आत्मा जो शिवाचा रामजप ॥२॥
एकतत्त्वनाम साधिती साधन ।
द्वैताचें बंधन न बाधिजे ॥३॥
नामामृत गोडी वैष्णवां लाधली ।
योगियां साधली जीवनकळा ॥४॥
सत्त्वर उच्चार प्रल्हादीं बिंबला ।
उध्दवा लाधला कृष्णदाता ॥५॥
ज्ञानदेव म्हणे नाम हें सुलभ ।
सर्वत्र दुर्लभ विरळा जाणे ॥६॥
७४५
विष्णुवीण जप व्यर्थ त्याचें ज्ञान ।
रामकृष्णीं मन नाहीं ज्याचें ॥१॥
उपजोनी करंटा नेणे अद्वैत वाटा ।
रामकृष्णी पैठा कैसेनि होय ॥२॥
द्वैताची झाडणी गुरुविण ज्ञान ।
तया कैचें कीर्तन घडेल नामीं ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे सगुण हें ध्यान ।
नामपाठ मौन प्रपचाचें ॥४॥
७४६
त्रिवेणी संगमी नाना तीर्थे भ्रमी ।
चित्त नाहीं नामीं तरि तें व्यर्थ ॥१॥
नामासि विन्मुख तो नर पापीया ।
हरिविण धावया नपवे कोणी ॥२॥
पुराणप्रसिध्दि बोलिले वाल्मीक ।
नामें तिन्ही लोक उध्दरती ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे नाम जपा हरीचें ।
परंपरा त्याचें कुळ शुध्द ॥४॥
७४७
हरि उच्चारणीं अनंत पापराशी ।
जातील लयासी क्षणमात्रें ॥१॥
तृण अग्निमेळें समरस झालें ।
तैसे नामें केलें जपतां हरि ॥२॥
हरि उच्चारण मंत्र हा अगाध ।
पळे भूतबाधा भेणें तेथें ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे हरि माझा समर्थ ।
न करवे अर्थ उपनिषदां ॥४॥
७४८
तीर्थ व्रत नेम भावेंविण सिध्दि ।
वायांचि उपाधी करिसी जना ॥१॥
भावबळे आकळे येर्हवीं नाकळे ।
करतळीं आंवळे तैसा हरि ॥२॥
पारियाचा रवा घेतां भूमीवरी ।
यत्न परोपरी साधन तैसें ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे निवृत्ति निर्गुण ।
दिधलें संपूर्ण माझ्यां हातीं ॥४॥
७४९
समाधी हरीची समसुखेंवीण ।
न साधेल जाण द्वैतबुध्दी ॥१॥
बुध्दिचें वैभव अन्य नाहीं दुजें ।
एक्या केशीराजें सकळ सिध्दि ॥२॥
ऋध्दि सिध्दि निधी अवघीच उपाधी ।
जंव त्या परमानंदी मन नाहीं ॥३॥
ज्ञानदेवीं रम्य रमलें समाधान ।
हरीचें चिंतन सर्वकाळ ॥४॥
७५०
नित्य सत्यमित हरिपाठ ज्यासी ।
कळिकाळ त्यासी न पाहे दृष्टि ॥१॥
रामकृष्ण उच्चार अनंत राशी तप ।
पापाचे कळप पळती पुढें ॥२॥
हरि हरि हरि हा मंत्र शिवाचा ।
म्हणती जे वाचा तयां मोक्ष ॥३॥
ज्ञानदेवा पाठ नारायण नाम ।
पावीजे उत्तम निजस्थान ॥४॥