१६९
माझी शंका फ़िटले । लाजा सांडिले ।
आवघे घातलें । मज निरसुनियां ॥१॥
अठरा भार वनस्पती । सुरवर वोळंगती ।
देवोदेवि आदिपती ।कृष्ण काळागे माये ॥२॥
ऐसा कृपानिधि सांवळा ।
कीं बापरखुमादेविवरु गोंवळा ।
त्याचा मज चाळा ।
बहु काळागे माये ॥३॥
१७०
पांचा दामांचा घोंगडा नेसेन ।
उरली मोट ते मी जेविनगे बाईये ॥१॥
कामारि कामारि कामारि होऊन ।
या गोपाळाचें घरीं रिघेन गे बाईये ॥२॥
त्याचा उंबरा उसिसा करीन ।
वरि वेरझारा मी सारीनगे बाईये ॥३॥
निवृत्ति ज्ञानदेवा पुसतिल वर्म ।
त्यासि कामीन पुरेनगे बाईये ॥४॥
१७१
जागृती पुसे साजणी ।
कवण बोलिले अंगणी ।
निरखितां वो नयनीं ।
वृंदावनीं देखियला ॥१॥
मनीं वेधु वो तयाचा ।
पंढरीरायाचा ॥२॥
स्वप्न सांगे सुषुप्ती ।
असे ममता हे चित्तीं ।
विठ्ठल होईल प्रतीती ।
मग गर्जती तुर्ये ॥३॥
मग बोलों नये ऐसें केलें ।
मन उन्मनीं बोधलें ।
बापरखुमादेविवरु विठ्ठलें ।
थितें नेलें मीं माझें ॥४॥
१७२
सांवळिये बुंथी सांवळिया रुपें ।
सांवळिया स्वरुपें वेधियेलें ॥१॥
काय करुंगे माये सांवळे न सोडी ।
इंद्रियां इद्रियां जोडी एकतत्त्वें ॥२॥
कैसें याचें तेज सांवळे अरुवार ।
कृष्णी कृष्ण नीर सतेजपणें ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे निवृत्तीचे खुणे ।
सांवळेची होणें यासी ध्यातां ॥४॥
१७३
श्यानाचिया घरा वासना पैं नेती ।
मनें मन गुंती तये रुपीं ॥
बिंबाचे रुपस छाया पै घनदाट ।
दिननिशीं अविट श्यामतेज ॥१॥
तें रुप देखिलें कोण्या भाग्ययोगें ।
निवॄत्तिप्रसंगे आम्हां घरीं ॥२॥
दिठिवेचेनि वोपें सानुलें स्वरुप ।
नुराली वालिप कल्पनेची ॥
सांठवले आकार इद्रियांच्या वॄत्ति ।
श्यामतेजें दिप्तीं धवळलें ॥३॥
निराशा संचली आशा पै सार ।
अनादी अमर तनु जाली ।
बापरखुमादेविवर विठ्ठलीं गळालें ।
ब्रह्मसुख सोहळे आम्हां घरीं ॥४॥
१७४
मनें करुनि कुटिल उकलुनि श्रृंगारें ।
ते लावण्याच्या अपारें पडिलें वो माये ॥१॥
माझें कुटिळपण गेलें कुटिळपण गेलें ।
गोविंदें वोजाविलें निजरुप वो माये ॥२॥
बापरखुमादेविवरु माझें कुटिळ फ़ेडूं आला ।
विटेवरी मालाथिला निजरुपें वो माये ॥३॥
१७५
येणेंरुपें पाहावसी तरि असुमाय होसी ।
माझ्या मना नाकळसी सांवळ्या ॥१॥
सगुणपणाची तुझी पडिलिसे मिठी ।
केली जीवा साटी सांवळ्या ।
वेधला जिऊ माझा सिकवाल काई ।
सगुणें ठाई वेधियेलें ॥२॥
ये अंगणी अवचिता देखिला बोलता ।
कोण ऐसा निरुता न कळेगे माये ॥
सगुण म्हणौनि धरुं गेलें पालवीं ।
तंव नवलपणाची ठेवी प्रगट केली ॥३॥
आंतु बाहेरी कांही नकळे वो मज ।
आपआपणया चोज वाटोनि ठेलें ॥
बापरखुमादेविवरें माझें मीपण चोरुनि नेलें ।
आपणा ऐसें केलें बाईयांवो ॥४॥
१७६
कृष्णें वेधली विरहिणी बोले ।
चंद्रमा करितो उबारागे माये ।
न लवा चंदनु न घाला विंजणवारा ।
हरिविणें शून्य शेजारुगे माये ॥१॥
माझे जिवींचे तुम्हीं कां वो नेणा ।
माझा बळिया तो पंढरीपणा वो माये ॥२॥
नंदनंदनु घडी घडी आणा ।
तयाविण न वचति प्राण वो माये ॥
रखुमादेविवरु विठ्ठ्लु गोविंदु ।
अमृतपानगे माये ॥३॥
१७७
सांवळे परब्रह्म आवडे या जिवा ।
मनें मन राणिवा घर केलें ॥१॥
काय करुं सये सांवळे गोंवित ।
आपेआप लपत मन तेथें ॥२॥
बापरखुमादेविवरु सांवळी प्रतिमा ।
मनें मनीं क्षमा एक जालें ॥३॥
१७८
पैल विळाचियें वेळीं ।
आंगणी उभी ठेलिये ।
येतिया जातिया पुसे ।
विठ्ठल केउतागे माये ॥१॥
पायरऊ जाला संचारु नवल ।
वेधें विंदान लाविलें म्हणे विठ्ठल विठ्ठल ॥२॥
नेणें तहान भूक ।
नाहीं लाज अभिमान ।
वेधिलें जनार्दनी ।
देवकीनंदना लानोनीगे माये ॥३॥
बापरखुमादेविवरु जिवींचा जिवनु ।
माझे मनिंचे मनोरथ पुरवीं कमळ नयनुगे माये ॥४॥
१७९
निळिये निकरें कामधेनु मोहरे ।
निळेंपणेसरे निळे नभीं ॥१॥
घुमत घुमत निळेमाजि मातु ।
निळेपणीं देतु क्षेम कृष्णीं ॥२॥
निळिये सागरीं निळे निळेपणें सुंदरी ।
रातलीसे हरि विरहिणी ॥३॥
ज्ञानदेव सांगे निळियेचे बागे ।
निळसंगे वोळलेगे निळीमाजी ॥४॥
१८०
मग मुरडूनि घातलें मनानें ।
थोर मारु तेथें होत असे ॥१॥
पुरे पुरे वो आतां जिणें तें केउतें ।
येणें वो पंढरिनाथें वेधियेलें ॥२॥
नचले नचले कांही करणे कामान ।
याचें पाहाणेंचि विंदान कामानिया ॥३॥
बापरखुमादेविवरा विठ्ठलासी भेटी ।
संसाराची तुटी जालीगे माये ॥४॥