५१६
रुणुझुणु रुणुझुणुरे भ्रमरा ।
सांडीं तूं अवगुणुरे भ्रमरा ॥१॥
चरणकमळदळरे भ्रमरा ।
भोगी तूं निश्चळरे भ्रमरा ॥२॥
सुमनसुगंधुरे भ्रमरा ।
परिमळ विद्वदुरें भ्रमरा ॥३॥
सौभाग्य सुंदरुरे भ्रमरा ।
बापरखुमादेविवरुरे भ्रमरा ॥४॥
५१७
परदींपींहुनि सूक्ष्म मार्गे ।
आलासी पवन वेगें ।
विंदुनिया ।
नवमासवरि पेणें केलें मातापुरीं ।
सोहं सोहं परी ।
परतेसिना ॥१॥
निर्लज्जारे तुज शिकवूं किती ।
न गमे दिनराती बळिया देवो ॥२॥
त्या येउनियां वाटा तुज ऐसें गमलें ।
कोहं कोहं ठेले प्रकाशत ।
पुसुनीयां तळ वरी सूदलासी मळ घोरीं ।
क्षुधा आड उरीं आदळली ॥३॥
ऐशीं बाळपणीं सांकडीं ।
बहु ठेली झडाडी ।
सडाडां वोसंडी ।
शांति सैरा ।
तरुण्याचेंनि भरें वित्तविषयचोरें ।
बांधिलासि संसारें ।
हालों नेदिती ॥४॥
ऐसा वोस मार्ग पुढें अवघा वेळु पाहला ।
वारितां वारिता निघाला मारिजसी ।
पुढें पडलिसे वाट ।
ते ऐकरे बोभाट ।
परतले घायवट अर्धजीवें ॥५॥
ऐसे पायळ पुढें गेले
पांगूळ मागें ठेले पैल तीर
पावले परम तत्त्वेंसी ।
बापरखुमादेविवरु ।
विठ्ठ्लु सैरारे सावधु ।
ज्ञानिया प्रसिध्दु उपदेशितु ॥६॥
५१८
वायुनें वळावें धूमें मिळावें अभ्रें
पाणिये गळावें ।
आकाश पोकळ म्हणौनि क्षोभा
जाऊं नये ।
निज चेईलया केउतें पळावे रया ॥१॥
निराळ निराळ सहज तें निराळ ।
तें क्षीरचातका दुभे ॥
एक धरुनियेरे सकळिक वावो ।
मा काय काय तेथें नलभे रया ॥२॥
स्तन ना वाहे जयाचिये माये ।
तें बाळक केहीं न धायेरेरे ।
दृष्टी वोळलें तेंचि क्षीर जालें ।
कासाविचें गोत्र पाहेरेरे ॥३॥
केळि पोकळ ह्मणोनि सांडिसील झणें ।
तरी फ़ळवरी निवांत राहेरेरे ।
नाहीं नाहीं म्हणोनि थरारिसि
झणें नाहीं तें तेथेंचि पाहीरेरे ॥४॥
रत्नाचिया आशा घात जाला
तया राजहंसा ॥
झणें भुलों नको ते सारेरे ॥
द्रोणाचेनि नावें मातिये सळ चढे ।
होई त्या कोळिया ऐसारेरे ॥५॥
बापरखुमादेविवरु ह्रदयींचा जागता ।
सांडुनि अनु सुखाची कायसी चाड ।
सिध्दचि सांडुनी अनेआन जल्पसी
तरि सहजचि पडिलेंसी द्वार रया ॥६॥
५१९
शब्द निर्गुणें भावावें ।
थितिया सगुणासि मुकावें ।
वेदद्रोही व्हावें ।
कां ऐसें किजे ।
कर्म उच्छेदु करुन ।
अहंब्रह्म म्हणतां तिथिया
सुखासी आंचविजे ।
कर्मचि ब्रह्म ऐसें जाणोनि दातारा ।
ह्रदयीं सगुण धरुनि राहिजे रया ॥१॥
जवळी असतां सांडी मांडी करिसि ।
वायां सिणसी तुझा तूंचि रया ॥२॥
मुळी विचारितां मन देह तंव ।
कर्माधीन तेथिचें संचित क्रियमाण
प्रारब्ध पाहीं ।
तें ठेऊनि जडाचिया माथां ।
कीं वेगळें होऊनि पाहातां
हें तव तुज नातळे कांहीं ।
ऐसें निरखूनी पाहातां
सगुण धरुनि आतां ।
मग तुज विचारितां भय नाहीं ॥३॥
हा तंव कल्पनेचा उभारा ।
मनाचा संशय दुसरा ।
जेणें घडे येरझारा जन्मांतर ।
म्हणोनि ऐसें कां सोसावें ।
एकचि धरुनि राहावें ।
जेणें चुकती येरझारा ।
तेचि प्रीति जागृति
स्वप्न आणि सुषूप्ति ।
ऐसाचि हो कां थारा ।
बापरखुमादेविवरु विठ्ठलु
चिंतितां ।
सुख अंतरीं जोडेल सोयरा ॥४॥
५२०
बरवें पाउलें पाउलें ।
सुंदर सकुमार पाउलें ॥१॥
शीतळ हरिचीं पाउलें ।
गोमटें हरिचीं पाउलें ॥२॥
ध्रुवासि उपदेशिले ।
तेंचि प्रल्हादें स्मरिलें ॥३॥
उपमन्या प्रसन्न जालें ।
तेंचि गजेंन्द्रें चिंतिलें ॥४॥
अहल्येसि उध्दरिलें ।
तेंचि द्रौपदिये धांविन्नलें ॥५॥
यशोदेनें वोवाळिलें ।
तेंचि गोवर्धनी रंगलें ॥६॥
शकटा अंगीं जें उमटलें ।
तेंचि बळिपृष्ठीं शोभलें ॥७॥
शिवें शक्तिप्रती कथिलें ।
धर्मराजें तें पुजिलें ॥८॥
बापरखुमादेविवरा विठ्ठलें ।
ते विटेवरी दाविलें ॥९॥
५२१
बहुतादां वर्हाडा आलेसी बाळा ।
हांसती लोक परी न संडी चाळा ॥१॥
एकाचें खाये एकासि गाये ।
लाज नाहीं तिसी सांगावे काये ॥२॥
वर्हाडियांच्या भुलली सुखा ।
सुख भोगितां पावली दु:खा ॥३॥
नाथिलें पुसे भलत्यासि रुसे ।
जयाचें लेणें लेऊनि थोर संतोषें ॥४॥
क्षणाचा सोहळा मानिलें हित ।
आपस्तुति परनिंदेचें गीत ॥५॥
कवणाचें वर्हाड भुललीस वायां ।
शरण रिघें रखुमादेविवरा नाह्या ॥६॥
५२२
लक्ष लावुनि त्रिपुटी ठाण त्रिभंगी चोखडें ।
सगुण सांवळें म्हणोनि प्रीति मना ॥
तें देखतांचि पडे मिठी दृश्यातें निवटी ।
मना गांठी विरोनि ठेली ॥१॥
जवळिल निधान सांडूनि
सिणसील बापा ।
तरि जन्मांतर न चुकेविजें रया ॥२॥
कल्पना काळीमा वेगळी त्यागी ।
अहंभावाचा मोडी थारा ॥
आशा दासी करुन नातळे कोठें ।
नावेक मनकरी स्थिर ॥
सगुणीं धरुनि प्रीती ।
मना हेचि अवस्था ।
तरि उणीव नये संसारी रया ॥३॥
मन हे मूर्तिमंत कीं
निर्गुण भासत ।
पाहतां नाहीं भेदर्थ इंद्रियासी ॥
आपलें म्हणोनि एके वृत्ति भजतां ।
बापरखुमादेविवरुविठ्ठलु ध्यातां
ह्रदयीं सुखें रया ॥४॥
५२३
षडचक्रीं कुंभार घडीतसे मातीं ।
तैसें मज कीती चाळविसी ॥१॥
रातीचा दिवसु कीं दिवसाची राती ।
वावधणी वाती लावितोसी ॥२॥
ज्ञानदेव म्हणे अवघेंचि मृगजळ ।
सांडूनि पाल्हाळ नित्य ध्याई ॥३॥
५२४
मलयानिळ शीतळु पालवी नये गाळूं ।
सुमनाचा परिमळु गुंफ़िता नये ॥१॥
तैसा जाणा सर्वेश्वरु म्हणों
नये सान थोरु ।
याच्या स्वरुपाचा निर्धारु
कवण जाणें ॥२॥
मोतियाचें पाणी भरुं
नये वो रांजणीं ।
गगनासी गवसणी घालितां नये ॥३॥
कापुराचें कांडण काढितां
नये आड कण ।
साखरेचे गोडपण पाखडतां नये ॥४॥
डोळियांतील बाहुली करुं नये वेगळी ।
धांवोनि अचळीं धरितां नये ॥५॥
विठ्ठलरखुमाईचे भांडणीं
कोण करी बुझावणी ।
तया विठ्ठल चरणीं
शरण ज्ञानदेवो ॥६॥
५२५
चातकाचे जिवन घनु तरि तो
सये एका धिनु ।
आला वेळु भुलावणु जैसा
नळुनि सिना नाहीं भानु ॥१॥
चंद्रासवें चकोर मिळोनियां
पूर्णिमेसि विरोधु मांडिला ।
तो योगु निमिळे म्हणोनि तो
प्रसंग विपाईला वेगळा रया ॥२॥
तैसें माणुसपण सहज तनुवरी
देवाचा वारा ।
स्वाधिनु तैसा
बापरखुमादेविवरु विठ्ठलु न
विसंबावा एकक्षणु ॥३॥