खंड ६ - अध्याय १७

॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ शिवादि देव विचारिती । त्या भ्रुशुंडी मुनीप्रत । सांप्रती । सांग आम्हांस रहस्थउक्ति । कैलासप्राप्ती कां प्रथम ॥१॥
गणेशास जे महाभाग भजती । ते प्रथम कैलासीं जाती । ऐसें कां घडतें जगतीं । त्याचें कारण सांगावें ॥२॥
भ्रुशुंडी म्हणे तयांप्रत । जे गणेशभक्त कामनायुक्त । ते विषयासक्त अंतरांत । म्हणोनि जाती कैलासीं ॥३॥
त्यांच्या स्वानंदांत न प्रवेश । निष्काम जे भक्तेश । त्यांचें जन्मनाशक सर्वेश । पद हें स्वानंद नाम असे ॥४॥
म्हणोनि कैलासावर जाऊन । सारे भोग भोगून । गणेशाम पूजितां निष्काम । होती ते भक्त निःसंशय ॥५॥
जे विघ्नेशास अनन्यमनें भजत । ते पुनः न जन्मत । भुक्तिमुक्तिप्रिय जे असत । कैलासातून पतन त्यांचें ॥६॥
कैलासांत गणपासमीप जाती । परी भोगयुक्त चित्तीं । ते पुनरपि मृत्युलोकांत पडती । यांत कांहीं न संशय ॥७॥
परी करितां विघ्नेश भजन । अंती निष्पाप होऊन । स्वानंदलोकीं जाऊन । ब्रह्मभूत ते होती ॥८॥
गणेशच हें सर्व रचित । त्याची क्रीडा ही चाले अद्‍भुत । आता क्षेत्रबाह्म जी देवभूमि वर्तंत । तिचें माहत्म्य सांगतसे ॥९॥
दंडकारण्यीं शूद्र असत । कोणी एक दरिद्री अत्यंत । तो भटके वसुधातळावरी चिंतित । क्षुधातृषार्त ज्वरयुक्त ॥१०॥
देवभूमीच्या पूर्वद्वाराबाहेर । मरून पडला तो शूद्र । वैष्णव गण येती सत्वरा । विमान घेऊन त्या स्थळीं ॥११॥
त्या शूद्रास वैकुंठांत । घेऊनि जाती आदरयुक्त । पूर्वद्वारापासून योजनपर्यंत । वैष्णवक्षेत्र ख्यात असे ॥१२॥
त्या क्षेत्रप्रभावें सिद्धि लाभत । किती जन त्याची गणना नसत । आतां दक्षिणद्वाराचें चरित । ऐका शिवभावाख्य ॥१३॥
देवदेवेशांनो संक्षेपें सांगेन । एका ब्राह्मणाचें जीवन । वृत्तिकारणें संभवून । तेथें कैसें उद्धरलें ॥१४॥
तो ब्राह्मण श्रमयुक्त । दुसर्‍या दिवशीं मृत्युंगत । शैवभूमीच्या महात्त्वें जात । कैलासक्षेत्रीं तो द्विज ॥१५॥
पश्चिमद्वारभागीं प्रसिद्ध । शाक्त क्षेत्रसुविशद । त्याचें क्षेत्र दशयोजनाबद्ध । चांडाळ तेथ कोणी आला ॥१६॥
तो विदर्भवासीचा निवासी । कार्यार्थ येतां क्षेत्रासी । ज्वरप्रभावें तयासी । पीडा जाहली अत्यंत ॥१७॥
तो मेला पाचवे दिनीं । क्षेत्रप्रभावें शक्तिलोकीं जाऊनी । शाक्तसंभव माहात्म्य जनीं । सुप्रसिद्ध हें सतत ॥१८॥
उत्तरद्वारीं क्षेंत्र । सौरलोकप्रद पवित्र । तेथ महाभागहो सर्वत्र । पुण्यशाली भूमि असे ॥१९॥
तेथ भाग्यगौरवें मृत्यु पावत । सर्पदंशाने तो भिल्ल विनीत । सौरलोकांत तो जात । भोग भोगी आनंदानें ॥२०॥
अनेक वर्णांश्रमाचे नरनारी । भ्रष्ट जनांचाही उद्धार करी । ऐसें हे मयूरक्षेत्र जगभरी । सुप्रसिद्ध अवर्णनीय ॥२१॥
या मयूरक्षेत्रीं मरण येत । तरी जी सिद्धि जन लाभत । त्या विषयींच महिमा अद्‍भुत । कथितों तुजला संक्षेयें ॥२२॥
परस्त्रीलालस एक चांडाळ । पापात्मा आंध्रदेशीय खल । वनांत गाठोनी लोक दुर्बल । हनन करी सदा तयांचें ॥२३॥
तो दुष्ट नाना पापयुत । त्याचे दोष वर्णनातीत । एकदा तो दैवयोगें जात । मयूरक्षेत्रीं मित्रांसह ॥२४॥
त्याच्या भाच्याचें लग्न असत । म्हणोनी भगिणीगृही तो खल जात । त्याचीं पापें बाहेर राहत । त्या क्षेत्राच्या प्रभावें ॥२५॥
जेथें कोठें पापें घडती । तीं सर्व नरासवें जाताती । परी तीं मयूरक्षेत्राबाहेर थांबती । प्रवेश कोणी करी तेव्हां ॥२६॥
ऐसी पापें प्रतिक्षापर । मयूरक्षेत्राबाहेर । पडतां नर बाहेर । पुनरपि प्रवेशती शरीरांत ॥२७॥
ऐश्या परी क्षेत्रांत । शुद्ध होऊन जन वसत । परी क्षेत्राबाहेर जात । तरी पुनरपि होई पापयूक्त ॥२८॥
म्हणून मयूरक्षेत्राचा त्याग न करावा । पापांचा त्रास टाळावा । हा भावार्थ जाणून घ्यावा । भक्तजनांनो ॥२९॥
जेव्हां कोणी नर स्वगृहीं चिंतित । मयूरेशदर्शना जावें विनत । तेव्हां त्याची पापें मनांत । म्हणती भयंकर विघ्न हें ॥३०॥
जर हा मनुष्य मयूरक्षेत्रीं जाईल । तर आमचे हाल होतील । आम्हांसी राहण्या स्थळ । कोठें मग मिळेल ? ॥३१॥
ऐसा विचार करून । त्याचीं सर्व पापें एकवटून । त्या नरासी पीडा निर्मून । व्यग्र ठेवण्या प्रयत्न करिती ॥३२॥
त्याची द्रव्यहानी करिती । पशु पुत्रादींस मारिती । ऐसी नानाविध योजिती । हानि पापें निःसंशय ॥३३॥
देवसत्तमहो त्यायोगें पीडित । यात्रेस जाण्याचें करी रहित । म्हणोनि सर्व संकटें उपेक्षून सतत । मयूरेशाचा आश्रय घ्यावा ॥३४॥
जरी पापें त्यास छळिती । अति दुष्ट तयांची कृति । परी मयूरक्षेत्रीं भक्त जाती । तेव्हां तीं काय करतील ? ॥३५॥
कांहीं करूनी मयूरक्षेत्रांत । निवास करावा सतत । ब्रह्मभूय कारणें जगांत । ख्याती ऐशी जाणावी ॥३६॥
अन्यत्र विविध राजभोगें युक्त । मयूरक्षेत्रीं जरी दारिद्रययुत । तरी तें दारिद्रय श्रेष्ठ मानित । गणेशभक्त आनंदानें ॥३७॥
मयूरक्षेत्री मरण लाभत । तो नर स्वानंदाप्रत जात । अन्यत्र जरी मृत्यु भोग प्राचुर्यांत । तरी जन्ममृत्यूच्या वश होईल ॥३८॥
असतां विषयासक्त चित्त । जो मयूरेशाचा आश्रय घेत। त्या नरा यातना बहु होत । सांगतों कथा याविषयीं ॥३९॥
एक अंत्यज होता राहत । बहिणीच्या घरी मयूरक्षेत्रांत । त्या चांडाळास साप चावत । त्या विषानें मरण पावला ॥४०॥
गणपतीचे गण विमान । घेऊन आले तेथें तत्क्षण । त्या अंत्यजासी घेऊन । गेले स्वानंदलोकाप्रत ॥४१॥
मयूरक्षेत्रीं राहून । केलें नव्हतें पाप म्हणून । तो नीच योनींत जन्मला असून । ब्रह्मस्थ अंतीं जाहला ॥४२॥
या क्षेत्रीं जो मृत्यु पांवत । तो होय सदा ब्रह्मभूत । हें चरित्र वर्णनातीत । असंख्य जन मुक्त झाले ॥४३॥
पशुपक्षीही मुक्त । मरण पावता झाले मयूरक्षेत्रांत । ऐसेंचि एक विचित्र वृत्त । सांगतो ऐका एकचित्तें ॥४४॥
एक वाणी आपले गाढव घेऊन । कार्यास्तव गेला प्रसन्न । अन्नादी भार लादून । गर्दभाच्या पाठीवर ॥४५॥
मयूरक्षेत्रीं पोहोचले । तेव्हां तेथ काय घडलें । तें गाढव अतिभारें मेलें । ब्रह्मभूत झालें तत्काळ ॥४६॥
पशु जातींत जन्मूनही मुक्त । जरी एक गर्दभ होत । तरी मानव मुक्त होईल यांत । आश्चर्यं कोणतें वाटावें ॥४७॥
ऐशियापरी क्षेत्रप्रभावें लाभले । असंख्य नर सिद्धि पावले । हें क्षेत्र माहात्म्य वाचिलें । ऐकिलें वा तरी शुभ ॥४८॥
दुसर्‍यास वाचून दाखवित त्यासही पुण्य लाभत । वक्ता श्रोता लभय लाभत । जें जें मनीं वांछी तें ॥४९॥
ओमिति श्रीमदांत्ये पुराणोपनिषदि श्रीमन्मौद्‍गले महापुराणे षष्ठे खंडे विकटचरिते मयूरक्षेत्रमरणप्राप्तिमाहात्म्यवर्णनं नाम सप्तदशोऽध्यायः समाप्तः । श्रीगजाननार्पणमस्तु ।