उत्तरभागः - अध्यायः १२

सनत्कुमार उवाच ॥
मूर्तयोऽष्ठौ ममाचक्ष्वशंकरस्य महात्मनः ॥
विश्वरूपस्य देवस्य गणेश्वर महामते ॥१॥

नंदिकेश्वर उवाच ॥
हंत ते कथयिष्यामि महिमानमुमापतेः ॥
विश्वरूपस्य देवस्य सरोजभवसंभव ॥२॥

भूरापोग्निर्मरुद्रव्योम भास्करो दीक्षितः शशी ॥
भवस्य मूर्तयः प्रोक्ताः शिवस्य परमेष्ठनः ॥३॥

खात्मेंदुवह्निसूर्यांभोधराः पवन इत्यपि ॥
तस्याष्ट मूर्तयः प्रोक्ता देवदेवस्य धीमतः ॥४॥

अग्निहोत्रेर्पिते तेन सूर्यात्मनि महात्मनि ॥
तद्विभूतिस्तथा सर्वे देवास्तृप्यंति सर्वदाः ॥५॥

वृक्षस्य मूलसेकेन यथा शाखोपशाखिकाः ॥
तथा तस्यार्चया देवास्तथा स्युस्तथा स्युस्तद्विभूतयः ॥६॥

तस्य द्वादशधा भिन्नं रूपं सूर्यात्मकं प्रभोः ॥
सर्वदेवात्मकं याज्यं यजांति मुनिपुंगवाः ॥७॥

अमृताख्या कला तस्य सर्वस्यादित्यरूपिणः ॥
भूतसंजीवनी चेष्टा लोकोस्मिन् पीयते सदा ॥८॥

चंद्राख्यकिरणास्तस्य धूर्जटेर्भास्करात्मनः ॥
ओषधीनां विवृद्ध्यर्थं हिमवृष्टिं वितन्वते ॥९॥

सुक्लाख्यारश्मयस्तस्य शंभोर्मार्तंडरूपिणः ॥
धर्मं वितन्वते लोके सस्यपाकादिकारणम् ॥१०॥

दिवाकरात्मनस्तस्य हरिकेशाह्वयः करः ॥
नक्षत्रपोषकश्चैव प्रसिद्धः परमेष्ठिनः ॥११॥

विश्वकर्माह्वयस्तस्य किरणो बुधपोषकः ॥
सर्वेश्वरस्य देवस्य सप्तसप्तिस्वरूपिणः ॥१२॥

विश्वव्यच इति ख्यातः किरणस्तस्य शूलिनः ॥
शुक्रपोषकभावेन प्रतीतः सूर्यरूपिणः ॥१३॥

संयद्वसुरीति ख्यातो यस्य रश्मिस्त्रिशूलिनः ॥
लोहितांगं प्रपुष्णाति सहस्रकिरणात्मनः ॥१४॥

अर्वावसुरीति ख्यातो रश्मिस्तस्य पिनाकिनः ॥
बृहस्पतिं प्रपुष्णाति सर्वदा तपनात्मनः ॥१५॥

स्वराडिति समाख्यातः शिवस्यांशुः शनैश्चरम् ॥
हरिदश्वात्मनस्तस्य प्रपुष्णाति दिवानिशम् ॥१६॥

सूर्यात्मकस्य देवस्य विश्वयोनेरुमापतेः ॥
सुषुम्णाख्यः सदा रश्मिः पुष्णाति शिशिरद्युतिम् ॥१७॥

सौम्यानां वसुजातानां प्रकृतित्वमुपागता ॥
तस्य सोमाह्वया मूर्तिः शंकरस्य जगद्गुरोः ॥१८॥

तस्य सोमात्मक रूप शुक्रत्वेन व्यवस्थितम् ॥
शरीरभाजां सर्वेषां देवस्यांतकशासिनः ॥१९॥

शरीरिणामशेषाणां मनस्येव व्यवस्थितम् ॥
वपुः सोमात्मकं शंभोस्तस्य सर्वजगद्गुरोः ॥२०॥

शंभोः षोडशधाभिन्ना स्थितामृतकलात्मनः ॥
सर्वभूतशरीरेषु सोमाख्या मूर्तिरुत्तमा ॥२१॥

देवान्पितॄंश्च पुष्णाति सुधयामृतया सदा ॥
मूर्तिः सोमाह्वया तस्य देवदेवस्य शासितुः ॥२२॥

पुष्णात्योषधिजातानि देहिनामात्मशुद्धये ॥
सोमाह्वया तनुस्तस्य भवानीमिति निर्दिशेत् ॥२३॥

यज्ञानां पतिभावेन जीवानां तपसामपि ॥
प्रसिद्धरूपमेतद्वै मोमात्मकमुमापतेः ॥२४॥

जलानामोषधीनां च पतिभावेन विश्रुतम् ॥
सोमात्मकं वपुस्तस्य शंभोर्भगवतः प्रभोः ॥२५॥

देवो हिरण्यमयो मृष्टः परस्परविवेकिनः ॥
करणानामशेषाणां देवतानां निराकृतिः ॥२६॥

जीवत्वेन स्थिते तस्मिञ्छिवे सोमात्मके प्रभौ ॥
मधुरा विलयं याति सर्वलोकैकरक्षिणी ॥२७॥

यजमानाह्वया मूर्तिः शैवी हव्यैरहर्निशम् ॥
पुष्णाति देवताः सर्वाः कव्यैः पितृगणानपि ॥२८॥

यजमानाह्वया या सा तनुश्चाहुतिजा तया ॥
वृष्ट्या भावयति स्पष्टं सर्वमेव परापरम् ॥२९॥

अंतःस्थं च बहिःस्थं च ब्रह्मांडानां स्थितं जलम् ॥
भूतानां च शरीरस्थं शंभोर्मूर्तिर्गरीयसी ॥३०॥

नदीनाममृतं साक्षान्नदानामपि सर्वदा ॥
समुद्राणां च सर्वत्र व्यापी सर्वमुमापतिः ॥३१॥

संजीविनी समस्तानां भूतानामेव पाविनी ॥
अंबिका प्राणसंस्था या मूर्तिलंबुमयी परा ॥३२॥

अंतःस्थश्चज बहिःस्थश्च ब्रह्मांडानां विभावसुः ॥
यज्ञानां च शरीरस्थः शंभोर्मूर्तिर्गरीयसी ॥३३॥

शरीरस्था च भूतानां श्रेयसी मूर्तिरैश्वरी ॥
मूर्तिः पावक संस्था या शंभोरत्यंतपूजिता ॥३४॥

भेदा एकोनपंचाशद्वेदविद्भिरुदाहृताः ॥
हव्यं वहति देवानां शंभोर्यज्ञात्मकं वपुः ॥३५॥

कव्यं पितृगणानां च हूयमानं द्विजातिभिः ॥
सर्वदेवमयं शंभोः श्रेष्ठमग्यात्मकं वपुः ॥३६॥

वदंति वेदशास्त्रज्ञा यजंति च यथाविधि ॥
अंतःस्थो जगदंडानां बहिःस्थश्च समीरणः ॥३७॥

शरीरस्थश्च भूतानां शैवी मूर्तिः पटीयसी ॥
प्राणाद्या नागकूर्माद्या आवहाद्याश्च वायवः ॥३८॥

ईशानमूर्तेरेकस्य भेदाः सर्वे प्रकीर्तिताः ॥
अंतःस्थं जगदंडानां बहिःस्थं च वियद्विभोः ॥३९॥

शरीरस्थं च भूतानां शंभोमूर्तिर्गरीयसी ॥
शंभोर्विश्वंभरा मूर्तिः सर्वब्रह्माधिदेवता ॥४०॥

चराचराणां भूतानां सर्वेषां धारणे मता ॥
चराचराणां भूतानां शरीराणि विदुर्बुधाः ॥४१॥

पंचकेनेसमूर्तीनां समारब्धानि सर्वथा ॥
पंचभूतानि चंद्रार्कावात्मेति मुनिपुंगवाः ॥४२॥

मूर्तयोऽष्टौ शिवस्याहुर्देवदेवस्य धीमतः ॥
आत्मा तस्याष्टमी मूर्तिर्यजमानाह्वया परा ॥४३॥

चराचर शरीरेषु सर्वेष्वेव स्थिता तदा ॥
दीक्षितं ब्राह्मणं प्राहुरात्मानं च मुनीश्वराः ॥४४॥

यजमानाह्वया मूर्तिः शिवस्य शिवदायिनः ॥
मूर्तयोऽष्टौ शिवस्यैता वंदनीयाः प्रयत्नतः ॥४५॥

श्रेयोर्थिमिभिर्नरौर्नित्यं श्रेयसामेकहेतवः ॥४६॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे उत्तरभागे द्वादशोऽध्यायः ॥१२॥