पूर्वखण्डः - अध्याय ३५

व्ययस्थितो वासरपः स्वतुङ्गे
व्ययं विधत्ते श्रुलोसङ्गात् ।
तस्यैव भागे गुरुसेवकानां
षड्वर्गशुद्धो द्विजदेव।र्यात् ॥१॥
नीचारयस्थो व्ययगोदिनेशो
व्ययं प्रसूते कुजनात् कुसङ्गात् ।
तस्यैव भागे वनितानिरोधाद्
वर्गोत्तमस्थो नृपसङ्गामाश्च ॥२॥
मित्राश्रयस्थो व्ययगो दिनेशो
व्ययं विधत्ते बहुमित्रकार्ये ।
तस्यैव भागे कुकलत्रतश्च
पापस्य वर्गेऽन्त्यजकारणेन ॥३॥
शत्र्वाश्रयस्थो व्ययगो दिनेशो
व्ययं विधत्ते गणिकानुसङ्गात् ।
तस्यैव भागे कुजनानुरागान्
मुलत्रिकोणे जनतः सदैव ॥४॥
चन्द्रो व्ययस्थो यदि तुङ्गसंस्थो
व्ययं प्रसूतेऽक्षविदेवनेन ।
तस्यैव भागे क्रयविक्रयाभ्यां
षड्वर्गशुद्धो द्विजसेवनाश्च ॥५॥
नीचाश्रयस्थः शशभृद्जयस्थो
व्ययं प्रसूते परमारिसङ्गात् ।
तस्यैव भागे परलोकसङ्गात्
पापस्य वर्गे बहुपापतश्च ॥६॥
मित्राश्रयस्थो व्ययगः शशाङ्को
व्ययं विधत्ते सुहृदां प्रसङ्गात् ।
त्स्यैव भागे निजबन्धुमानाद्
वर्गोत्तमस्थः प्रियसङ्गमाश्च ॥७॥
शत्र्वाश्रयस्थो व्ययगः शशाङ्को
व्ययं विधत्ते रिपुलोकतश्च ।
तस्यैव भागे बहुधा च सर्वं
मूलत्रिकोणे निजबन्धुतश्च ॥८॥
भौमो व्ययस्थो यदि तुङ्गसम्स्थो
व्ययं विधत्ते रणजैर्विकारैः ।
तस्यैव भागे परवंचनेन
षड्वर्गशुद्धो रणजाद्विकारात् ॥९॥
नीचारयस्थः क्षितिजो व्ययस्थो
व्ययं विधत्तेऽन्त्यजलोकसङ्गात् ।
तस्यैव भागे व्यसनैरनेकैः
पापस्य वर्गे खलसङ्गमेन ॥१०॥
मित्राश्रयस्थः क्षितिजो व्ययस्थो
व्ययं सुवाते वितथं नराणाम् ।
तस्यैव भागे पितृकर्मजातं
वर्गोत्तमस्थः सुहृदानुरागात् ॥११॥
शत्र्वाश्रयस्थः क्षितिजो व्ययस्थो
व्ययं सुवाते च चतुष्पदोत्थम् ।
तस्यैव भागे बहुरोगात॥
मूलत्रिकोणे वरबन्दितश्च ॥१२॥
सौम्यो व्ययस्थो यदि तुङ्गसंस्थो
व्ययं विधत्ते बहुगीतवाधैः ।
तस्यैव भागे गुणिनां प्रसङ्गात्
षड्वर्गौद्धोऽग्निपरिग्रहेण ॥१३॥
नीचाश्रयस्थो व्ययगश्च सौम्यो
व्ययं प्रसूते धनसङ्गमेन ।
तस्यैव भागेऽधमलोकजातं
पापस्य वर्गे नृपलोकदानात् ॥१४॥
मित्राश्रथः शशिजो व्ययस्थो
व्ययं सुवाते भुमित्रसङ्गात् ।
तस्यिव भागे निजबान्धवानां
वर्गोत्तमस्थो व्रतिनां सदैव ॥१५॥
शत्र्वाश्रयस्थः शशिजो व्ययस्थो
व्ययं सुवाते सुतजं सदैव ।
तस्यैव भागे सुतदारजं च
मूलत्रिकोणे वरभोगतश्च ॥१६॥
वीवो व्ययस्थो यदि तुङ्गसंस्थो
व्ययं प्रसूते गुरुलोकदानात् ।
तस्यैव भागे गुरुसेवकानां
षड्वर्गशुद्धो निजबान्धवानाम् ॥१७॥
नीचाश्रितो देवगुरुर्व्ययस्थो
व्ययं सुवाते व्यवहारजातम् ।
तस्यैव भागे तु कुसीदजातं
पापस्य वर्गे वणिजोत्थमेव ॥१८॥
मित्राश्रयस्थो व्ययगः सुरेज्ज्यो
व्ययं विधत्ते परवादतश्च ।
तस्यैव भागे परदेशसङ्गात्
वर्गोत्तमस्थः प्रणयानुरोधात् ॥१९॥
शत्र्वाश्रयस्थो व्ययगः सुरेज्यो
व्ययं सुवाते व्यसनैर्विचित्रैः ।
तस्यैव भागे मतिविभ्रमेण
मूलत्रिकोणे सुरतोपरोधात् ॥२०॥
शुक्रो व्यय्स्थो यदि तुङ्गसंस्थो
व्ययं प्रसूते व्रतजैर्विकारैः ।
तस्यैव भागे बहुशास्त्ररगात्
षड्वर्गशुद्धः प्रियसङ्गमेन ॥२१॥
नीचाश्रयस्थो भृगुजो व्ययस्थो
व्ययं विधत्ते नृपलोकसङ्गात् ।
तस्यैव भागे पररोषतश्च
पापस्य वर्गे दय्तश्च नित्यम् ॥२२॥
मित्राश्रयस्थो भृगुजो व्ययस्थो
व्ययं विधत्ते बहुभक्षणेन ।
तस्यैव भागे बहुपानयोगाद्
वर्गोत्तमस्थः क्षितिजैर्विकारैः ॥२३॥
शत्र्वाश्रय भृगुजो व्यय्स्थो
व्ययं प्रसूते रणकर्मयोगात् ।
तस्यैव भागे जनविप्लवेन
मूलत्रिकोणे वितथोपचारैः ॥२४॥
मन्दो व्यय्स्थो यदि तुङ्गसम्स्थो
व्ययं सुवातेऽधमकर्मजातम् ।
तस्यैव भागेऽधम्मित्रसङ्गात्
षड्वर्गशुद्धो निजबन्धुदोषात् ॥२५॥
नीचाश्रितः सूर्यसुतो व्ययस्थो
व्ययं प्रसूतेऽन्त्यजमान्तश्च ।
तस्यैव भागेऽद्भुतवादसङ्गात्
पापस्य वर्गे निजबन्धनेन ॥२६॥
मित्राश्रय्थो रविजः प्रसूते
व्ययं विधत्ते बहुमित्ररोधात् ।
तस्यैव भागे सुतदासदोषाद्
वर्गोत्तमस्थः प्रणयप्रकोपात् ॥२७॥
शत्र्वाश्र्यस्थोऽर्कसुतो व्ययस्थो
व्ययं सुवाते करणानुरोधात् ।
तस्यैव भागे बहुलौल्यदोषान्
मूलत्रिकोणे प्रियसङ्गमाश्च ॥२८॥
इति श्रीवृद्धयवने व्यायस्थानचिन्ता ॥