पूर्वखण्डः - अध्याय १४

मेषस्थितो दैत्यगुरुः प्रसूते
सूर्येण दृष्टः कृपणस्वभावम् ।
नरं नितान्तं बहुकोपयुक्तं
विवादशीलं गुरुतल्पगं च ॥१॥
चन्द्रेण दृष्टो भृगुजोऽजसंस्थो
नरं प्रसूते विनयार्थयुक्तम् ।
बहुप्रसादं रहितापवादं
नरेन्द्रकर्मोधतमेव नित्यम् ॥२॥
भौमेन दृष्टः खलु मेषसंस्थः
शुक्रः प्रसूते विधनं मनुष्यम् ।
संपीडितं रक्तविकारशोकै
र्विराजितं नीचजनेन नित्यम् ॥३॥
मेषाश्रितः सोमसुतेन दृष्टः
शुक्रः प्रसूते सततं सुशीलम् ।
नरं नयज्ञं निजबन्धुपूज्यं
मनोज्ञरूपं प्रथितं विलोके ॥४॥
जीवेन दृष्टो भृगुजः प्रसूते
मेषं गतः सह्यमुदारचिन्तम् ।
महाप्रभावं विजितारिपक्षं
कृतचमोजस्विनमिष्टधर्मम् ॥५॥
सौरेण दृष्टः खलु मेषसंस्थो
नरं प्रसूते भृगुजः सकोपम् ।
विरुद्धचेष्ठं खलु श॥।उ॥
क्षीणं कृशं बन्धुजनेन सक्तम् ॥६॥
वृषस्थितो भास्करदृष्ट एव
करोति शुक्रः प्रणतं सु।
नरं प्रजापूजितमद्भार्थं
प्रियंकरं साधुजनेन नित्यम् ॥७॥
चन्द्रेण दृष्टो भृगुजः प्रसूते
वृषं गतः कीर्तिधनैः समेतम् ।
नरं प्रगल्भं प्रणतारिपचं
श्रियाधिकं बान्धववल्लभं च ॥८॥
भौमेन दृष्टो भृगुजो वृषस्थः
करोति हीनं पशुवित्तदारैः ।
नरं सदा स्त्रीजितमुग्रवैरं
विवर्जितं भूमिपदातिलाभैः ॥९॥
बुधेन दृष्टो भृगुजो वृषस्थः
करोति बुद्धा सहितं सुसत्यम् ।
नरं सुदेहं बहुवित्तभाजं
पराक्रमप्राप्तयशोर्थमानम् ॥१०॥
जीवेन दृष्टो भृगुजः प्रसूते
वृषं गतः कीर्तिधनैः समेतम् ।
नरं प्रगल्भं प्रणतारिपक्षं
श्रियाधिकं बान्धववल्लभं च ॥११॥
सौरेण दृष्तो भृगुजो वृषस्थो
नरं सुवाते गतपौरुषं च ।
वृद्धा विहीनं विकृतस्वभावं
विवर्जिताङ्गं विभवोत्थभोगैः ॥१२॥
तृतीयराशौ भृगुजः प्रसूते
सूर्येण दृष्तो ज्वरपीडिताङ्गम् ।
गतानुरागं मलिनस्वभावं
प्रमादितं नीचजनैः सदैव ॥१३॥
चन्द्रेण दृष्तो मिथुनेऽथ शुक्रो
नरं प्रसूते बहुभोगभाजम् ।
स्वभावशुद्धिं विनिघृष्तरोगं
जितेन्द्रियं नीतिविशारदं च ॥१४॥
भौमेन दृष्तः प्रकरोति शुक्रो
राशौ तृतीये पुरूषं विरूपम् ।
रोगाभिभूतं बहुदैन्यभाजं
विवर्जितं मानधने नित्यम् ॥१५॥
बुधेन दृष्तो भृगुजः प्रसूते
तृतीयराशौ सुभगं मनोज्ञम् ।
प्रसिद्धवीर्यं गुणसत्ययुक्तं
प्रभावीनं सौख्ययुतं सदैव ॥१६॥
जीवेन दृष्तः प्रकरोति शुक्रो
राशौ तृतीये धनवस्त्रलभम् ।
नरं कृतनं प्रचुरप्रभावं
सुसंयतं सर्वसुखैः समेत  १७॥
मन्देन दृष्तो भृगुजस्तृतीये
राशौ सुरोगाभिहतं मनुष्यम् ।
सदातुरं बान्धवपक्षतुष्टम्
सदा विहीनं पतितस्वभावम् ॥१८॥
कर्कस्थितो भार्गवजोऽर्कदृष्तः
कुर्यात् कुशीलं कृपणस्वभावम् ।
विवर्जिताङ्गं सुखभोगवस्त्रैः
प्रपीडितं बन्धुभिरेव नित्यम् ॥१९॥
चन्द्रेण दृष्तो भृगुजस्तु कर्क
करोति मर्त्यं धनवाजियुक्तम् ।
सुसाधुसङ्गं प्रवरान्नपानं
हितं द्विजानां परमं प्रहृष्टम् ॥२०॥
भौमेन दृष्तः प्रकरोति शुक्रः
कर्कथितः पुष्टियुतं मनुष्यम् ।
स्त्रीणामभीष्टं सुरदेवभक्तं
सुराक्षिताङ्गं विविधैश्च भृत्यैः ॥२१॥
शिरोक्षिजिह्वागुदरोगयुक्तं
स्वभावपापं विनयेन हीनम् ।
बुधेन दृष्तः प्रकरोति शुक्रः
कर्कस्थितः सत्यविवर्जितं च ॥२२॥
जीवेन दृष्तः प्रकरोति शुक्रः
कर्काश्रितो सत्यधनं प्रसूते ।
नरं विशिष्टान्वितसाधुचेष्टं
सदानुरक्तं यजनार्थदानैः ॥२३॥
मन्देन दृष्तः प्रकरोति शुक्रः
कर्काश्रितस्तीव्ररुजासमेतम् ।
महारिपक्षं क्षुधयार्तदेहं
निसर्गम्न्दं विगतप्रवंचम् ॥२४॥
सिंहाश्रितः सत्यविहीनमेव
शुक्रः प्रसूते रविणा च दृष्टः ।
हद्वेगशोकज्वरपीडिताङ्गं
नरं महादोषसमन्वितं च ॥२५॥
सिंहाश्रितो दानवपूजिताङ्गो
दृष्टोऽथ चन्द्रेण नरं प्रसूते ।
सुतीर्थसेवानिरतं मनुष्यं
दत्तं पितॄणां च सुधाविहीनम् ॥२६॥
भौमेन दृष्टः प्रकरोति शुक्रः
सिंहाश्रितः शत्रुनिपीडिताङ्गम् ।
नरं दरिद्रं पिशुनाभिभूतं
निस्तेजसं पापविवर्जिताङ्गम् ॥२७॥
बुधेन दृष्टः प्रकरोति शुक्रः
सिंहे सुखार्थं विजितारिपक्षम् ।
कुलस्वधर्मे परमं प्रहृष्टं
विवादयुक्तं नृपवल्लभं च ॥२८॥
जीवेन दृष्टो भृगुजो विधत्ते
सिंहाश्रितः सत्य्धनेन युक्तम् ।
नरं प्रगल्भं विभुतासमेतं
कृषिप्रभावाद्बहुसौख्ययुक्तम् ॥२९॥
मन्देन दृष्टो भृगुजस्तु सिंहे
नरं प्रसूते सुखपुत्रहीनम् ।
विवर्जितं धर्मधनैश्च सत्यै
र्गतप्रभावं सरुजं सदैव ॥३०॥
कन्याश्रितो भास्करदृष्टदेहो
नरं प्रसूते भृगुजः सुतीव्रम् ।
नयन हीनं गतमानसत्यं
स्वबन्धुमार्गेण बहिष्कृतं च ॥३१॥
कन्याश्रितो भर्गाव इन्दुदृष्टो
नरं सुवातं सहितं सुतार्थैः ।
पराक्रमाप्तैर्विधवैः समेतं
सुपूजितं साधुजनेन नित्यम् ॥३२॥
भौमेन दृष्टो भृगुजस्तु कन्ये
करोति मर्त्यं सरुजं सकामम् ।
सदा विरक्तं निजबन्धुवर्गै
र्विहीनवित्तं बहुवैरयुक्तम् ॥३३॥
कन्याश्रितो दैत्यगुरुस्तु सौम्य
दृष्टः प्रसूते सदयं सधर्मम् ।
मनोचदेहं बहुशास्त्ररक्तं
सदा सुशीलं  युक्तम् ॥३४॥
जीवेन दृष्टो भृगुजः प्रसूते
कन्याश्रितः सत्यमुदारचेष्टम् ।
नरं नितान्तं नृपमानभाजं
गतारिपक्षं निजवर्गसख्यम् ॥३५॥
मन्देन दॄष्टो भृगुजः प्रसूते
कन्याश्रितः कान्तिविवर्जिताङ्गम् ।
नरं सुनीचं प्रणतं कृतघ्नं
विवर्जितं भूमिपमानदानैः ॥३६॥
तुलाश्रितो दैत्यगुरुः प्रसूते
सूर्येण दृष्टोऽडिभुजासमेतम् ।
करोति मर्त्यं बहुदैन्ययुक्तं
नयेन हीनं सततं कुरक्तम् ॥३७॥
चन्द्रेण दृष्टः प्रकरोति शुक्र
स्तुलाश्रितः प्रीतमलोलुपं च ।
नरं प्रभासत्यविवेकयुक्तं
सुशिक्षितं सर्वकलासु नित्यम् ॥३८॥
भौमेन दृष्टो भृगुजस्तुलायां
करोति नीचैर्विजितं विशूलम् ।
नयेन हीनं विक्रिपासमेतं
नरं निरस्तं सुजनैः सदैव ॥३९॥
बुधेन दृष्टः प्रकरोति शुक्र
स्तुलाश्रितः सौख्यनयेन युक्तम् ।
नरं प्रगल्भं प्रचुरप्रतापं
विपन्नरोगं प्रियदर्शनं च ॥४०॥
जीवेन दृष्टो भृगुजः प्रसूते
नरं सुसत्यं नृपकार्यदक्षम् ।
प्रभूतलाभं विजितारिपक्षं
जितेन्द्रियं बान्धववल्लभं च ॥४१॥
सौरेण दृष्टो भृगुजः प्रसूते
नरं सुदुष्टं कृपणस्वभावम् ।
मायाधिकं दम्भपरं विहीनं
धर्मेण सत्येन च पौरुषेण ॥४२॥
शुक्रोऽलिसंस्थो रविणा च दृष्टो
नरं प्रसूते मदनातिदेहम् ।
व्ययान्वितं पापरतं कृतघ्नं
व्यपेतलाभं गतपौरुषं च ॥४३॥
चन्द्रेण दृष्टोऽलिगतस्तु शुक्रो
नरं विधत्ते परमप्रभावम् ।
सदानुरक्तं द्विजदेवतानां
तपस्विनं शीलहनैः समेतम् ॥४४॥
भौमेन दृष्टह् प्रकरोति शुक्रो
नरं कृतार्थाभिहतं नृशंसम् ।
सदा कृतघ्नं कृतदोषसङ्गं
व्यपेतलज्जं सततं च रुद्धम् ॥४५॥
बुधेन दृष्टह् प्रकरोति शुक्रः
करोति मर्त्यं खलु वृश्चिकस्थः
बुद्धान्वितं प्रीतिकरं प्रसवं
सुतीर्थयुक्तं महिमाधिकं च ॥४६॥
जीवेन दृष्टोऽलिगतः प्रसूते
शुक्रः सुर्क्तं निवबन्धुवर्गैः ।
नरं निरीहं हतपापसङ्गं
गुणाश्रयं भूतिसमन्वितं च ॥४७॥
शुक्रोऽलिगः सूर्यसुतेन दृष्टो
मर्त्यं प्रसूतेऽतिधनैः समेतम् ।
प्रभूतकोशं विगतार्तिपापं
तीर्थानुरक्तं द्विजवल्लभं च ॥४८॥
चापाश्रितो दैन्यगुरुः प्रसूते
सूर्येण दृष्टः परदाररक्तम् ।
नरं व्ययैः पीडितमुग्ररोगं
सदा जितं दारनृपात्मजैश्च ॥४९॥
चन्द्रेण दृष्टः प्रकरोति शुक्र
श्चापाश्रितो वस्त्रधनैः समेतम् ।
नरं सुदेहं गतपापदेहं
विचलणं धर्मकथासु नित्यम् ॥५०॥
भौमेन दृष्टो हयगः प्रसूते
शुक्रः कृतघ्नं विगतप्रभावम् ।
शिरोर्तिछर्दिज्वरदाहरोगैः
संपीडितं त्रासकरं नराणाम् ॥५१॥
बुधेन दृष्टः प्रकरोति शुक्रो
धनुर्धरस्थः प्रकरोति मर्त्यम् ।
प्रभूतलाभं सुधिया समेतं
धर्माधिकं साधुजनानुरक्तम् ॥५२॥
सुरेज्यदृष्टो हयगः प्रसूते
शुक्रः प्रसङ्ग प्रणतप्रगल्भम् ।
द्विजानरार्थं कृतकर्मसंघं
शान्तं महाशास्त्ररतं सदैव ॥५३॥
मन्देन दृष्टो भृगुजः प्रसूते
चापाश्रितो हानि
नरं उतार्थै रहितं कुरूपं
प्रधानवैरं मतिवर्जितं च ॥५४॥
मृगाश्रितो दैत्यगुरुः प्रसूते
सूर्येण दृष्टो भृणरोगयुक्तम् ।
नरं सुदोषान्वितमिष्टशत्रुं
विवेकहीनं गतसाध्वसं च ॥५५॥
चन्द्रेण दृष्टो भृगुजः प्रसूते
मृगाश्रितो मातृपितृप्रभुक्तम् ।
नरं सदा स्त्रीदयितं मनोज्ञं
मेधाविनं विद्यरतं सदैव ॥५६॥
भौमेन दृष्टो भृगुजः प्रसूते
मृगाश्रितोऽतिव्यसनैः समेतम् ।
गतारिं गतमानशौर्यं ॥
महाविपक्षं हतवत्सलं च ॥५७॥
बुधेन दृष्टः प्रकरोति शुक्रो
मृगाश्रितः साधुजने सुरक्तम् ।
धर्मस्वभावं बहुबुधिभाजं
नयाधिकं पार्थिववा॥ऽं च ॥५८॥
जीवेन दृष्टः प्रकरोति शुक्रो
मृगाश्रितो दारसुतार्थयुक्तम् ।
अनष्टदेहं विगतोद्यमं च
दयाधिकं पुण्यपरं नितान्तम् ॥५९॥
मन्देन दृष्टः प्रकरोति शुक्रो
नरं हसप्राप्यमनल्पदुःखम् ।
विहीनधर्मार्थयशोनुरागं
प्रद्वेषशीलं सततं द्विजानाम् ॥६०॥
घटश्रितो दैत्यगुरुः प्रसूते
सूर्येण दृष्टो भयशोकयुक्तम् ।
नरं निराहारतयाणुदेहं
श्लेष्माधिकं कीर्तिविवर्जितं च ॥६१॥
चन्द्रेण दृष्टो घटगस्तु शुक्रो
नरं प्रसूते नयनाभिरामम् ।
नरं हितं साधुजनस्य नित्यं
नरेन्द्रपूज्यं सततं सुखार्थम् ॥६२॥
भौमेन दृष्टो घटगश्च शुक्रो
नरं भयार्तं गतवित्तभोगम् ।
विहीनकोशं दयिताविहीनं
सुगुह्यरोगाभिहितं करोति ॥६३॥
बुधेन दृष्टो घटगोऽथ शुक्रः
करोति सत्याधिकमीष्टधर्मम् ।
प्रभूतमित्रं प्रचुरान्नपानं
नरं विनितं सुतसौख्ययुक्तम् ॥६४॥
जीवेण दृष्टः प्रकरोति शुक्रो
नरं प्रियैः संयुतमेव नित्यम् ।
घटस्यधान्यप्रवरैः समेतं
विशुद्धिभाजं गतपापसङ्गम् ॥६५॥
मन्देन दृष्टो घटगः प्रसूते
शुक्रः क्रियाहीनमनल्पशोकम् ।
विवर्जितं धर्मधनार्थसौख्यैः
सुदुष्टभावं सदयं सदैव ॥६६॥
मीनाश्रितो दैत्यगुरुः प्रसूते
सूर्येण दृष्टः प्रणमेन हीनम् ।
सुनिष्ठुरं कोपपरं सुदुष्टं
धर्मातिगं धर्मगुरुप्रभावम् ॥६७॥
चन्द्रेण दृष्टो ह्यषगः प्रसूते
शुक्रः सुरूपं सुभगं मनुष्यम् ।
देवेज्यसक्तं सुतमित्रहीनं
दयाधिकं पुण्यपरं सदैव ॥६८॥
भौमेन दृष्टः प्रकरोति मीने
शुक्रो विहीनं पशुपुत्रदारैः ।
विगर्हितं धर्मक्रियाविरक्तं
सरोगदेहं सततं कुचैलम् ॥६९॥
बुधेन दृष्टो ह्यषगो विधत्ते
शुक्रः सुरूपं विनयप्रधानम् ।
सदानुरक्तं द्विजलिङ्गिनां च
धर्मार्थभाजं गुरुभक्तियुक्तम् ॥७०॥
जीवेन दृष्टो भृगुजः प्रसूते
नरं प्रियं पुण्यधनैः समेतम् ।
सुतार्थविधाविभवैः समेतं
प्रजाधिकं सत्यपरं मनोज्ञम् ॥७१॥
सौरेण दृष्टः प्रकरोति शुक्रो
नरं ह्यषस्थः सुतसत्यहीनम् ।
चौरावनीशैर्हृतवित्तसारं
रोगातुरं बुद्धिविवर्जितं च ॥७२॥
इति श्रीवृद्धयवने शुक्रदर्शनचारः ॥