अथ भानुदास - चरित्र

॥ अथ भानुदास - चरित्र ॥

पंधरीची यात्रा मिळाली अपार । नाहीं दीनोद्धार पांडुरंग ॥१॥
म्हणती सज्जन काय जालें देवा । पडिला संदेह सकळिकां ॥२॥
कां रे उपेक्षिलें कृपाळु अनंता । भेट देईं संतां आपुलीयां ॥३॥
विद्यानगरासि गेला पंढरीराव । कळला अभिप्राय सकळ जनां ॥४॥
ऐसा कोणी नाहीं भक्त पराक्रमी । रुक्मिणीचा स्वामी आणी येथें ॥५॥
ऐकूनियां मात कोणीच न बोले । म्हणती उपेक्षीलें पांडुरंगा ॥६॥
बोले भानुदास आणितों मी देवा । केंवी पंढरीराव जाऊं पाहे ॥७॥
भानुदासें केलें सकळिकां नमन । आज्ञा तो घेऊन निघालासे ॥८॥
विद्यानगरासि आला भानुदास । पंढरीनिवास पाहावया ॥९॥
दुंदुभी वाजती वाजंत्र्यांचा ध्वनि । परि चक्रपाणि नये दृष्टी ॥१०॥
प्रातःकाळीं पूजा करुनि रामरायें । आणिका न होये दर्शन तेथें ॥११॥
कवाडा अर्गळा कुलुपें सात द्वारा । बंधन केला वारा न जाय तेथें ॥१२॥
देखुनी कौतुक बोले भानुदास । भला बैसलास देवा येथें ॥१३॥
भाग्यवंत देवा जालासी तूं येथें । दुर्बळ अनाथा कोण पुसे ॥१४॥
तंव जाली रात्री पडिला अंधार । जोडुनीयां कर विनवीतसे ॥१५॥
आतां देवा तुम्हीं चलावें येथूनी । नाहीं तरी बरे आम्ही नव्हे ॥१६॥
सोन्याचे कडीं - तोडे गळां मोहनमाळ । भुललासि विठ्ठला देखोनियां ॥१७॥
आम्हां वांचुनीयां नाहीं तुम्हां गती । न करीं फजिती जनांमध्यें ॥१८॥
करुणावचन ऐकुनीयां देव । केलासें उपाय भानुदासें ॥१९॥
आम्हांसि सोडूनि बैसलासि येथें । पाठीच्या पोरासी कोण पुसे ॥२०॥
कुलुप बंधनें कवाडें उघडती । देखिली ती मूर्ति विठोबाचीं ॥२१॥
देवळाभीतरीं गेला भानुदास । साष्टांग चरणांस नमन केलें ॥२२॥
सद्गदित जाली भक्ता - देवा भेटी । आनंद तो पोटीं न समाये ॥२३॥
देवा कां रे तुवां पंढरी सोडिली । गोडी तुज लागली भूषणाची ॥२४॥
पंढरींत काय दुष्काळ पडला । म्हणूनि येथें आलां धांवोनीयां ॥२५॥
म्हणे पांडुरंग बंदीं मी पडिलों । भीमा अंतरलों चंद्रभागा ॥२६॥
कोथें चंद्रभागा कोठें गरुडपार । नामाचा गजर कोठें येथें ॥२७॥
कोठें साधुसंत वैष्णव ते जाण । हरिनामकीर्तन कोठें आहें ॥२८॥
हार काढूनियां घातलासे कंठीं । म्हणे द्यावी भेटी प्रातःकाळीं ॥२९॥
देऊळाबाहेरी आला भानुदास । कुलुप कवाडा बंधन जालें ॥३०॥
प्रातःकाळीं स्नान करुनि भानुदास । आठवी हरीस हृदयामाजि ॥३१॥
घालुनी आसन बैसला ध्यानस्थ । देऊनियां चित्त पांडुरंगीं ॥३२॥
रामराव पूजा करावया आला । हार नदेखीला नवरत्नांचा ॥३३॥
कोणी नेला हार केलासे बोभाट । ताडीले उत्कंठ पुजार्‍याचे ॥३४॥
चोर पाहावया धांवती दाही वाटे । तंव हार कंठीं भानुदासा ॥३५॥
देखुनी तयाची ताडिताती शीघ्र । म्हणती हाचि चोर मेंद पूका ॥३६॥
भानुदासा नेलें धरुनि रायापासी । घालावें म्हणती यासी शूळीं ॥३७॥
शूळ तामुनीयां खांद्यावरी दिल्हा । मग चालवीला भानुदास ॥३८॥
भानुदास म्हणे ऐकावें वचन । भेट मी घेईन विठोबाची ॥३९॥
आला भानुदास देवा नमन केलें । शिक्षेसी लाविलें म्हणे आतां ॥४०॥
आतां देवा तुम्हीं लोभ असूं द्यावा । आठव धरावा हृदयामाजि ॥४१॥
केली युक्ति तुवां कळली ती आम्हां । शतसहस्र जन्मा न सोडीं मी ॥४२॥
तुज - मज वियोग केवि होय देवा । न सोडीं केशवा चरण तुझे ॥४३॥
शूळ नेवोनियां रोविलां वेशीसी । म्हणती आतां त्यासी घाला शूळीं ॥४४॥
तंव तो भानुदास आठवी विठ्ठला । म्हणती शीघ्र घाला शूळावरीं ॥४५॥
भक्ताचा कळवळा पांडुरंगा आला । कंठ तो दाटला सद्गदित ॥४६॥
नेत्रीं अश्रुधारा कांपे थरथरां । भक्ताच्या कैवारा धांविन्नला ॥४७॥
शूळा अकस्मात् पल्लव फुटले । फल - पुष्पीं दाटला वृक्ष तेव्हां ॥४८॥
शूळ वृक्ष जाला सांगती रायाला । विस्मय वाटला सकळिकांसी ॥४९॥
भानुदासा नमन केलें रामरायें । म्हणे हा अन्याय केला मोठा ॥५०॥
पांडुरंगापासी आले दोघे भक्त । प्रेमें सद्गदित जाला कंठ ॥५१॥
कोणें रे गांजिलें माझीये पाडसा । सांग भानुदासा काय जालें ॥५२॥
आमुचा कैवारी कृपाळु श्रीहरी । असे शिरावरी कोण गांजी ॥५३॥
आतां देवा तुम्हीं बैसावें खांद्यासी । नेईन पंढरीसी वेगीं आतां ॥५४॥
रामराव म्हणे मज उपेक्षूनी । जातां चक्रपाणि येथुनीयां ॥५५॥
आपुलें वचन साच केलें आम्हीं । आतां लोभ तुम्हीं असों द्यावा ॥५६॥
घेउनि खांद्यावरी देव बैसवीला । पंढरीसी आला भानुदास ॥५७॥
संत सकळ जन देखुनी धांवतीं । बैसविली मूर्ति निज स्थानीं ॥५८॥
जालीसे दाटणी करिती नमस्कार । लीळाविश्वंभर पाहताती ॥५९॥
राही - रुक्मिणी घेउनी आरती । वोवाळी श्रीपति पांडुरंग ॥६०॥
सकळ वैष्णव नाचती आनंदें । करिती जयजयकार महाद्वारीं ॥६१॥
भानुदासें देव आणिला पंढरीसी । तुका म्हणे तयाची धन्य धन्य ॥६२॥