अध्याय ५४ वा - श्लोक ५६ ते ६१

नरा नार्यश्च मुदिताः प्रमृष्टमणिकुण्डलाः ।
पारिबर्हमुपाजह्रुर्वरयोश्चित्रवससाः ॥५६॥

विवाहमंडप शोभिवंत । करावया नरनारी समस्त । वस्त्राभरणीं सालंकृत । होऊनि प्रमुदित निघाले ॥२४॥
त्रिजगीं विख्यात अमूल्य मणि - । मंडित कुंडलें डोलती श्रवणीं । मुकुटीं पदकीं जैसे तरणी । बाहुभूषणीं कटकींही ॥६२५॥
अनर्घ्य वसनें निर्जरभाग्यें । कीं वैष्णवसभामान्यते योग्यें । यादव आथिले जे श्रीरंगें । तिही तद्भाग्यें तीं धरिलीं ॥२६॥
अग्निधौतें कनकाम्बरें । रत्नरंगीं चित्रविचित्रें । मंडपीं पूजावया वधूवरें । अहेर गजरे चालविले ॥२७॥
कुळदैवतें पूजूनि गृहीं । यादव निघाले सर्वही । तेव्हां द्वारका शोभली पाहीं । भुवनीं तिहीं सौभाग्यें ॥२८॥

सा वृष्णिपुर्युत्तभितेंद्रकेतुभिर्विचित्रमाल्यांबररत्नतोरणैः ।
बभौ प्रतिद्वार्युपक्लृप्तमंगलैरापूर्णकुंभाऽगुरुधूपदीपकैः ॥५७॥

तेजें द्वारका वृष्णिपुरी । शोभती झाली कवणे परी । कौरवचक्रपा सावध श्रोत्रीं । ते अवधारीं वर शोभा ॥२९॥
चित्रविचित्र इंद्रध्वज । दामोदरीं तेजःपुंज । उभिले चंचल चपलातेज । लाजविती ते निजतेजें ॥६३०॥
महाद्वारीं प्रतिगोपुरें । नगरगर्भीं शिखरोशिखरीं । दामोदरीं विचित्रवस्त्रीं । लोलपताका डोलती ॥३१॥
जडितरत्नीं कनकपर्णें । विचित्र माल्याम्बरतोरणें । प्रतिद्वारीसुगंधसुमनें । मंडित भवनें विराजती ॥३२॥
सहज द्वारकाभुवनभित्ती । कनकरत्नीं विराजती । कृष्णविवाहोत्सव आणूनि व्यक्ति । शोभा निगुती प्रकाशली ॥३३॥
द्वारद्विभागीं उभय वीथी । पूर्ण कलशांचिया पंक्ति । मंडित लाजदध्यक्षतीं । प्रदीप्तदीप्ति फळपुष्पीं ॥३४॥
मलयजकृश्णागुरुसौरभ्य । सोज्वळ सफळित कदळीस्तंभ । धूपदीपावलींची शोभ । पुर नभगर्भ प्रमुदित पैं ॥६३५॥

सिक्तमार्गा मदच्युद्भिराहूतप्रेष्ठभूभुजाम् । गजैर्द्वाःसु परामृष्टरंभापूगोपशोभिता ॥५८॥

राजे बैसोनि मत्तकुंजरीं । यदुभूपाज्ञा वंदूनि शिरीं । येतां जातां नृपमंदिरीं । गजमदधारी भू सिक्ता ॥३६॥
आवाहनीं विसर्जनें । सामंत भूपांच्या गमनागमनीं । गजमद स्रवोनि भिजे धरणी । तन्मदसिक्ता मघमघित ॥३७॥
द्वारदेशीं उभयभागीं । गज निर्मिले रत्नरंगीं । तत्करसंस्पृष्ट कदळीपुंगीं । शोभा नभाङ्गीं ते दाटे ॥३८॥
कुंकुमकस्तूरीमलयजसडे । वीथी प्रसिक्ता चहूंकडे । गगनदीपावळीउजियेडें । गमती मांदोडे सुरतरूंचे ॥३९॥
प्रफुल्लारपंकजानना । वृष्णिभोजान्धकाङ्गना । स्वभावें करितां प्रसर्पणा । अमरललना लाजविती ॥६४०॥
पुरगोपुरललनालक्ष्मी । पाहतां सुरेंद्रसामरपक्ष्मीं । स्तिमित चक्षु जडले वर्ष्मीं । अद्यापि रश्मि नावरिती ॥४१॥
ध्यानस्थमुनिवरांच्या कोटी । लयस्थ मुकुलित मुद्रादृष्टी । तेही प्रस्फुरनेत्रवाटीं । पाहतीं गोमटी पुरलक्ष्मी ॥४२॥
असो ऐसी सकौतुका । शोभे साळंकृत द्वारका । परमाह्लाद सकळ लोकां । जगन्नायकाउद्वाहीं ॥४३॥
ऐसें वर्‍हाड सिद्ध झालें । सपरिवारें सुरवर आले । तंव इकडे श्रीकृष्णें काय केलें । तें परिसिलें पाहिजे ॥४४॥
पाचारूनि विश्वकर्म्यासी । आज्ञा दिधली मंडपासी । मूळमाधवीं अतिविशेषीं । शोभा चौपासीं आणावी ॥६४५॥
मूळमाधवीं अद्यापिवरी । वृक्षमात्र मंडपाकारीं । कृष्णाज्ञा पैं तरुवरीं । अद्यापिवरी पाळिजे ॥४६॥
मूळमाधवा आले हरि । शोभा देखोनि साजिरी । संतोषले जी श्रीहरि । सहपरिवारीं उतरले ॥४७॥
तीर्थस्नान केलें सहजीं । पूजाविधि सांगिजे द्विजीं । मूळमाधवा माधव पूजी । पुण्यपुंजें ऋषीश्वरीं ॥४८॥
भीमकी दिधली भीमकापासीं । थोर उह्लास झाला त्यासी । कन्या नेली निजमंडपासी । हृषीकेशी केळवला ॥४९॥
कौण्डिन्यपुरींची आयती । सकळ सामग्री संपत्ति । घेऊनि आली शुद्धमती । भावें श्रीपति पूजावया ॥६५०॥
कृष्णरुक्मिणींचें देख । पहावया विवाहसुख । नगरनागरिक लोक । आले सकळिक उह्लासें ॥५१॥

कुरुसृंजयकैकेयविदर्भयदुकुंतयः । मिथो मुमुदिरे तस्मिन्संभ्रमात्परिधावताम् ॥५९॥

थोर उह्लास श्रीकृष्णासी । मूळें पाठविलीं रायांसी । कुरुसृंजय कैकेयांसी । सोयरियांसी निजलग्ना ॥५२॥
कुरुसृंजयादि जे सुहृद । मूळपत्रिकादर्शनीं मोद । पावोनि सहपरिवारीं सिद्ध । परमानंदें ते आले ॥५३॥
नाना अहेर उपायनें । दिव्य वस्तु वस्त्राभरणें । अमूल्यवस्तु विविधें रत्नें । कृष्णार्पणा आणियलीं ॥५४॥
परमोह्लासें सुहृत्पंक्ति । परस्परें अनुवर्तती । कृष्णविवाहविजयोर्जिती । तोषें न समाती ब्रह्माण्डीं ॥६५५॥
एवं मूळ वर्‍हाडी सोयिरे आप्त । मिनले द्वारकेमाजि समस्त । पुढें चालिले तो वृत्तान्त । श्रोतीं स्वस्थ परिसावा ॥५६॥
कृष्णविवाह मनोहर । पाहों आले सुरवर । शिवशाम्भव यक्ष किन्नर । नारदादि वैष्णव ॥५७॥
द्वारकावासी झाले सिद्ध । पूर्वीं कथिले एवंविध । मंगलवादिवगीत प्रसिद्ध । भाटमागधजयघोषें ॥५८॥
वर्‍हाड निघालें द्वारकेबाहेरी । गनेश चढिला उंदिरावरी । अग्रपूजेचा अधिकारी । निर्विघ्न करी लग्नासी ॥५९॥
सिंहें पसरिलीं चाभाडें । दुर्गा येऊनि त्यावरी चढे । मुक्तकेश खांड उघडें । तेही पुढें निघाली ॥६६०॥
वेगें आल्या अष्ट मातृका । एक चढिन्नल्या वृश्चिका । वाराही ते शूकरमुखा । वर्‍हाड देखा निघाली ॥६१॥
नेणती वर्‍हाडीणी चर्बटा । स्थूल उदर दांत थोटा । उंदिरा चढोनि लटलटा । ढेरपोटा कां आला ॥६२॥
विकराळ सिंहांचीं चाभाडें । वायिलें हातीं उघडें खांडें । कोणें बोलविलीं वर्‍हाडें । अवघ्यांपुढें निघालीं ॥६३॥
रोडकें आंग चढे वृश्चिका । कोणें बोलविली चंडिका । फजितीचें वर्‍हाड देखा । शूकरमुखा कां आली ॥६४॥
ऐसियांसी नेतां वर्‍हाडें । व्याही हांसतील रोकडे । यांसि राहवा मागिलीकडे । वर्‍हाड पुढें चालों द्या ॥६६५॥
मिळोनि पांचां पंचकांचा मेळा । निंदूं लागलिया बरळा । कोपला गणमातृकांचा मेळा । तो तत्काळ रूसला ॥६६॥
गणेशें विघ्न केलें गाढें । ठायींचे ठायीं मोडले गाडे । रथींचे पांगुळले जी घोडे । वर्‍हाड पुढें चालेना ॥६७॥
कोपल्या महामातृका । शीतज्वर सोडिला देखा । दुर्गा सोडी विषूचिका । हागी वोकी देखा सूटली ॥६८॥
बोकाबोकी वर्‍हाडिणी । एक म्हणती पाणी पाणी । उठिली माशांचीं गोंगाणी । साउली पोहाणी घाणती ॥६९॥
कृष्णासी लग्नाची अति गोडी । कां पां न येती द्वारकेचे वर्‍हाडी । मार्गीं कांहीं पडली आडी । दूत तांतडी पाठविले ॥६७०॥
दूत सांगती श्रीहरी । वर्‍हाडिणीसी लागली शारी । खटाखटा वाजती दांतोरीं । रथीं कुंजरीं न बैसवे ॥७१॥
बहुतां झाली विषूचिक । गाडे मोडले निःशेख । तुटले रथांचे पैं आंख । घोडींही देख पांगुळलीं ॥७२॥
कृष्ण म्हणे अबळा मूर्खा । उपहासिलें विनायका । क्षोभविल्या महामातृका । दुर्गा देखा कोपली ॥७३॥
कृष्णें स्तविला विनायक । दिधले साखरेचे मोदक । सुखीं झाला विनायक । विघ्न देख निरसिलें ॥७४॥
सुखसेवया कुंकुमरेखा । कृष्णें पूजिली अंबिका । सम्मानूनि महामातृका । मंडपीं देखा स्थापिल्या ॥६७५॥
वर्‍हाड पातलें गजरें । गाजती नानापरीचीं तुरें । नरनारी जी अळंकारें । केले साजिरे रथगज ॥७६॥
श्रीकृष्णाची निजजननी । देवकी बैसविली सुखासनीं । करवली सुभद्रा बहिणी । गजारोहणीं मिरवती ॥७७॥
ज्येष्ठबंधूची जे राणी । रेवती कृष्णाची वोहिनी । यादवांच्या वर्‍हाडिणी । अनर्घ्य लेणीं लेयिल्या ॥७८॥
उग्रसेन वसुदेवासमान । दोघां एकसारिखाचि मान । वर्‍हाड दाटलें संपूर्ण । भेरी निशाण गर्जती ॥७९॥
दोहीं मंडपीं झाली प्रतिष्ठा । होम दिधला हव्यवाटा । द्विज पूजिले बरविया निष्ठा । वस्त्रें ज्येष्ठा अर्पिलीं ॥६८०॥
आयिती केली शुद्धमती । भीमकें आणिली सेवती । नोवरा अभ्यंतरीं श्रीपति । यादवपंक्ति बैसलिया ॥८१॥
समाधिसुख तेंचि आसन । मुक्तचौकें मंडित जाण । बैसावया श्रीकृष्ण । भीमकें विंदान मांडिलें ॥८२॥
च्यार्‍ही पुरुषार्थ तेचि चवाई । तेंचि आसन त्यावरी पाहीं । पूजावया निज जांवयी । भीमक ठायीं तिष्ठत ॥८३॥
म्हणती आचार्य सावधान । शब्द सांडूनि धरा मौन । वर वरिष्ठ श्रीकृष्ण । फळ संपूर्ण त्याहातीं ॥८४॥
पाहतां कृष्णाचें रूपडें । अरूपरूपें कृष्ण चहूंकडे । विस्मयें भीमक झालें वेडें । मागें पुढें कृष्ण देखे ॥६८५॥
अनंतरूप यादवपति । कैसेनि पूजूं मी श्रीपति । पूज्यपूजकतावृत्ति । तेही स्थिति नाठवे ॥८६॥
केवळ प्रपंच तें वर्‍हाड । परी भीमकाचें भाग्य वाड । पुरत परमार्थाचें कोड । वर्‍हाड गोड त्या झालें ॥८७॥
उदक घाली शुद्धमती । चरण प्रक्षाळी नृपति । तीर्थें श्रीचरणतीर्थ मागती । कृष्णपदप्राप्ति दुर्लभ ॥८८॥
कृष्णपाळा पावे कोण । तेथही सप्रेम चंदन । भीमकें अर्पिलें शुद्ध सुमन । कृष्णभजन दृढभावें ॥८९॥
शुद्धसत्वाचें विरजाम्बर । चिद्रत्नांचे अळंकार । भेमकें अर्पोनि अपार । कृष्ण वरावर पूजिला ॥६९०॥
भीमक गौरवी व्याह्यांसी । व्याहीरूपें देखे श्रीकृष्णासी । भूतमात्री हृषीकेशीं । निजवृत्तीशी ठसावला ॥९१॥
वृद्धपरंपरा ऐसी आहे । वराचे चरण उथी वोहमाये । शुद्धमती येऊनि लवलाहें । वदन पाहे कृष्णाचें ॥९२॥
मुगुट कुंडलें कौस्तुभमाळा । झळकत पीताम्बर मेखळा । देखोनियां घनसांवळा । दोहीं डोळां निवाली ॥९३॥
झणीं लागेल माझी दिठी । म्हणोनि घेतली इठीमिठी । निंबलोण उठाउठीं । करी गोरटी निजभावें ॥९४॥
कृष्णचरणीं लावितां हळदी । अहंभावेसीं ठकली बुद्धि । लाज विसरली त्रिशुद्धी । मी तूं उपाधि नाठवे ॥६९५॥
ज्याचे चरणींचे रजःकण । शिव विरंचि आपण । वंदिताती सांडूनि गुण । ते कृष्णचरण अपावली ॥९६॥
अक्षवाणें करी आरती । कृष्णप्रभादीपदीप्ति । कृष्णा लागलिया परमप्रीती । चित्तवृत्ति तद्रूप ॥९७॥
चिच्छक्ति न सोडी चिन्मात्रा । तेंवि कृष्णाधाकुटी सुभद्रा । मणिमौक्तिकें रत्नहारा । दिव्याम्बरा दीधलें ॥९८॥
शुद्धमति म्हणे देवकीसी । धन्य धन्य तुमची कुसी । जेथें जन्मला हृषीकेशी । म्हणूनि पायांसी लागली ॥९९॥
मग पूजिली यथाविधीशीं । वस्त्रें भूषणें दिधलीं तिसी । जगन्निवास जन्मला कुसीं । मान्य सकळांसी यालागीं ॥७००॥
एवं भीमक आणि शुद्धमती । विनीत होऊनि सर्वांप्रति । वस्त्रें भूषणें अर्पिती । सोयरा श्रीपति जोडला ॥१॥
सावधान आचार्य म्हणती । झाली रुखवताची आयिती । संतोषली शुद्धमती । भावें श्रीपति प्रार्थिला ॥२॥
कृष्णपरमात्मा मध्यमूर्ति । आवरणपूजा यादवपंक्ति । लाविल्या स्वप्रकाशज्योति । शुद्धमती सावध ॥३॥
तळीं त्रिगुणाची आडणी । त्यावर ताटांची मांडणी । वाढिताती नवजणी । खुतखावणी जाणोनी ॥४॥
ऐका रुखवताची स्थिति । वाढीतसे शुद्धमती । जे जे धाले कृष्णपंक्ति । क्षुधा पुढती त्यां न लगे ॥७०५॥
झळकती भावार्थाचीं ताटें । जडित चतुर्विध चोखटें । स्वानन्दरसें भरलीं वाटें । वोतूनि कांथे ठेविली ॥६॥
खांडिवा खुडिवां तोडिवा । त्रिगुणगुणांच्या सोलिवां । शाखा वाढिती स्वानुभवा । हावभावा फोडणिया ॥७॥
एक पचलीं गोडपणें । एक सप्रेमें सलवणें । एक नुसधींचि अलवणें । बरवेपणें मिरवती ॥८॥
एक सबाह्य आंबटें । एक अधिकचि तुरटें । एक बहुबीजें कडुवटें । एक तिखटें तोंडाळें ॥९॥
एक हिरवीं करकरीत । एक जारसें कचकचित । एक परिपाकें निश्चित । स्नेहदेंठींहूनि सूटलीं ॥७१०॥
वाळल्या अनुतापकाचरी । वैराग्यतळनें अतिअरुवारी । राजसा वाढिल्या कुसुंबिरी । नानापरी रायतीं ॥११॥
मुखीं घालितां अतितिखटीं । नाकीं तोंडीं धूर उठी । कुसमुसोनि कपाळ पिटी । दुरसेन गोठी न करवे ॥१२॥
एक वाळोनि कोरडी । तोंडीं घालितां अतिकुडकुडी । त्यांची अनारिसी गोडी । बहु परवडी स्वादाची ॥१३॥
बळवटांची नवल परी । एक पोकळ अभ्यंतरीं । एक वर्तुळ साजिरीं । सुमनाकारीं पैं एक ॥१४॥
परवडी दावी यादवराया । सूक्ष्म सेवेच्या सेवया । मोडों नेदिती सगळिया । अतिसोज्वळिया सतारा ॥७१५॥
सेवया वेळिल्या अतिकुसरी । असार वेळण सांडिलें दुरी । घोळिलिया क्षीरसागरीं । चवी जेवणारीं जाणावी ॥१६॥
अत्यन्तलाडें वळीले लाडू । विवेकतिळवियांचा जोडु । सुरस रसें रसाळ गोडु । चवी निवाडु हरि जाणे ॥१७॥
पापड भाजिले वैराग्यआगीं । तेणें ते फुगले सर्वांगीं । म्हणोनि ठेविले मागिले भागीं । नखें सवेगीं पीठ होती ॥१८॥
उकळिलिया नुकळती । आंतुच्या आंतु गुण्डाळती । तापलुया तेलीं तळिजती । कुडी आयती कुरवडिया ॥१९॥
भीमकी प्रिय व्हावी श्रीपती । सांडया न करीच शुद्धमती । जाणें वृद्धाचाररीति । परमप्रीति वोहरांची ॥७२०॥
त्रिगुण त्रिकूटा चवी कायी । भोंकरें खारलीं ठायींच्या ठायीं । कृष्णरसें रंगलीं पाहीं । आलें ठायीं ठेविलें ॥२१॥
पूर्णपणें पूर्ण पुरिया । सबाह्य गोड गुळवरिया । क्षीरसागरींच्या क्षीरघाटिया । इडोरिया सुकुमारा ॥२२॥
सभेदफेणिया पदरोपदरीं । शुद्ध शर्करा भरिली भीतरी । अमृतफळें ठेविलीं वरी । अभेदघारी वाढिल्या ॥२३॥
नुसधे गोडियेची घडली । तैसी खांडवी वाढिली । गगनगर्भींची काढिली । घडी मोडिली मांडियाची ॥२४॥
स्नेहदेंठींहुनि सुटली । अत्यन्तपरिपाकें उतटलीं । वनिताहातींहूनि निष्टलीं । फळे खादली शिखरणीं ॥७२५॥
अत्यन्त सूक्ष्म अणियाळे । तांदुळ वेळिले सोज्वळे । सोहंभावाचें वोगराळें । भावबळें भरियेलें ॥२६॥
खालीं न पडतां सित । न माखतां वृत्तीचा हात । वोगराळा भरिला भात । न फुटत वाढिला ॥२७॥
अन्नीं वरिष्ठ वरान्न । विवेकें कोंडा सांडिला काढून । अवघियावरी वाढिलें जाण । वरा वरान्न स्वादिष्ट ॥२८॥
लेह्य पेय चोष्य खाद्य । भक्ष्य भोज्य जी प्रसिद्ध । षड्रसांचे जे स्वाद । केले विविध उपचारें ॥२९॥
जिह्वा चाटूनि घेइजे । लेह्यें त्यां नांव बोलिजे । घटघटोनि प्राशन कीजे । पेय बोलिजे त्या नांव ॥७३०॥
रस चोखोनि घेइजे । बाकस थुंकोनि सांडिजे । चोष्य त्या नांव बोलिजे । खूण जाणिजे रसाची ॥३१॥
अग्न्युदकलवनेंवीण । जें जें खावया योग्य जाण । खाद्य म्हणती विचक्षण । केलें लक्षण सूपशास्त्रीं ॥३२॥
क्षीर भात या नांव अन्न । भोज्य यातें म्हणती जाण । रोटी पोळी आणि पक्वान्न । भक्ष्य जाण त्या नांव ॥३३॥
ऐसीं षड्रसांची चोखडी । ताटें वाढिलीं परवडी । चोखों जाणती ते गोडी । निज आवडीचेनि मुखें ॥३४॥
कृष्ण स्वादासि जाणता जाण । अवघ्यां आणिलें गोडपण । यालागीं वाढिलें वरी लवण । अपूर्णते पूर्ण करावया ॥७३५॥
नाहीं श्रद्धेची ज्यां भूक । आंगीं अश्रद्धेचें असुख । गोड तेंचि म्हणती विख । थुंकूनि देख सांडिती ॥३६॥
कृष्णपंक्तीची आवडी । श्रद्धा क्षुधा ज्यापैं गाढी । ग्रासोग्रासीं अधिक गोडी । हे परवडी त्यांलागीं ॥३७॥
कृष्णपंक्तीसी नाहीं उनें । जेवितां जेवित्ये जाणती खुणे । रुचलेपणें वाढिती जाणें । सावध म्हणे शुद्धमती ॥३८॥
कृष्ण देखोनियां डोळां । जीवा जीवन देती चपळा । चतुर्विध सुपरिमळा । एळावाळाउदादि ॥३९॥
चतुर्विध चार्‍ही मुक्ति । शुद्धमती पुढें रावती । जें जें पाहिजे जिये पंक्ती । तें तें देती त्या ठायीं ॥७४०॥
पहिलें वाढिलें नव जणी । पूर्ण करिती चौघी जणी । एकाजनार्दनभोजनीं । अतृप्त कोण्ही राहों नेदी ॥४१॥

इति श्रीमद्रुक्मिणीस्वयंवरएकाकारटीकायां भीमकीवसुदेवादिसर्वमूळमाधवे विवाहमण्डपाभिगमनं नाम चतुर्दशप्रसंगः ॥१४॥

शुद्धमतीनें सगळे । न फोडितां रांधिले कोहळे । चवी आली सोहंमेळें । स्वाद गोपाळें जाणिजे ॥४२॥
धालेपणाचे ढेंकर । स्वानंदें देती जेवणार । गोडी नित्य नवी अपार । कृष्ण दातार जे पंक्ती ॥४३॥
स्वाद घेतला जेवणारें । जेवितां कोणी न म्हणे पुरे । गोडी घेतली शार्ङ्गधरें । भाग्यें उदारें शुद्धमती ॥४४॥
सावध शुद्धमती वाढी । यादवां तृप्ति झाली गाढी । ब्राह्मणांची शेंडी तडतडी । धोत्रें बुडी ढिलाविती ॥७४५॥
भीमक करिताहे विनन्ति । अवघियां झाली परम तृप्ति । उष्टावणालागीं श्रीपती । ठायीं ठेविती निजमुद्रा ॥४६॥
देखोनि आनन्दली शुद्धमती । भीमकीभाग्य वाणूं किती । कृष्णनिजमुद्रा चढली हातीं । शेषप्राप्ति निजभावें ॥४७॥
कृष्णपंक्तीं जे जेविले । सवेंचि संसारा आंचवले । कृष्णरंगें सुरंग झाले । विडे घेतले सकळिकीं ॥४८॥
कृष्ण देखोनियां डोळां । भीमकीच्या सख्या सकळा । विस्मित राहिल्या वेह्लाळा । आणिक डोळां नावडे ॥४९॥
कृष्णोच्छिष्ट घेवोनि हातीं । वेगें निघे शुद्धमती । संतोषोनियां श्रीपति । प्रसाद देती निजमाळा ॥७५०॥
कृष्णप्रसाद निजमाळा । शुद्धमती घाली गळां । लाज सांडोनि वेह्लाळा । चरणकमळा लागली ॥५१॥
कृष्णासि रुखवत सेंवती । देतां न कळे दिवसराती । ज्योतिषी रायातें म्हणती । उदयप्राप्ति हो आली ॥५२॥
वेगीं मंडपासि चला । घडवटे आधीं घाला । उशीर न लावावा फळा । यादवां सकळां सांगावें ॥५३॥
नमस्कारूंनि श्रीपति । मंडपा आली शुद्धमती । उष्टावण भीमकीहातीं । परमप्रीति दीधलें ॥५४॥
कृष्णप्रसाद धरिला माथां । भीमकी झाली रोमाञ्चिता । चित्तीं विसरली चिंता । सावधानता कृष्णशेषा ॥७५५॥
जंव जंव कृष्णशेष सेवी । समाधिसुखा वांकुल्या दावी । बापभाग्याची पदवी । स्वर्गीं देवीं वाणिजे ॥५६॥
कृष्णमुद्रा हृदयीं धरी । अभिवंदोनियां शिरीं । मग घातली कराग्रीं । लोण उतरी शुद्धमती ॥५७॥
चढोनि परेच्या उपरी । सद्गुरु सावधान करी । घटिका प्रतिष्ठिली अभ्यंतरीं । जीवनावरी संख्येच्या ॥५८॥
घडिघडी जेंकटातें हाणित । काळ गेला रे गेला म्हणत । जेंगट तेणें नादें गर्जत । काळ व्यर्थ जाऊं नेदा ॥५९॥
अक्षर निमेष पळें पळ । घडी भरतां न लगे वेळ । लोक व्यापारें बरळ । गेला काळ नेणती ॥७६०॥
सद्गुरु सांगे भरली घडी । उगेचि पाहती वर्‍हाडी । ज्यांसि निजकार्याची तांतडी । ती घडिया घडी साधिती ॥६१॥
आळसी लोक निद्रापर । निजमंडपीं कृष्ण सादर । विस्तारवी फळसम्भार । नानाप्रकार मेचूचे ॥६२॥
शून्य सांडोनि विरजाम्बर । चिद्रत्नांचे अळंकार । पदकीं नीळ मनोहर । जो श्रृंगार हृदयींचा ॥६३॥
अहंकाराचें बीज भरडी । मोहममतेचा कोंडा काढी । सोलींव दाळीची परवडी । भरली दुरडी श्रद्धेची ॥६४॥
विवेकचाळणिया चाळी । कणीक आणिली तेजाळी । निवडोनि स्वानंदाची नव्हाळी । ठेविली उगळी निजगोडी ॥७६५॥
देठींहूनि सुटलीं फळें । अत्यंत परिपाकें निर्मळें । मघमघीत सुपरिमळें । सफळ फळें रुक्मिणी ॥६६॥
अत्यंत पढिये भीमकबाळा । गुणेंविणें सुमनमाळा । आंगें गुंफी घनसांवळा । हार गळां आणि जाळी ॥६७॥
सौभाग्यद्रव्यें ठेविलीं आधीं । धणीपणें धने हळदी । जिरें मेळविलीं त्यांमधीं । जेंवि सुबुद्धि विवेक ॥६८॥
गांठी सांडिल्या सोडूनि । घेतला सूक्ष्मतंतु काढोनी । कृष्ण वोवीत कृष्णमणि । तेचि रुक्मिणीगळसरी ॥६९॥
सांडूनि कठिनत्वाचें बंड । केवळ रसाचें प्रचंड । कृष्णें कृष्णवर्ण उक्षुदंड । अतिउदंड आणिले ॥७७०॥
बीजेंवीण काढिलीं फळें । एके त्वचेवीण रसाळें । चमत्काराचीं निर्मळें । कृष्णें फळें विस्तारिलीं ॥७१॥
फळ विस्तारिलें प्रबळ । यादव श्रृंगारिले सकळ । भेरी त्राहाटिले मांदळ । निशाण ढोल लागले ॥७२॥
अनर्घ्य लुगडीं आणि लेणीं । लेवोनि निघाल्या वर्‍हाडिणी । चार्‍ही बारा सोळा जाणी । चौघी जणी तयांपुढें ॥७३॥
जीवशिवा वडील मान । तैसे वसुदेव उग्रसेन । संतोषोनि संकर्षण । करी परिपूर्ण याचकां ॥७४॥
एका दिधलें कांहीं एक । एका दिधलें अनंतसुख । चिद्रत्नें अलोलिक । देवोनि याचक सुखविले ॥७७५॥
फळ चालिलें गजरें । ढळती रत्नदंडीं चवरें । झळकती पल्लवच्छत्रें । दशविध तुरें वाजती ॥७६॥
जैशी श्रद्धा आणि शान्ति । तैशी सुभद्रा आणि रेवती । मुख्यपणें माजि मिरवती । घेतल्या बुंथी पापेच्या ॥७७॥
नानापरीच्या घेतल्या बुंथी । तरी  अंतरशोभा बाह्य फांकती । अळंकारल्या निजवृत्ति । त्या न झांकती झांकिल्या ॥७८॥
समीप फळ आलें देखा । ऐसें जाणवलें भीमका । सावधान अतिनेटका । भावें बैसका घातलिया ॥७९॥
सामोरा येवोनि आपण । वसुदेवादि उग्रसेन । नमस्कारोनि संकर्षण । भीतरीं जाण आणिले ॥७८०॥
विचित्र घातलीं आसनें । सुकुमार मृदुपणें । गाद्या पडगाद्या टेंकणें । वोटंगणें मृदोळिया ॥८१॥
भीतरी आलिया वर्‍हाडिणी । शोभती जैशा दिव्य योगिनी । फळ मांडिलें विस्तारूनी । भावें रुक्मिणी हरिखेली ॥८२॥
पीठ स्थापिलें कुसरी । श्रृंगारोनियां नोवरी । वेगें आणिली बाहेरी । मंत्रोच्चारीं द्विजवरीं ॥८३॥
पाहतां भीमकीचें रूपडें । अरूपरूप तेज गाढें । मंडपामाजि उजेड पदे । आणिकीकडे न पाहती ॥८४॥
नामरूपाचे प्रकाशें । अवघी भीमकीच भासे । देखोनि जी भुलले कैसे । डोळियां पिसें लाविलें ॥७८५॥
उभवूनि स्वरूपरूपठसा । भुलविलें आदिपुरुषा । एकाएकीं धांवन्निला कैसा । कृष्ण पिसा इनें केला ॥८६॥
कृष्ण शहाणपणें अतिगाढा । तोही भीमकिया केला वेडा । वोढोनि नेला आपल्याकडां । दुजे पडिपाडा इसी नाहीं ॥८७॥
भीमकी लावण्याची राशि । कृष्णरूपा भाळली कैसी । सांडोनिया जातिकुळासी । कृष्णस्वरूपासी विनटली ॥८८॥
भीमकी कृष्णायोग्य सहजें । कृष्ण वर इयेसि साजे । यासारिखें न देखों दुजें । बोलें लाजिजे बोलतां ॥८९॥
पाहतां भीमकीची रूपरेखा । थक पडिलें सकळिकां । कृष्ण पारखी गे निका । जोडा नेतका मेळविला ॥७९०॥
गोरेपनें अतिसुंदर । विशाळ नयन कपाळ थोर । आंग सर्वाङ्गें सकुमार । मनोहर उभारा ॥९१॥
कृष्ण साधावया निधान । नेत्रीं सूदिलें अंजन । पाहतां भीमकीचें वदन । विकल्प मन करूं न शके ॥९२॥
भोंवयी सुरेख सरळ नासिक । गंडस्थळीं तेज अधिक । नाकीचें मोतीं जडित माणिक । तेणें श्रीमुख तें शोभत ॥९३॥
सरळ बाहु समसपोस । कोंपर मणगटें कळास । पांचा आंगोळिया विन्यास । कळान्यास मुद्रिका ॥९४॥
सुरंग तळवे आणि तळहात । अधरबिंब अतिआरक्त । बोलीं मधुरता तळपत । तेणें झळकत दंतपंक्ति ॥७९५॥
कतिप्रदेश शोभती जघन । माज अतिशयेंसीं सान । घोंटीं कळाविया सुलक्षण । बरवेपण पाउलां ॥९६॥
माथां मोतिलग जाळी । झळकत फरातळीं हांसळी । मिरवे भांग टिळा कपाळीं । तेज झळाळी तानवडां ॥९७॥
नेसली क्षीरोदक पाटोळा । त्यावरी रत्नांची मेखळा । सुनीळ कांचोळी वेह्लाळा । लेयिली माळा मोतिलग ॥९८॥
गंगातीरीं चक्रवाकें । तेंवि कुचद्वय सुरेखें । हृदयीं घननीळ झळके । शोभा पदकें दाविजे ॥९९॥
नाकींचें झळकत सुपाणीं । तेणें शोभिली रुक्मिणी । शोभा आली बाहुभूषणीं । रत्नकंकणी कळाविया ॥८००॥
चरणीं गर्जना नूपुरां । भुलोनि मदन आला दरा । तेही भुलली शार्ङ्गधरा । कृष्णवरा वरावया ॥१॥
नाहीं लग्नासी व्यवधान । वेगीं करा फळार्पण । उठोनियां वसुदेव आपण । करी पूजन भीमकीचें ॥२॥
पहिलें करावें गणेशपूजन । तंव गणेश वंदी श्रीकृष्णचरण । कृष्णचरणीं समाधान । गजवदन तुष्टला ॥३॥
कृष्णपुरोहित निष्काम । न करिती कलशपूजेचा काम । नोवरीचे उपाध्यें सकाम । पुरुषार्थ परम त्यां दिधला ॥४॥
वस्त्रें अर्पूनि सुंदरी । वेगीं नेली अभ्यंतरीं । मायावसनत्याग करी । अंगीकारी कृष्णवासा ॥८०५॥
फेडूनि मायेचीं परिधानें । लेयिली कृष्णमय लेणें । भीमकी अत्यंत शोभली तेणें । लिंबलोण जीवभावा ॥६॥
सवेंचि आणिलि बाहेरी । डोळां न पाहवे सुंदरी । दृष्टि जातसे चांचरी । आधार धरी धैर्याचा ॥७॥
कृष्णीं विनटली वाडेंकोडें । ते कोणाचे दृष्टी पदे । भाग्य वसुदेवाचें गाढें । तयापुढें बैसविली ॥८॥
कृष्णें पाठविलें फळ । निःशेष अर्पिलें सकळ । मस्तकीं धरी भीमकबाळ । जन्म सफळ येणें फळें ॥९॥
फळ वांटिलें प्रबळ । झाले वर्‍हाडी सकळ । हाता आलें कृष्णफळ । खूण प्रेमळ जाणती ॥८१०॥
भीमकासि म्हणे पुरोहित । वरासि मूळ निघा त्वरित । यादव परतले समस्त । गुण वर्णित भीमकीचे ॥११॥
वर्‍हाडिणी सांगती गोष्टी । सगुणगुणांची गोरटी । भीमकीऐसी नाहीं सृष्टी । कृष्ण जगजेठी पारखी ॥१२॥
यासि माया म्हणे वेडा । परि हा देखणा चोखडा । कैसा मिळविला जोडा । निजपडिपाडा समत्वें ॥१३॥
आदिकुमारी येऊनि जाण । कृष्णासि तेल लावी आपण । बांधोनि दृश्याचें कंकण । जीवें जीव म्हणतसे ॥१४॥
तिची करावया बोळवण । कृष्णाआंगीं आंगवण । येरा न कळे महिमान । जुनाट खूण वृत्तीची ॥८१५॥
लग्नीं साधावया शार्ङ्गपाणि । भीमक हांकी वर्‍हाडिणी । शुद्धमतीसहित सुवासिनी । चालती निशाणीं गर्जत ॥१६॥
नाना वाजंत्रांच्या ध्वनि । नाद न समाये गगनीं । मधुर शब्दांच्या किंकिणी । गोडपणीं वाजती ॥१७॥
घेवोनि पूजेचे संभार । ठाकिलें विवाहमंडपद्वार । भीमकें केला अत्यादर । वेगीं वर आणावा ॥१८॥
सहजचि नेटुगा दाटुगा । फेडी वेडी नाहीं श्रीरंगा । सभे बैसविला समचौरंगा । नयनभृंगा अह्लाद ॥१९॥
दृष्टि जदली कृष्णरूपासी । परतोनि न ये दृश्यापासीं । पारणें होतसे डोळ्यांसी । कृष्णसुखासी भोगिती ॥८२०॥
कृष्ण देखोनि धाले नेत्र । देताति तृप्तीचे ढेंकर । तर्‍ही भुकेले अपार । वारंवार हरि पाहती ॥२१॥
शुद्धमतीनें आपण । कृष्णासि आणिलें तेलवण । सुखसेवयांचे लाडू जाण । गोडपण हरि जाणे ॥२२॥
सोलींव विवेकाचे तिळवे । स्थूळ ना सूक्ष्म अतिबरवे । बांधा बांधले कृष्णस्वभावें । निजभावें विस्तारी ॥२३॥
फोडोनि चार्वाकचारे । निज बीज काढिलें बाहीरें । चारोळ्यांचे लाडू साजिरे । श्रद्धासाखरे आळिले ॥२४॥
आणूनि सडिली खसखस । धुवोनि साडिली घसघस । लाडू वळिले सावकाश । अतिसुरस श्रीरंगा ॥८२५॥
अष्टदळकमळाचें बीज । फोडूनि सोलून काढिलें निज । लाडू वळिले सहज । दावी चोज शुद्धमती ॥२६॥
वरी वरी वैराग्याचे कांटे । भीतरी अमृताचे सांठे । फणसें फोडूनि चोखटें । काढिलें गोमटें निज बीज ॥२७॥
त्याची अवीटतेची गोडी । लाडू वळिले अतिआवडी । शुद्धमती दावी परवडी । प्रीति गाढी हरिचरणीं ॥२८॥
वरिवरी पाहतां दिसे साजिरें । आंत पाहतां आंबट बोरें । त्यांच्या आठोळ्या फोडोनि निर्धारें । काढिलें साजिरें निजबीज ॥२९॥
घालूनि समतेचा गूळ गोडु । त्या बीजाचे वळिले लाडू । कृष्ण करूं जाणे निवाडू । पडिपाडू स्वादाचा ॥८३०॥
कृष्णालागिं तेलवणें । आणिलें कदकडीत कडकणें । फुटलें तुटले द्वंद्वपणें । रजोगुणें तळियेलें ॥३१॥
वांकुडे कानवले तेलवणें । कृष्णासि आणिले कवणे गुणें । मुरडी मुरडिले अनुसंधानें । गोडपणें अंतरीं ॥३२॥
शुद्धमतीनें आपण । कृष्णासि वाहिलें तेलवण । वस्त्रें अळंकार संपूर्ण । परिपूर्ण स्वानंदें ॥३३॥
तेलवणाचा विस्तार । किती वाढवाल उपचार । होईल लग्नासि उशीर । वर सत्वर चालों द्या ॥३४॥
शुद्धसत्वाचा श्वेतवारु । त्यावरी चढला कृष्ण वरु । झाला वाद्यांचा गजरु । मंत्रोच्चारु द्विजांचा ॥८३५॥
अष्टभाव होऊनि गाढे । वारु धरिला दोहींकडे । छंदें चालती कृष्णापुढें । आणिकीकडे न वचती ॥३६॥
निजबोधाचें आतपत्र । शिरीं तन्मयाचें छत्र । पहावया कृष्णवक्त्र । येती सत्वर नरनारी ॥३७॥
मदें गर्जती अतिगंभीर । अनुभवस्वानंदाचे थोर । दोहीं बाहीं जी कुंजर । साळंकार पताकी ॥३८॥
चंद्रकिरण अति साजिरे । तैसीं चवरें अत्यंत शुभ्रें । रत्नदंडी सहजाकारें । मनोहरें ढळताती ॥३९॥
कृष्णें सोडिल्या त्याग देवोनी । अष्टमहासिद्धि नाचणीं । नाचताती चपळपणीं । देखोनि जनीं भुलिजेल ॥८४०॥
सिद्धि नाचतां देखती जेथें । जन मिळाले त्यांभोवते । पाहों विसरले कृष्णातें । नाचवी तें भूलले ॥४१॥
चैतन्यबुका घाली वनमाळी । ज्यासि लागे तो परिमाळीं । देत खुणेच्या अंजळि । पसे दान याचकां ॥४२॥
कृष्णरंगें सुरंग विडे । वाढिताति वाडेंकोडें । जो राहिला मागिलीकडे । त्यासि न चढे तो रंग ॥४३॥
ऋग्वेदादि सामगायन । गर्जती वेद वंदिजन । त्या शब्दाची उणखुण । सत्य श्रीकृष्ण जाणता ॥४४॥
सत्वें सात्त्विक जगजेडी । घेवोनि विवेकाची वेताटी । दृश्य गलबला मागें लोटी । कृष्ण दृष्टी पहावया ॥८४५॥
कृष्णासि आवडे अतिप्रीती । ते वैष्णव रंगीं नाचती । सांडोनि अहंसोहंवृत्ति । नृत्य करिती निजबोधें ॥४६॥
कृष्णासवें सुवासिनी । शान्ति क्षमा दया उन्मनी । आल्या सुखासनीं बैसोनी । वरासनीं सुभद्रा ॥४७॥
निर्धारूनियां तत्वता । निजभावाच्या अक्षता । घालिताति कृष्णमाथां । लक्ष सर्वथा न चुकती ॥४८॥
उग्रसेन वसुदेव । वाहनीं चढले यादव । अवघियांपुढें बलदेव । महोत्सव करितसे ॥४९॥
सोयरे कृष्णाचे निजभावीं । भक्त ज्ञानी योगी अनुभवी । तयांसी वाहनें बरवीं । कृष्णदेवें दीधलीं ॥८५०॥
एका सलोकतेचे वारु । एका समीपतारहंवरु । एका सरूपताकुंजरु । महाथोर भद्रजाती ॥५१॥
एका दिशले अमोल । सायुज्यताचवरडोल । त्याचा अनुभव सखोल । निजात्मबोल हरि जाणे ॥५२॥
तयांसि सर्वथा श्रीहरि । आपणा वेगळें क्षणभरी । कोठें जावों नेदी दुरी । सरोवरी निजभावें ॥५३॥
वर्‍हाड राखावया निगुती । गुणावतार गुणमूर्ति । करणें मारणें धरणें स्थिति । तिघां हातीं भरभार ॥५४॥
तया तिघां मागिलीकडा । कृष्णपुरुष देखणा गाढा । दोहीं पक्षीं देखणा फुडा । भार वर्‍हाडा त्यामाथां ॥८५५॥
वर्‍हाडाची घडमोडी । कृष्णाआंगीं न लगे वोढी । अवघें परबाहिरेम निवडी । ऐसी परवडी रचियेली ॥५६॥
विचारितां निजनिवाडी । कृष्णाविण अर्ध घडी । इकडील तिकडे नव्हे काडी । वृथा वेडीं वल्गती ॥५७॥
भरोनि रजतम औषध । करूनि अग्नियंत्रें सिद्ध । कृष्णापुढें अतिविनोद । एक प्रबुद्ध दाविती ॥५८॥
अग्नि लावूनि ठायींच्या ठायीं । ममता जाळिली हवायी । गगना उसळती ते पाहीं । धुपोनि ठायीं निवाली ॥५९॥
मोहयंत्रीं सुमनमाळा । अग्निपुष्पें भासती डोळां । फुलें म्हणती त्या अबळां । पाहतां डोळा ते राख ॥८६०॥
अतिलोभाच्या चुचुंदरी । अग्नि लावूनि टाकिती दुरी । पेटल्या पदती जनांवरी । उरी शिरीं जाळिती ॥६१॥
देवोनिउपशमअनळा । जाळिती कामाचा हातनळा । भडभडां निघती ज्वाळा । तो तात्काळ निमाला ॥६२॥
हातीं धरूनि कृष्णलीला । जाळिती क्रोधाचा भुयिनळा । धरूं नेणती त्या बरळा । जीवीं जिव्हाळा पोळती ॥६३॥
पाहतां अत्यंत कठिन । चिन्मात्र अग्नि देवोनि जाण । सोडिती अहंकाराचे बाण । पळती जीव दचकोनी ॥६४॥
मदमत्सरधूम्रमेळे । एकाचे झांकले जी डोळे । देहबुधीचीं भ्याडें सकळें । विषयबळें पळालीं ॥८६५॥
स्वानुभवाचे महाथोर । उठावले जी कुंजर । रगडोनि अहंकाराचा धूर । निरंतर डुल्लती ॥६६॥
सवेंचि निजतेजें चंद्रज्योती । उजळिली अवचिती । प्रकटली परम दीप्ति । ते हे स्थिति परियेसा ॥६७॥
निःशेष आंधार नाहीं जेथ । उष्ण चांदिण्याहूनि अतीत । तेज प्रकटलें अद्भुत । संतोषत श्रीकृष्ण ॥६८॥
पदोपदीं नाना त्याग । करित चालिला श्रीरंग । बोवाळणिया अनेग । दोहीं बाहीं पडताती ॥६९॥
कौतुक दाखवावया श्रीपति । कपटमहामोहाचा हस्ती । आणूनि पुढां उभा करिती । भद्रजाती मातला ॥८७०॥
नेणती त्याची लटकी कळा । देखोनि भय उपजे सकळां । कोण पुरे त्याचिया बळा । चळचळां कांपती ॥७१॥
महामदें झाला उन्मत्त । अहंकारे अतिगर्जत । अव्हासव्हा जी धांवत । लोकाआंत अतिबळें ॥७२॥
भ्याडापाठीं अधिकचि लागे । तंव ते सरती मागें मागें । अंधकूपीं पाडी वेगें । मागुती निघों नेदी तो ॥७३॥
भेदें अधिकचि रगडी । तेणें चरफडती बापुडीं । एकीं त्या भेणें झोंपडी । जीवभावें धरियली ॥७४॥
ऐसा जनासि लाविला धाक । तंव कृष्णें खुणाविला सेवक । लाता हाणोनियां देख । कपटवेष मांडिला ॥८७५॥
धारणघायें कपट झाडी । भवगज हे गोष्टी कुडी । ऐसा देखणी दृष्टि ज्या चोखडी । भवभयवोढी त्या नाहीं ॥७६॥
चतुर्विधा प्रसिद्ध दासे । शकुनालगीं हृषीकेशी । उभ्या पूर्णकलशेंसीं । महाद्वारासी तिष्ठती ॥७७॥
कृष्ण भाण्डार तें अनंत । अखंड कृष्णासवें चालत । पाहोनियां शुद्धभावार्थ । उचित पदार्थ हरि देख ॥७८॥
श्रद्धा कीर्ति धृति विरक्ति । त्याही दासी अति तिष्ठती । कृष्णवासातें वांछिती । जाणे श्रीपती मनोगत ॥७९॥
जें जें कांहीं त्या मागत । तें तें कृष्णनाथ देत । त्याहूनि अधिक दे समर्थ । महाद्वारांत प्रवेशला ॥८८०॥
सिद्ध सामग्री मधुपर्कासी । विष्टर दिधला हृषीकेशी । समतेच्या चवरंगासी । श्रीकृष्णासी बैसविलें ॥८१॥
सांडोनि फलाशा समस्त । अर्घ्य अर्पिला सफळित । सुरनर कौतुक पाहत । सिद्ध समस्त तेथें आले ॥८२॥
पाद्यालागीं आणिलें तीर्थ । त्रिगुणत्रिवेणी आतीत । चैतन्यप्रवाहें शोभत । यथोचित मणिकर्णी ॥८३॥
उदक घाली शुद्धमती । चरण प्रक्षाळीं नृपति । जेथूनि तीर्थांची उत्पत्ति । ते पूजिती श्रीचरण ॥८४॥
चरणक्षाळणा ठेविलें अंबु । तंव पावला तीर्थकदंबु । आम्हांसि लागों द्या एक थेंबु । चरणाम्बू कृष्णाचे ॥८८५॥
मूळमाधवीं जाऊनि पाहें । कदंबतीर्थ अद्यापि आहे । भाग्यवंत तो तेथें नाहे । कृष्णपाय तें तीर्थ ॥८६॥
शुद्धमतीनें आपण । कृष्णासि दिधलें आचमन । तीन वेळां न करीच जाण । सर्वापोशन एक वेळे ॥८७॥
ब्रह्मपदींचा अधिष्ठात्रा । त्यासि देती ब्रह्मसूत्रा । मान देतो वेदविप्रा । श्रुतिव्यवहारा संरक्षी ॥८८॥
चंदन पुष्पें टिळे माळा । भावें पूजिला घनसांवळा । आनंद भीमभूपाळा । परब्रह्म डोळां देखत ॥८९॥
हस्तमात्रा कर्णमात्रा । कृष्णासि अर्पिल्या विचित्रा । बाहुभूषणें जडितमुद्रा । पीताम्बरा अर्पित ॥८९०॥
दधि मधु एकत्रता । करीं घातलें अच्युता । मेहुणे म्हणती कृष्णनाथा । लाज सर्वथा न धरावी ॥९१॥
गोकुळीं चोरूनि दहीं दूध खातां । तुम्हांसि लाज नाहीं सर्वथा । आम्ही निज भावें अर्पितां । कां लाजतां निज चोरा ॥९२॥
सलज्ज हांसे शुद्धमती । वर्‍हाडी वर्‍हाडिणी हांसती । निष्कर्म्यासि कर्मप्राप्ति । जनवदंती विपरीत ॥९३॥
भेमक म्हणे प्रतिगृह्यतां । प्रतिगृह्णामि म्हणें अच्युता । ठक पडिलें कृष्णनाथा । मग तत्वता विचारी ॥९४॥
खूण बोलिला कृष्णस्वामी । दान देतों एक आम्ही । हाही भाव सांडा तुम्ही । मग प्रतिगृह्णामि सर्वांची ॥८९५॥
संकल्प सोडितां तत्काळ । दधि मधु सेवी गोपाळ । भीमकाचें जन्म सफळ । सकळ कुळ उद्धरिलें ॥९६॥
देऊनि कृष्णासि आचमन । सवेंचि केलें करक्षाळण । सद्गुरु म्हणती सावधान । नाहीं व्यवधान लग्नासी ॥९७॥
कृष्णचरण शून्य पडे । म्हणोनि घातले परिपूर्ण पायमांडे । कृष्ण चालविला पुढें । वाडेंकोडें लग्नासी ॥९८॥
भीमकी भावार्थें आयिती । परणावया निजपति । गौरीहर सहजस्थिति । उमापति पूजितसे ॥९९॥
कृष्णासि अंतःपट पुढें । बोलतां बोलणें हें तंव कुडें । श्रोते म्हणती नसुची झाडें । लग्न निवाडें लागों द्या ॥९००॥
आधींच कृष्णकथा सखोल । त्यावरी तुझे रसाळ बोल । जाणसी प्रेमाची वोल । येताति डोल सुखाचे ॥१॥
ऐकोनि श्रोतियांचें वचन । आनंदला एकाजनार्दन । मनेंकरूनि लोटाङ्गण । वंदिले चरण निजभावें ॥२॥
येरीकडे घटिका पूर्ण । म्हणती सावधान सावधान । नाहीं उरलें व्यवधान । हरिचिंतन करा वेगीं ॥३॥

इति श्रीमद्रुक्मिणीस्वयंवरएकाकारटीकायां पंचदशप्रसंगः ॥१५॥

अंतःपट आहे ज्यासी । वेगीं सावध करा त्यासी । पळ अक्षर निमेषोन्मेषीं । हरिचरणांसि चिंतावें ॥४॥
सद्गुरु म्हणती सावधान । घटिका होऊं आली पूर्ण । वचनीं नेदावें प्रतिवचन । सावधान परिसावें ॥९०५॥
सांडा चौघींची कळकळ । महामौनेसीं रहा निश्चळ । लग्नघटिका भरें चपळ । अति सत्वर वेगेंसीं ॥६॥
आंगीं धरूनि जाणपण । वचना देती प्रतिवचन । तेणेंचि वचनें त्यांसि दूषण । सावधानपण त्या नाहीं ॥७॥
अतिसमयो वर्त्ते लग्न । दोहीं पक्षीं सावधान । अच्युतचिंतनीं राखा मन । सावधान निजबोधें ॥८॥
ॐपुण्या पडली मिठी । द्वैतभावाच्या सुटल्या गांठी । तुटला अंतःपट दृष्टी । उठाउठीं हरि वरी ॥९॥
भीमकीमाथां एक एक । कृष्ण अक्षता घाली देख । तोचि हस्तक मस्तक । परम सुख पावली ॥९१०॥
भीमकी कृष्णाचिया माथां । घालूं जाय जंव अक्षता । तंव कृष्णचि देखे सभोंवता । हरि पाहे ॥११॥
कृष्ण देखे जिकडे तिकडे । अक्षता घाली चहूंकडे । पुरोहित म्हणती लागलें वेडें । कृष्ण निवाडें नोळखसी ॥१२॥
कृष्णालागीं परम पिसी । माळ घालूनि रथीं होतीसी । सेखीं कृष्ण नोळखसी । केंवि नांदसी संसारीं ॥१३॥
ऐसें हे झालें पाणिग्रहण । कृष्णें प्रकृति पाहिली जाण । मग बांधावया कंकण । शुद्ध सुतें सुतविती ॥१४॥
पहिले सूक्ष्म तंतु अत्यंत । तोचि अष्टधा वाढत । स्थूळमानें दृश्य होत । मग तोडित तडतडा ॥९१५॥
पहिलें दुखंड केलें जाण । त्रिगुण गुणें घाली वळन । अर्ध स्त्रीनामें कांकण । अर्ध जाण कृष्ण पुरुषा ॥१६॥
एकचि तंतु द्वैत झाला । अर्ध स्त्रीआंगीं बाणला । अर्ध पुरुषत्व पावला । करीं बांधिला कृष्णाचे ॥१७॥
फेडिलें मायेचें वधूवस्त्र । अष्ट्पुत्र्यां पीताम्बर । नेसली कृष्णमय स्वतंत्र । तेणें सुंदर शोभली ॥१८॥
मलिनवास सांडी प्रकृति । सांडिलें दोहीं पक्षींचे न घेती । सलोभ उपाध्ये ते नेती । मग भांडती परस्परें ॥१९॥
भीमकिया वरिला नारायण । झळकत दृश्याचें करीं कंकण । सौभाग्यद्रव्यें देतसे बाण । अहेवपण श्रीकृष्णें ॥९२०॥
जीवीं जीवा पडिली मिठी । बाहीर पालवा दिधली गांठी । भीमकी कृष्ण पाहे दृष्टी । हरिख पोटीं न समाय ॥२१॥
विवाहहोमालागीं श्रीहरि । वेगीं चला बोहल्यावरी । कडे घ्यावी जी नोवरी । लहानथोरीं वेढिला ॥२२॥
नोवरी न धरितांचि हातीं । नारी मिळाल्या नेणों किती । प्रकृति वेढिला श्रीपती । अडकलेती गोविंदा ॥२३॥
बाईल हातीं धरिल्यासाटीं । कृष्ण गोविला जगजेठी । येरां जीवांची कायसी गोष्टी । बैसतां पाटीं गोड लागे ॥२४॥
कृष्ण विचारी निजवृत्ति । मजचि वरी माझी प्रकृति । माझेनि गमनें इयेसि निश्चिती । लाजों किती लटिकाचि ॥९२५॥
हे बैसली माझिया कडिये । जीवेंभावें मजचि पडिये । प्रपंचाचें आंतुलीकडिये । नाम रूप इचेनि ॥२६॥
मजविण हे नोवरी । पुढें न चले पाउलभरी । लटकी लाज सांडूनिया दुरी । वचन करी वडिलांचें ॥२७॥
आंगा नातळत श्रीहरि । हात न लावितां नोवरी । उचलोनि आणिली बोहल्यावरी । लहान थोर हांसती ॥२८॥
विवाहहोम झाला संपूर्ण । सप्तपदी पाणिग्रहण । भीमकें दिधली वरदक्षिण । भूरिदान वांटिलें ॥२९॥
कान पिळूं मेहुणे भीती । होईल रुक्मियाची गति । रूपा विटम्बील श्रीपती । याची ख्याति तिहीं लोकीं ॥९३०॥
त्यांचा जाणोनियां भावो । कृष्णें फेडिला संदेहो । मेहुणे गौरविले पहाहो । दिव्याम्बरीं भूषणीं ॥३१॥
भीमक कृष्णासि विनती करी । चतुर्थ होम आमुचे घरीं । करावा जी कृपें करीं । सहपरिवारीं सुहृदेंसीं ॥३२॥
पहावया सुनमुखासी । मूळ पाठवा वरमायेसी । भंवर्‍या कलस आहे तीपासीं । निघे वेगेंसीं शुद्धमती ॥३३॥
कृष्ण वसवी जीच्या हृदयासी । धन्य धन्य तिच्या कुशी । शुद्धमती लागे पायांसी । देवकीसी प्रार्थिलें ॥३४॥
बैसविली सुखासनीं । लागल्या वाजंत्रांच्या ध्वनि । विजणें वीजिती दोघी जणी । पायरावणी पदोपदीं ॥९३५॥
शुद्धमती देतसे विडिया । पीक धरावया सुवर्णघडिया । श्रीगिरिवरी डोलती गुढिया । पायघडिया पदोपदीं ॥३६॥
चांदवे मोतीलग विस्तारें । दोहीं बाहीं ढळती चंवरें । देवकी समारंभें थोरें । आणिली गजरें मांडवा ॥३७॥
कृष्णरुक्मिणी अतिगोमटीं । साजिरीं वोहरें देखिलीं दृष्टी । ऐसा जोडा नाहीं सृष्टी । माझी दृष्टि झणी लागे ॥३८॥
देवकी येऊनि आपण । दोघां उतरी निंबलोण । कृष्ण निंबलोणा हुताशन । मुख पसरोनि धाविन्नला ॥३९॥
कृष्ण निंबलोण पडतां मुखीं । तेणें मुख सरतें तिहीं लोकीं । हें जाणोनियां याज्ञिकीं । अतिसाक्षेपीं सादर ॥९४०॥
कृष्ण लिंबलोणा अतिसाक्षेप । करितां सरले त्रिविध ताप । जावोनि देहस्थ संताप । सुखस्वरूप तो झाला ॥४१॥
सून बैसवूनि मांडीवरी । कृष्णश्रवणें जडित भंवरी । कानीं घाली जी निर्धारीं । कळस वरी धैर्याचा ॥४२॥
मुक्तमोतीलग गंभीर । श्रवणीं बाणल्या साचार । तेणें शोभली सुंदर । मनोहर सकळिका ॥४३॥
लग्न लागल्या येरे दिवसीं । सोहळा मांडिला वोहरांसी । मूळ पाठविलें हळदीसी । यादवांसी भीमकें ॥४४॥
मूळ पाठविलें सकळा । दोहीं बाहीं वारा सोळा । करवली अतिवेह्लाळा । चाले सुढाळा उन्मनीं ॥९४५॥
अत्यंत शाहाण्या सुवासिनी । आणीक आल्या नवजणी । कृष्णाची खुतीखावणी । त्या जाणोनि वर्तती ॥४६॥
वडिलपणें अत्यंत श्रेष्ठ । सकळांमाजि वरिष्ठ । शान्ति चालिली चोखट । अतिलोभिष्ठ श्रीकृष्णा ॥४७॥
सभा बैसली निजबोधें । धवल गाती स्वानंदें । हळदी आरंभिली विनोदें । झाली सावधें अधिकारें ॥४८॥
पाहों जाणती कृष्णकौतुक । तेही सावध झाले लोक । अनधिकारियां लगबग देख । पाहती मुख वनितांचें ॥४९॥
वोहरें पाहतां निवे मन । दोहीं पक्षीं सावधान । कोण्हा न बोलवे वचन । पडिलें मौन सकळिकां ॥९५०॥
चौघी जणी अतिचपळा । गुजबुजिती वेळोवेळा । कैशा झाल्याति तोंडाळा । शब्दचाळा न संडा ॥५१॥
शान्ति म्हणे परत्या सरा । सांगेन मी तें तुम्ही करा । कुरवंडी कृष्णवरा । लोण उतरा सर्वस्वें ॥५२॥
स्नेहें उजळोनियां वाती । भीमकी सम्मुख दाषिती । येरीं नातळे जी हातीं । स्नेहवृत्ति नावडे ॥५३॥
कुरवंडी न धरीच हातीं । माया धाया शंकल्या चित्तीं । मग बोलिली निजशान्ति । नव्हे श्रीपति हें योग्य ॥५४॥
जया दीपाचिये मेळीं । न निघे स्नेहधूम्रकाजळी । तैशा दीपें दीप उजळी । मग वोवाळी श्रीकृष्णा ॥९५५॥
ऐकोनि भीमकी झाली सुखी । खूण बाणली नेटकी । जीवीं जीवाची वोळखी । परम पारखी तो जाणे ॥५६॥
निर्धूम अग्नीच्या निजमेळीं । कृष्णदीपें दीप उजळी । आकाश लोपलें प्रभेतळीं । भावें वोवाळी श्रीकृष्णा ॥५७॥
न कळे भीमकीचें लाघव । सकळ म्हणती धन्य भाव । आतां घेवोनियां नांव । पाय मागें कृष्णाचे ॥५८॥
ऐकोनियां जनाची गोष्टी । भीमकी दचकली पोटीं । काय आतां बोलों वोठीं । न दिसे सृष्टी नांव रूप ॥५९॥
याच्या नामरूपभेदा । व्यक्तीसि नाणवे वेदा । पुढारीं वाट न चले शब्दा । नेतिअनुवादा परतले ॥९६०॥
पाहतां रूपाचा दुकाळ । घालितां साकारतेचा आळ । लावितां नामाचा विटाळ । तेणें गोपाळ क्षोभेल ॥६१॥
सवेंचि म्हणे कळलें चित्ता । गोइंद्रियांचा हा नियंता । यासि गोपाळ म्हणतां । दोश सर्वथा मज नाहीं ॥६२॥
ऐसें विचारूनि वेह्लाळा । लक्ष लाविलें चरणकमळा । वेगीं पाय देगा गोपाळा । भीमकबाळा बोलिली ॥६३॥
तंव पिटिली टाळिया टाळी । ऐकोनि हांसिजे सकळीं । भीमकीये भली केली रांडोळी । खूण वनमाळी जाणत ॥६४॥
ऐकोनि भीमकीचिया बोला । कृष्णदेव मानवला । वर्तत खुणा जीवाआंतुला । देत पाउला स्वानंदें ॥९६५॥
अबला सांगती वडिलां । यानें अभिमान सांडिला । कृष्ण बाइले अधीन झाला । तिच्या बोलामाजि वर्तत ॥६६॥
कृष्ण देखूनि बहु काळा । हळदी लावी वेळोवेळां । उटूनियां घनसांवळा । अतिसोज्वळा करूं पाहे ॥६७॥
जें जें कृष्णाआंगीं लागे । तें कांहीं केल्या न निघे मागें । भीमकी उटी लागवेगें । मळी न निघे सर्वथा ॥६८॥
अत्यंत निर्मळ वनमाळी । निजनिर्मळीं न निघे मळी । चाकाटली भीमकबाळी । न देखे तळीं मळिवटी ॥६९॥
पाहतां कृष्णाचिया चरणरेखा । चरणीं देखे तिहीं लोकां । भीमकीकृष्णलग्न देखा । उटणें हरिखा होतसे ॥९७०॥
कृष्णचरणीं निजस्वरूप । देखतां आला स्वेद कंप । कंठीं दाटला पैं बाष्प । विकळरूप मूर्च्छित ॥७१॥
सद्गुरु म्हणे सावधान । कृष्णचरणीं दृढ मन । धैर्यबळें राखोनि जाण । विकल्पमन करूं नको ॥७२॥
मोहें धाविन्नली धाय । म्हणे तुज झालें काय । झणीं दृष्टि लावो माय । उचलूनि कडिये घेतली ॥७३॥
कृष्णचरणीं जें अनुभविलें । तें तंव न बोलवे बोलें । भीमकिये शहाणपण केलें । खुणे वारिलें धायेतें ॥७४॥
पाळी आली कृष्णाकडे । एकेचि हातें फेडीं बिरडें । न फिटे तरी रोकडें । दंडवत घडे भीमकीसी ॥९७५॥
मेहुणेपणाचे परिपाटी । विषयतृष्णेचिये दृष्टी । बिरडा पडिल्या सुबद्ध गांठी । केंवि जगजेठी सोडिल ॥७६॥
मेहुणे म्हणती हा जगजेठी । जाणे बिरडियांची हातवटी । अभ्यास केला यमुनातटीं । दाटोदाटीं गौळणींसीं ॥७७॥
वर्में कर्में बोलती खुणा । यादव म्हणती श्रीकृष्णा । बिरड्या पाड तो केसणा । तूं देखणा निजदृष्टी ॥७८॥
महावीरांचें बिरडें पडिलें । तें त्वां येकलेन फेडिलें । मेहुणे न लाजती बोलतां बोलें । रुक्मिया दिधलें तें दीजे ॥७९॥
सासूसासर्‍यांची आवडी । देवकीवसुदेवांची गोडी । म्हणती कृष्णा विरडें फेडीं । वचन न मोडीं वडिलांचें ॥९८०॥
कृष्ण अवलोकी कृपादृष्टी । बिरड्यांच्या सुटल्या सुबुद्धगांठी । द्वैतकांचोळी समदृष्टि । फेडि जगजेठी तत्काळ ॥८१॥
पहा गे यानें नवल केलें । कृष्णें दृष्टीच उगविलें । न सोडितां पैं फेडिलें । बिरडें काढिलें निजदृष्टी ॥८२॥
पाहतां कृष्णदृष्टीकडे । फिटे संसारबिरडें । त्यासि हें दुर्घट केव्हडें । फेडितां बिरडें नोवरीचें ॥८३॥
नानाव्रतें तपें दान । योगयागादि साधन । करितां शिणले योगिजन । तर्‍ही कृष्णचरण न ठाकती ॥८४॥
भीमकी दैवाची पैं चांग । परमभाग्यें अतिसभाग्य । पावली कृष्णाचें अर्धाङ्ग । भावें श्रीरंग भोगित ॥९८५॥
कृष्णसम्मुख भीमकी । बैसविली जी कौतुकीं । लाजा झाली अधोमुखी । कृष्णाकडे न पाहे ॥८६॥
तंव तळवटीं एकाएक । देखती झाली कृष्णमुख । पाठमोरी पाहतां देख । देखे सम्मुख श्रीकृष्ण ॥८७॥
वाम सव्य दोहींकडे । देखे कृष्णाचें रूपडें । आतां मी पाहूं कोणीकडे । चहूंकडे हरि देखे ॥८८॥
ऐशा परी अति संकटीं । लाजतां कृष्ण देखे दृष्टी । मग लाज सांडोनि गोरटी । उघडी दृष्टी हरिरूपीं ॥८९॥
भीमकी सुकुमार गोमटी । कृष्णा इयेसि हळूचि उटीं । कठिन हस्त तुझा जगजेठी । मल्ल मुष्टी मारिले ॥९९०॥
तुझा लागतांचि हात । देहबुद्धी चाकरिसी घात । याचिलागीं जीव भीत । तुझी मात न करवे ॥९१॥
रेवती म्हणे जी यादवा । आधीं घ्यावें इच्या नांवा । हळद मग इयेसि लावा । देवाधिदेवा श्रीकृष्णा ॥९२॥
कृष्ण म्हणे हळदीमिसें । मजचि लावूं आलिया पिसें । नाम रूप मज न दिसे । काय म्यां कैसें म्हणावें ॥९३॥
नामरूपाची व्यवस्था । रुक्मिणीच जाणे तत्वता । माझ्या आंगीं नाहीं सर्वथा । नांव घेतां मी नव्हे ॥९४॥
आग्रह न करावा गोपाळा । नामरूप अतूंचि जिव्हाळा । व्यर्थ चाळविसी अबळा । सुखसोहळा तुझेनि ॥९९५॥
कृष्ण खूण सांगे जीवींची । नामरूपें अतिरूपाची । सगुणगुणें हे गुणाची । प्रिया आमुची निजदृष्टी ॥९६॥
कृष्ण म्हणे रुक्मिणीदेवी । नामरूपें तूंचि आघवी । मज परिस तूंचि बरवी । हासिजे सर्वीं ऐकोनी ॥९७॥
हळदी घेवोनि श्रीरङ्गें । उटी भीमकीचीं अष्टाङ्गें । येरी निवतसे सर्वाङ्गें । जाणती आंगें अनुभवी ॥९८॥
चरणीं उद्धरिली शिळा । ते कर भोगी भीमकबाळा । मृदुपणाचा जिव्हाळा । जाणती कळा निजभक्त ॥९९॥
हा तंव ब्रह्मादिकांचा ईश । हळदीमिसें हृषीकेश । भीमकीचा झाला दास । जगन्निवास जगाचा ॥१०००॥
दासाचेंही दास्य करणें । हें तंव श्रीकृष्णचि जाणे । उच्छिष्टें भक्तांचीं काढणें । स्वामीपणें फुगों नेणें ॥१॥
कृष्ण साचार देवाधिदेवो । फेडीत भक्तांचा संदेहो । जैसा जैसा भक्तिभावो । तैसा देवो तयासी ॥२॥
भक्तभावाचिया आवडी । धूतसे रणाङ्गणीं घोडीं । भक्तसुखाची निजगोडी । जाणे धडफुडी श्रीकृष्ण ॥३॥
कृष्णचरणीं सत्य समता । शुद्धभावार्थ अक्षता । भीमकीये ठेवीं माथां । लाज सर्वथा न धरावी ॥४॥
ऐकोनि हरिखेली वेह्लाळा । धन्य दशा आली कपाळा । चरणवंदनीं गोपाळा । भीमकबाळा हरिखेली ॥१००५॥
हरिखें नमूं पाहे गोरटी । तंव पूर्वील सख्या वक्रदृष्टी । देखतां लाज आली पोटीं । भेद उठी शंकेचा ॥६॥
तेणें चुकविले समचरण । वृथा गेलें जी नमन । मायेसकट हांसती जन । येरीं अभिमान धरियेला ॥७॥
थोर अभिमानली बाळी । धरी अंगुष्ठ करतळीं । नमन चुकों नेदीं इये वेळीं । इषत् वनमाळी हांसत ॥८॥
येरी मस्तक जंव लोटी । तंव समचरणां पडली तुटी । अभिमानें केली हिंपुटी । पाय ललाटीं न लागती ॥९॥
नमस्कारलागीं भलें । येरीं मागुतें आंग वळिलें । तंव समसमय पाउलें । कांहीं केल्या नातुडती ॥१०१०॥
जितुकें अभिमानाचें बळ । तितुकें निजदृष्टीस पडळ । तेणें चुकविलें चरणकमळ । वेगें वेह्लाळ गजबजिली ॥११॥
वियोग न साहवे पोटीं । ऊर्ध्वश्वासें स्फुंदे गोरटी । चरण न लागती ललाटीं । कपाळ पिटी निजकरीं ॥१२॥
दुःखें म्हणतसे कटकटा । मर मर दुष्टा रे अदृष्टा । कृष्ण पावलें या गोष्टी फुकटा । चरण ललाटा न लागती ॥१३॥
लोक म्हणती सकळ । धन्य भीमकीचें कपाळ । तें हें आजि झालें निष्फळ । कृष्णचरणकमळ नातळती ॥१४॥
मनीं होती ऐसी आश । करूनि उटणियाचें मिष । कृष्ण नमीन सावकाश । तेंही उदास भाग्य झालें ॥१०१५॥
चरणां न पावेचि कपाळ । जिवीं लागली तळमळ । गात्रें जाताति विकळ । परम विह्वळ होतसे ॥१६॥
चंडवातें जैसी केळी । उलथूं पाहे जी समूळीं । त्याहूनि अधिक भीमकबाळी । गात्रें सकळी कांपती ॥१७॥
नेत्रीं अश्रूंचिया धारा । आंगें कांपतसे थरथरा । चरनवियोगें सुंदरा । शरीरभारा उबगली ॥१८॥
गळती अंगींचीं भूषणें । करमुद्रिका आणि कंकणें । पडली अवशेषित प्राणें । सत्वगुणें मूर्च्छित ॥१९॥
जीवनावेगळी मासोळी । तेंवि तळतळी भीमकबाळी । उद्धव कलवळिला तये वेळीं । आनंदजळीं वर्षतु ॥१०२०॥
उद्धव म्हणे श्रीकृष्णनाथा । तुझी अवस्था शोधित चित्ता । विनोद न करीं भक्तहिता । चरणीं माथा ठेवूं दे ॥२१॥
मग धांवोनि लवलाहें । धरी भीमकीची बाहे । म्हणे उठीं उठीं हो माये । वंदीं पाये कृष्णाचे ॥२२॥
सांडी सांडीं लाज अभिमान । निर्विकल्प राखीं मन । वृत्ति करूनि सावधान । हरिचरण वंदावे ॥२३॥
उद्धवाचे निजवचनीं । दृढविश्वासें रुक्मिणी । लाज सांडिली निपटूनी । हरिचरणीं निर्लज्ज ॥२४॥
समचरणांचिये भेटी । सुटल्या अहंसोहंगांठी । उठूं विसरली गोरटी । घातली मिठी हरिचरणीं ॥१०२५॥
वृत्तीसि झालें समाधान । खुंटला शब्द तुटलें मन । भोगिताहे चैतन्यघन । समचरण वंदितां ॥२६॥
उपरमली विषयदृष्टी । निजानंदें कोंदली सृष्टि । तेथें हारपली त्रिपुटी । उठाउठीं निजलाभ ॥२७॥
कृष्णचरणीं जदली कैसी । देह विदेह नाठवे तीसी । विसरली विवाहसोहळियासी । कृष्णसाम्येंशीं समरस ॥२८॥
नोवरा नोवरी नाठवे हेतु । आण वाहूनि गेला दृष्टान्तु । अर्थ स्वार्थ आणि परमार्थ । झाला अंत अनंतीं ॥२९॥
हरि म्हणे हे वेह्लाळ । दिसे देहभावीं विकळ । माय धाय करिती कोह्लाळ । सोयरे सकळ मिळोनी ॥१०३०॥
ऐशा करितील गोष्टी । पायां लागलिया साठीं । जीवभावासि पडली तुटी । वर जगजेठी वरूं नये ॥३१॥
लौकिक परमार्थासि सळ । दोहीं पक्षीं पडेल विकळ । माया धाया करिती कोह्लाळ । मजवरी रचितील विटाळ ॥३२॥
ऐशीं उफराटीं बिरडीं । पडलीं देवासि सांकडीं । सावधान हे धडफुडी । केवीं तांतडी होईल ॥३३॥
भीमकीनिजसुखान्तरीं । वेगीं प्रवेशला श्रीहरि । तोही विसरला सुंदरी । सावधान करावया ॥३४॥
देवो देवी झाली एक । भेद फिटला निःशेख । लागली निज सुखा टकमक । चेववी देख कोण कोणा ॥१०३५॥
सहजें सहज मेळीं । निजबोधें वनमाळी । स्वभावें भीमकबाळी । सावध करी सवेगें ॥३६॥
निजीं निजसुखावेगळी । न निवडे कोणे काळीं । करूनि अहंकाराची होळी । होय वेह्लाळी सावध ॥३७॥
तिसी देहा जरी येणें । तरी देह ऐसें मी न म्हणें । अवघें आंगींचे आंगवणे । पूर्णपणें रचिलीसे ॥३८॥
चराचर जैसें दिसें । तें तें आघवेंचि मी असें । जीव शिव झाले मदंशें । रितें न दिसे मजवीण ॥३९॥
यापरी कृष्णरुक्मिणी । सावध झालीं एकपणीं । माया गेली लिंबलोण करूनी । ओवाळूनि सर्वस्वें ॥१०४०॥
ऐक्याचिया बोहल्यावरी । दोघें वधूवरें साजिरीं । बैसविलीं अभिन्नप्रीतीवरी । निजनिर्धारीं स्वलीला ॥४१॥
सरली नमस्काराची वारी । तंव श्रीकृष्णें केली चोरी । लिंगदेहाचे गांठीभीतरी । डाव श्रीहरी चोरिला ॥४२॥
पालवीं पालव बांधण्यासाठीं । चहूं देहांच्या सोडिल्या गांठी । पायां लागे गोरटी । नेदी महाहटीं हटवादी ॥४३॥
चैतन्यचोर हा निजदृष्टी । सोडीत अभ्यंतरींच्या गांथीं । घेतलें देवों नेणे जगजेठी । वृथा चावटी कां करा ॥४४॥
आंबा शिंपावया गोरटी । कडे घेऊनि कृष्ण उठी । आयती केलीसे गोमटी । कुंकुमें वाटी परिपूर्ण ॥१०४५॥
ॐकार आळा दृढमूळ । सहज वृक्ष तो सुनीळ । वाढिन्नला सकोमळ । अर्धमात्रापर्यंत ॥४६॥
आगम निगम तींच पानें । वैराग्यमुहुराचीं सुमनें । महुरला कवणे मानें । श्रद्धाजीवनें सपोस ॥४७॥
परिमळा लोधले साचार । रुंजी करिती मुमुक्शुभ्रमर । आमोदरसभावें सादर । झण्त्कार सांडोनी ॥४८॥
स्वानंदवसंताचें रिंगवणें । वृक्ष नित्य नवा तेणें गुणें । संतकोकिळांचीं सुटलीं मौनें । टाहो करिती निजबोधें ॥४९॥
सकळ फळें फळल्यापाठीं । आम्रवृक्षफळें शेवटीं । रसस्वादाचिया खोटी । पोटींची आंठी सांडिलिया ॥१०५०॥
निज सेजे जो मुराला । तोचि सज्जनें सेविला । बहुत काय बोलों बोला । आंबा शिंपों आला श्रीकृष्ण ॥५१॥
तेथें केली नवलकुसरी । सम्मुख पाहतां नोवरा श्रीहरि । विमुख पाहतां तोचि नोवरी । ऐशिये मांडीवरी बैसविली ॥५२॥
सेंडा धरूनि समूळीं । अखंड एक धार लागली । आंबा शिंपी भीमकबाळी । चौघी वेह्लाळी तेथ गाती ॥५३॥
प्रकृति पुरुष दोघें जणें । आंबा शिंपिती एकपणें । च्यूत विस्तारला अच्युतपणें । बाप म्हणणें जगाचा ॥५४॥
आंबा शिंपोनि गोरटी । कृष्णासहित वेगें उठी । हातींची रिती नव्हे वाटी । कृष्ण पूर्णदृष्टि पाहिला ॥१०५५॥
त्रिगुणगुणातीत जाण । तिसरे दिवसीं तेलवण । करूनि नोवरीस अर्पण । वाण पालटणें चतुर्थीं ॥५६॥
कृष्णासि वाण पालटण । नामरूपाचें वास संपूर्ण । स्थितिकाळासि देवोनि मान । लीला श्रीकृष्ण नेसला ॥५७॥
वाण पालटणें नोवरीस । अक्षयाचें सपुर वास । नेसोनियां सावकाश । निजसुखेंसीं वर्तत ॥५८॥
वोहरें बैसवोनि वाडेंकोडें । समसाम्य वाहोनि साडे । ऐरणी विस्तारावया पुढें । शुद्धमती सावध ॥५९॥
व्याही गौरविलें सकौतुकें । कृष्णासमान मानूनि सकळिक । अवघियां देवोनियां सुख । एक एक गौरविले ॥१०६०॥
भीमकें मांडिलें विंदान । भवऐरणीसंपादन । कृष्णासी वंशपात्रदान । विधिविधान वेदोक्त ॥६१॥
वंश विस्तारितां कौतुक । सोळा कळांचे सोळा करक । प्रकृतिस्वभाव सुपलिया देख । ज्ञानदीप सोज्वळ ॥६२॥
शुद्धमतीनें तत्वता । एकाजनार्दना पाहतां । वंष ठेविला कृष्णाचे माथां । जुनाट कथा परियेसा ॥६३॥
पूर्वीं पितामहाचा पिता । तयासी प्रसन्न सुभानु होता । तेणें भानुदासें वंश सरता । केला तत्वता हरिचरणीं ॥६४॥
प्रह्लादाचे कृपेसाथीं । बळीचें द्वार राखी जगजेठी । तैसीच हेही आहे गोष्टी । कृपादृष्टि कृष्णाची ॥१०६५॥
सांगता वंशपात्रदान । लागलें निजवंशाचें अनुसंधान । आमुचे वंशींचें वरदान । परम भक्त श्रीकृष्णाचे ॥६६॥
मी जन्मलों धन्य वंशीं । म्हणोनि हरिभक्ति जाण आम्हांसी । संत सोयरे नीज सुखासी । वंश कृष्णासि निरविला ॥६७॥
जें जयासि निरविलें । तेणें तें पाहिजे सांभाळिलें । आमुचें चाळकपण कृष्णासि आलें । कांसे लाविलें जनार्दनें ॥६८॥
कथेसी झाली आडकथा । म्हणोनि न कोपावें श्रोतां । धेंडा नाचवीन कृष्णनाथा । रसाळ कथा पुढें आहे ॥६९॥

इति श्रीमद्रुक्मिणीस्वयंवरएकाकारटीकायां श्रीकृष्णविवाहसंभ्रमकंकनबंधनादिचतुर्थहोमाम्रवृक्षसिंचनकथनं नाम षोडशप्रसंगः ॥१६॥

श्रोते म्हणती नवल । ऐकतां याचे बोल । रसाळ आणि अतिसखोल । येताति डोल प्रेमाचे ॥१०७०॥
मग म्हणे कविपोषका । थोरा मिळविलें जी सुखा । पार नाहीं आजिच्या हरिखा । कथा सांग काम निःशंक ॥७१॥
महाप्रसाद जी आतां । म्हणोनि चरणीं ठेविला माथा । कोणें नाचविलें कृष्णनाथा । नोवरी नाचविता कोण झाला ॥७२॥
दोहीं पक्षींच्या दोघां जणां । कास घेवोनि आले रंगणा । सभा देखोनि दाविती खुणा । कळा नाचना दावीं पां ॥७३॥
बोधें कृष्ण घेवोनि खांदीं । नाचे ऐक्यताळें तिही संधी । चुकों नेदी समानबुद्धि । नानाछंदीं नाचत ॥७४॥
देहाभिमानें घेतली नोवरी । दावीत नानाशब्दकुसरी । द्वंद्वताळातें सांवरी । देतसे भंवरी भयस्वर्गीं ॥१०७५॥
बोध नाचत घेऊनियां कृष्ण । नोवरी घेवोनि देहाभिमान । आपुलाले पक्षीं जाण । दोघे जण नाचती ॥७६॥
ओंवाळूनि श्रीकृष्णासी । अनंत मुद्रा याचकांसी । देऊनि अमर केलें त्यांसी । मागों आणिकांसी विसरले ॥७७॥
ओवाळणी हातीं चढे । तो न पाहे आणिकीकडे । वाणिती कृष्णाचे पवाडे । मागणें त्यापुढें खुंटलें ॥७८॥
श्वेत पीत त्रिगुण वास । ओंवाळूनि सावकाश । त्याग करिती कृष्णदास । अतिउह्लास सोहळियाचा ॥७९॥
ओंवाळणी नोवरीकडे । अमित विषयीं सुख पडे । घेतां अधिक तृष्णा वाढे । चहूंकडे ते मागती ॥१०८०॥
न सुटती अभिलाषांच्या गांठी । सोडोनि देतां कांपती मुष्टि । मागुती लोलिंगता दृष्टी । कवडीसाठीं झोंबती ॥८१॥
त्यागितां जीर्ण देहाचें वास । दाते होती कासावीस । न सरे मागत्याची आस । त्यांतें बहुवस वाणिती ॥८२॥
पाहें पां अत्यंत जर्जर झालें । दिसे नवां ठायीं तडकलें । पाहिजे अविमुक्त त्यागिलें । वायां गेलें दों दिसां ॥८३॥
ऐकोनि त्यागाची मात । अधोमुख होय गृहस्थ । लोभ न संडी पोटांत । क्रोधें निंदित सिकविल्या ॥८४॥
तुम्हीं कैसेनि त्याग केला । सिकवूं आलेति पुढिलांला । आम्ही नायकों तुमच्या बोला । म्हणवोनि रुसला त्यागासी ॥१०८५॥
त्याग नोहे नोवरीपक्षीं । देखोनि हांसिजे मुमुक्षीं । कृष्णवर्‍हाडी अतिदक्षी । त्यागाविशीं उद्भट ॥८६॥
कृष्ण घेवोनि नाचतां । बोध शिणला तत्त्वतां । हळूच उतरूनि कृष्णनाथा । होय निघता लाजोनी ॥८७॥
देहाभिमान पैं नोवरी । कांहीं केल्या जी नुतरी । पडे उठी पळे दुरी । लाज न धरी सभेची ॥८८॥
धरूं धांविन्नले एक । नोवरी घेवोनि पळे देख । कोंडों जातां अधिकाधिक । ठकोनि लोक तो पळे ॥८९॥
त्यासी संतीं केली विषी । हळूचि आणिला सोहंबुद्धि । तेहि सांडोनि त्रिशुद्धि । नोवरी बुद्धि उतरिली ॥१०९०॥
तेथ झाली नवलपरी । भक्तीं प्रार्थिला मुरारि । नोवरी घेऊनि खांद्यावरी । रंगीं श्रीहरि नाचावें ॥९१॥
भक्तिभावा भुलला देवो । वचन नुल्लंघीच पहाहो । नोवरी घेवोनि देवाधिदेवो । दावी निर्वाहो नृत्याचा ॥९२॥
निजीं निजरूपावरी । समसाम्यें निज नोवरी । घेवोनियां खांद्यावरी । नृत्य करी स्वानंदें ॥९३॥
पहिलेनि ताळें जी तत्वतां । अकार हाणोनियां लता । उकारमकारांच्या माथां । पावोनि पिटिता होय कृष्ण ॥९४॥
उल्लाळे देत कवणेपरी । वैकुंठ कैलासाहूनि वरी । शून्य सांडोनियां वरी । चिदंबरीं नाचत ॥१०९५॥
नोवरी वाढवी आपणावरी । आपण वाढे नोवरीवरी । क्षणा तळीं क्षणा वरी । नानापरी नाचवी ॥९६॥
पाहतां पाहतां पडलें ठक । नोवरा नोवरी झालीं एक । जीव श इव हे सरली भाक । निजसुख स्वानंदें ॥९७॥
कृष्णासी आठवलें देख । आम्ही दोघें होवोनि एक । नाचतां जीव सकळिक । जीवपणा मुकतील ॥९८॥
यालागीं काळाचिये स्थिति । नोवरी उतरिली श्रीपति । जयजयकार कीजे भक्तीं । ओंवाळिती सर्वस्वें ॥९९॥
धेंडा नाचविला यायापरी । तंव तळी आणिली बाहेरी । फळीं पुष्पीं अतिसाजिरी । ज्ञानदीपें सोज्वळ ॥११००॥
दीधली अनुभवाच्या हाता । वंदूनि झाला तो बोलता । वेगीं सांगा कुळदेवता । नाचविता मी होईन ॥१॥
आधीं सांगावें नोवरीकडे । नांवें ऐकों द्यावीं निवाडें । तें नाचवीन वाडेंकोडें । वराकडे मग पुसों ॥२॥
नोवरीकडील कुलदेवता । मायराणी आणि ममता । कल्पना कामाक्षी सर्वथा । माजिले घरीं खेळतसे ॥३॥
सवासना देवी सकळी । बाळा बगळा मुकी मैळी । मारको मेसको कंकाळी । उच्छिष्ट चांडाळी भाणाची ॥४॥
आशा तृष्णा दोघीजणी । आमुच्या कुळीं मुळींहूनी । निंदादेवी महादारुणी । तीस सज्जनीं कांपिजे ॥११०५॥
मोहमातंग आमुचे कुळीं । लोभवेताळ त्यांजवळी । क्रोधझोटिंग महाबळी । आधी सळी शुभकार्यीं ॥६॥
जें जं दैवत सांगे पैं गा । तें तें नातळतां आणि रंगा । नये त्या वाटे लावी वेगा । नाचवूनि उगा तो राहे ॥७॥
कृष्णपक्षीं अलौकिक । अवघें कुलदैवत एक । नाचतां अनुभव कौतुक । पडिलें ठक सकळिकां ॥८॥
कृष्णकुळदैवत एक । दुजें नाहीं नाहीं देख । एकाजनार्दनीं सुख । अतिसंतोष नाचतां ॥९॥

इति श्रीमद्रुक्मिणीस्वयंवरएकाकारटीकायां धेंडाकुलदेवतादिवर्णनकथनं नाम सप्तदशप्रसंगः ॥१७॥

हातीं दुधा तुपाची वाटी । देवकी बैसवूनि पीठीं । पुढें दिधली भीमकी गोरटी । उदर शिंपीं शुद्धमती ॥१११०॥
धन्य धन्य तुमची कुशी । जेथें जन्मला हृषीकेशी । म्हणोनि लागली चरणांसी । भीमकीसी निरवित ॥११॥
चौघां पुत्रांहूनि आगळी । वाढविली हे वेल्हाळी । आतां दिधली तुम्हांजवळी । कृष्णस्नेहें पाळावी ॥१२॥
दोघीजणीं मातापितरीं । हातीं धरूनि नोवरी । यादवांचिये मांडीवरी । यथाक्रमें बैसविली ॥१३॥
गहिवर न धरवे भीमकासी । प्रेम लोटलें तयासी । मिठी घालोनि कृष्णचरणांसी । उकसाबुकसीं स्फुंदत ॥१४॥
लाज सांडोनि शुद्धमती । पायां लागली श्रीपति । भीमकी देवोनि हातीं । वैकुंठपति जोडिला ॥१११५॥
पाहती नरनारी सकळा । आसुवें आलीं त्यांच्या डोळां । खंती न करी भीमकबाळा । मायेकडे न पाहे ॥१६॥
कृष्णीं लागलिया प्रीति । मायामाहेरीची खंती । सर्वथा न करी चित्तीं । निजवृत्ति हरिचरणीं ॥१७॥
मोहमायेसी कळवळा । पायां लागे वेळोवेळा । आसुवें पूर्ण आलीं डोळां । म्हणे प्रतिपाळा भीमकेसी ॥१८॥
शुद्धमति म्हणे रायासी । मज आंदण द्यावें भीमकीसी । होईन कृष्णाची निजदासी । चरणसेवेसी निरंतर ॥१९॥
राजा म्हणे शुद्धमति । जीव प्राण आणि संपत्ति । सर्वस्व अर्पिलें श्रीपति । विकल्प चित्तीं न धरावा ॥११२०॥
भाव विश्वास दोघे जण । दीधले भीमकीसी आंदण । कृष्णसेवेलागीं जाण । अहर्निशीं सादर ॥२१॥
द्विपदा आणि चतुष्पदा । नाना धातु रत्नें अष्टधा । भीमकें आंदण गोविन्दा । बहुत संपदा दीधली ॥२२॥
भीमकें विनविलें कृष्णासी । विनंती आहे पायांपासी । पुत्र झालिया भीमकीसी । निजपंक्तीसी शेष दीजे ॥२३॥
चतुर्विधा सुसूत्रधारी । तुमची आज्ञा आमुचे शिरीं । भोजनाचा आग्रह न करी । वचन श्रीहरी मानलें ॥२४॥
वरात निघाली वेगेंसीं । गृहप्रवेश द्वारकेसी । आज्ञा दीधली भीमकासी । निज नंगरासी तो निघे ॥११२५॥
दोघें वधूवरें गजस्कंधीं । भोंवती यादवांची मांदी । गीत नृत्य अतिविनोदीं । द्वारकेमध्यें उत्साह ॥२६॥

युग्मम् - द्वारकावर्णनप्रसंगेन पुनर्व्याख्यायते ॥
सा वृष्णिपुर्युत्तमितेंद्रकेतुभिर्विचित्रमालांबररत्नतोरणैः ।
बभौ प्रतिद्वार्युपक्लृप्तमंगलैरापूर्णकुंभाऽगुरुधूपदीपकैः ॥६०॥
सिक्तमार्गा मदच्युद्भिराहूतप्रेष्ठभूभुजाम् ।
गजैर्द्वाःसु परामृष्टरंभापूगोपशोभिता ॥६१॥

मृगमदगंधाचे पैं सडे । कुंकुम कस्तूरी चहूंकडे । मखरें श्रृंगारिलीं पुढें । वाडेंकोडें झळकती ॥२७॥
नगर श्रृगारिलें कुसरी । गुढियाह तोरणें घरोघरीं । कर्दळीस्तंभ रोविले द्वारीं । फळें माझारी शोभती ॥२८॥
पूर्णकलश द्वारोद्वारीं । प्रदीप्त दीप ठेविले वरी । दध्यक्षता दूर्वाङ्कुरीं । सुमनाहारीं सुगंधा ॥२९॥
वोहरें पहावया कौतुक । नगरनागरिक लोक । मुंडपघसणी होतसे देख । एक एक धाविन्नले ॥११३०॥
चढले माडिया गोपुरीं । पुष्पाञ्जलि ओपिती नारी देव वर्षती अंबरीं । जयजयकार प्रवर्तला ॥३१॥
पाहतां कृष्णस्वरूपासी । अराणुक नाहीं डोळ्यांसी । यालागीं नये दृश्यापाशीं । कृष्णसुखासी पडकले ॥३२॥
पदोपदीं दीपावळी । ओंवाळिती वनमाळी । बाप दैवाची नव्हाळी । भीमकबाळी अर्धाङ्गी ॥३३॥
वेश्या आणि संन्यासी । मुंडपघसणी होतसे कैसी । कोप आला श्रीपादासी । दंडें वेश्येसी ठोकिती ॥३४॥
येरी विसरली देहभावासी । वृत्ति लाधली कृष्णरूपासी । रागें लाथा हाणोनि तिसी । विटाळ आम्हांसीं कां केला ॥११३५॥
येरी हांसोनि कपाळ पिटी । अजुनी क्रोध न सांडा पोटीं । विटंबिली दंडकांसोटी । आत्मदृष्टि तुम्हां नाहीं ॥३६॥
मी उत्तम पैल हीन । हें विषमभेदाचें अज्ञान । सर्वभूतीं समाधान । निजात्मज्ञान तुम्हां नाहीं ॥३७॥
नाहीं निजशान्ति रोकडी । तरी कां केली तडातोडी । भगवीं नाशिलीं लुगडी । उपाधि गाढी श्रीपदा ॥३८॥
शेंडी सांडीला उपडुनी । वासना वाढविली चौगुणी । श्रीकृष्ण देखिलिया नयनी । विटाळ मानी तो निजान्ध ॥३९॥
ऐसा करितां वाग्वाद । तरी दुरी अंतरला गोविंद । आडवा दाटला जनसंबंध । न दिसे मुकुंद सर्वथा ॥११४०॥
वोहरें आलीं महाद्वारा । लोण उतरिती सुंदरा । मूद ओंवाळी सुभद्रा । कृष्ण पुढारा चालिला ॥४१॥
पूर्णकलशेंसीं आल्या दासी । अनन्तवाणें परिवस्त्रेंसीं । ते ते मेचू देवोनि त्यांसी । नवविधांसीं अलंकार ॥४२॥
शोभा आली भाणवसासी । कृत्रिम लक्ष्मी शोभली कैसी । साच मानली जनासी । तिनें सकळांसी भुलविलें ॥४३॥
येतां देखोनि श्रीकृष्णनाथा । लक्ष्मी लाजली तत्वता । सांडूनियां कृत्रिमता । निजरूपता प्रकतली ॥४४॥
भीमकीनें देखिलें लक्ष्मीसी । विस्मयो दाटलां तियेसी । विचारितां निजमानसीं । दोहीं रूपेंसीं आपणचि ॥११४५॥
विधि गृहप्रवेशासी । वोहरें बैसविलीं भाणवसीं । करविती लक्ष्मीपूजनासी । विधिवादेंशीं द्विजवर ॥४६॥
परमामृतें भरोनि वाटी । देवकी लावी सुनेच्या ओंठीं । पुसे वृद्धाचारगोठी । सुने घालीसि निज माये ॥४७॥
येरी म्हणे परमानंदें धालें । कृष्णसुखें नित्य निवालें । तुमच्या सेवेसि पावलें । प्राप्त झालें हरिपदीं ॥४८॥
रेवती येऊनि भीमकीपाशीं । वेगीं निरवी भाणवसासी । हातीं धरूनि नोवरीसी । काय तियेसी सांगत ॥४९॥
वरूनि आलीस कृष्णनाथा । तरी हें सर्वस्व तुझे माथां । घेणें देणें कार्यचिंता । कर्तव्यता तुज आली ॥११५०॥
येथील आहे ऐसी रीति । सुचित राखावी चित्तवृत्ति । सकळ मानावी कृष्णस्थिति । तेणें श्रीपति संतोषे ॥५१॥
जें कां खरकटलें लेपलें । अत्यंत गोगाणीं गोंगायिलें । तें भाणवसाबाहीर केलें । नेवोनि घातलें ओंवळ्यात ॥५२॥
जें कां उठंडळ गडबडी । आश्रमआळां ठेवीं रोकडी । अत्यंत झणत्कारें बडबडी । वेळणी तोडीं विधीची ॥५३॥
जें कां कांठफरा उललें । देखसी ज्याचें बूड गेलें । तें न पाहिजे हालविलें । असो संचिलें निज आळां ॥५४॥
तपें तापली तुपावी । स्वर्गसिंका बैसली त्याची । सामगी वेंचिल्या तेथींची । मग उलंडूनि सांडिती ॥११५५॥
कामक्रोधाचे उंदीर । कोरोनि ठोल्हार करिती घर । त्याचे मुखीं घालूनि पाथर । येतें द्वार बुजावें ॥५६॥
लाविल्या लवण न लगे ज्यासी । लवणलक्षण काय त्या पाहसी । तें तव नाणावें पंक्तीसी । चवी तयाशी पैं नाहीं ॥५७॥
सगळे शिजवितां अवघड । कांकड करिती कडकड । समभावें भरडीं दृढ । होतील गोड परिपाकें ॥५८॥
कणीक चाळावी असकट । चाळोनि सांडावें कसपट । होईल परिपाकें चोखट । पूर्ण पुरिया सिद्धलाडू ॥५९॥
कृष्णभाणवसा त्रिशुद्धि । अष्टमहासिद्धि नवमहानिधि । तेथ त्वां वागावें अतिबुद्धि । जीवोपाधि न करावी ॥११६०॥
सासू सासरा भावे देवर । आदिकरूनि लहान थोर । होवोनि अवधियांसि सादर । अतितत्पर सेवेसी ॥६१॥
वडील जावू आपण । भीमकीकरीं निजकंकण । घालूनि करी निरवण । पाणिग्रहण भाणवसा ॥६२॥
धाकुटे जावेशीं प्रीतिकर । नवविध रत्नांचा हार । कंठीं घातला मनोहर । येरीं नमस्कार तिसी केला ॥६३॥
बाई जें जें तुम्हीं शिकविलें । तें तें मज हितासि आलें । रेवती हरिखेली येणें बोलें । आलिंगिलें भीमकीसी ॥६४॥
असो हा ऐसा विवाहोत्सव । द्वारके येवोनि वासुदेव । मूळवराडी आजे सर्व । देवोनि गौरव वोळखिले ॥११६५॥
जे जे भूतळींचे भूपति । आपुलाल्या नगरा जाती । ते ते मार्गीं त्यांप्रति । जे जे भेटती जनसमूह ॥६६॥
राजे प्रजा देशिक जन । महानुभाव महाजन । रुक्मिणीहरनपाणिग्रहण । मानिती ऐकोन विस्मय ॥६७॥
तैसेचि याचक विद्योपजीवी । त्यागदक्षिणालब्धागौरवीं । त्यांच्या वदनें कीर्ति आघवी । प्रकट झाली तिहीं लोकीं ॥६८॥