नामधारकउवाच ॥ ब्रह्यन्कुत्राऽवतीर्यासौकिंचकारास्यचेष्टितम् ॥ मायाश्रितस्यप्रमेयंब्रुहिशूश्रुषवेऽर्थदम् ॥१॥
सिद्वउवाच ॥ उदग्देशेवतीर्णस्यदीनानुद्वर्तुमीशितुः ॥ वक्ष्येऽल्पकंसाधुयोगिदुर्विभाव्यंहिचेष्टितम् ॥२॥
याश्रीपादोपदेशेनप्रदोषेऽजमतोषयत् ॥ साप्रेत्योत्तरदेशेस्त्रीर्जाताब्रह्यकुलेमले ॥३॥
धीरुपशीललक्ष्माढयासुसंस्कारागुणान्विता ॥ श्रीपादेनपुरांबेतिप्रेक्तत्वात्सातदाव्हया ॥४॥
शिववृत्तिंमाधवाख्यमनुरुपंद्विजंपिता ॥ द्दष्ट्रातत्रैवतांतस्मैगृह्योक्तविधिनाददौ ॥५॥
सापातिव्रत्यमास्थायभेजेछायेवतंपतिम् ॥ प्रदोषेपिशिवंपूर्वसंस्कारात्पत्यनुज्ञया ॥६॥
स्त्रेहोन्योन्याश्रयोभावबंधोभूच्चक्रवाकवत् ॥ तयोर्हर्षितयोरेवंगर्भमंबावरंदधौ ॥७॥
सासुदोहदलक्ष्मायतत्त्वज्ञानमुपादिशत् ॥ द्विजोपुनुक्रमाच्चक्रेक्रियाःपुंसवनादिकाः ॥८॥
अब्रध्रगेष्टखगसूचितसिद्विपूर्वप्रव्रज्यकेसुसमयेथसमोष्णशीते ॥ आत्मीयवाच्यपठनेनसतोनुगृण्हत्रोंकारवाच्यभगवान्स्वयमाविरासीत् ॥९॥
विश्वंतदाभूच्छुभशंसिलोकाओंकारमाकर्ण्यसुविस्मितास्युः ॥ भावान्सुखेटान्गणकाःसुयोगानृष्टामुदंप्रापुरद्दष्टपूर्वान् ॥१०॥
तऊचुर्माधवेदंतेसुकृतद्रुफलंकिल ॥ श्रीसिद्वयोस्यदास्यौघ्रीस्पर्शवत्रिधयोनुगाः ॥११॥
नायंगृहीजनोद्वर्ताद्दष्टयापतितपावनः ॥ वंद्योस्यानुग्रहात्कोपिभवेत्रैवात्रसंशयः ॥१२॥
इत्युत्त्कातेनद्दष्टेनपूजितास्तेगृहंययुः॥ श्रुत्वाद्रुतंजनुर्द्रष्टुंप्राप्तैर्लोकैःसनेक्षितः ॥१३॥
तद्दृग्दोषभियैकांतेगुरुःसंस्थाप्यरक्षया ॥ तंररक्षार्भबुध्येशंतन्मायामोहितोहरिं ॥१४॥
भूयात्ररोहरिरिवनरतापाघदैन्यह्रत् ॥ अयमित्याख्ययाचक्रेबालंनरहरिंद्विजः ॥१५॥
क्षुच्छांतिर्नास्यमत्तोऽतोधात्रीवाजापयस्विनी ॥ मृग्येत्यक्तेंवयोरोजौस्पृष्ट्रार्भोध्यदुहत्पयः ॥१६॥
तद्वालचेष्टितंचित्रंसद्दृग्दोषभियानया ॥ स्फुटंनाकारिमात्रैवमन्यदप्यद्रुतास्पदम् ॥१७॥
बाल्यादिनामर्त्यलिंगभाजीहाज्ञानलक्ष्मणां ॥ प्रतीतेर्ब्रह्यतारोपःसाक्षात्कैःकल्पुतेकथं ॥१८॥
जातस्त्रैवर्षिकोप्येषलीलयाभूत्सुमुकवत् ॥ खिन्नातस्तत्प्रतीकारानारेभेंऽबाद्विजोदितान् ॥१९॥
सौर्येन्ह्यश्वत्थपत्रेऽत्रभोजनैःकुलपार्चनैः ॥ बालोक्तिपाठनैश्वान्यैःसूपायैर्नावदच्छिशुः ॥२०॥
वक्तुंश्रोतुंनायमज्ञोमूकश्वेत्कथमोंकृतिं ॥ श्रुत्वान्योक्तिंब्रूतइतिपितरौमोहमापतुः ॥२१॥
मूकोयंनौश्रमेणालंप्रदोषेशंभुरर्चितः ॥ दिष्टयैतत्तत्फलंप्राप्तंसस्कार्योसौकथन्वंतः ॥२२॥
ताभ्यामित्युदितेमौंज्यांबद्वायांवक्ष्यइत्यसौ ॥ संज्ञयादर्शयत्स्वर्णव्यकृणोत्तन्मुदेऽयसः ॥२३॥
तदासंजातविश्वासोविप्रानाहूयमाधवः ॥ मुदासंभृतसंभारःसुलग्रेमुमुपानयत् ॥२४॥
सुसंस्कृतःकृतस्वस्त्ययनोभुक्तोंऽवयासह ॥ गुरुपदिष्टांसावित्रीमुपनीतोयमाददे ॥२५॥
गुर्वाश्रितब्रह्यचारीधर्मौभिक्षांसमातरं ॥ याचयित्वाजगौवेदात्रचित्रंवेदवाच्यदः ॥२६॥
प्रणम्यपितरौप्राहविरक्तःप्रव्रजामिभोः ॥ अनित्याद्दक्शरीरस्यतदाज्ञांदातुमर्हथः ॥२७॥
प्रत्यवायाभिक्रमांतौनैवधीमतिधीस्त्वियम् ॥ ममप्राग्दैहिकाक्षय्याभविष्यंत्यात्मजाहिवां ॥२८॥
इत्युक्तेंबाविषीदंतीतन्मायामोहिताब्रवीत् ॥ एकएवसुतस्वंमेकथंयासिविहायमां ॥२९॥
प्रव्रजेद्वेदविद्रुक्तगार्हस्थ्योनुक्रमाद्वनात् ॥ तत्त्वविद्वासनानाशमनोभंगाआतःश्रुताः ॥३०॥
श्रीगुरुरुवाच ॥ जैत्द्यौपस्थ्यसुखाक्तानांक्रमोयंनैवमाद्दशः ॥ प्राक्संस्कारविरक्तस्यजोष्यैळ्किंमेकयोनिभिः ॥३१॥
श्रुतश्रोतस्यनिर्वेदंयास्येसंन्यस्यभोततः ॥ संसिद्विःसुलभानातःपरंकार्यांहिधीमता ॥३२॥
कलावायुःशतंस्वापाद्वीयतेर्धंतुशेषकं ॥ बाल्ययौवनवृद्वत्वैःपराधीनतयाचनुः ॥३३॥
स्वप्रवत्संपदिष्टाढयसंसारोज्ञानकल्पितः ॥ यौवनंपुष्पवच्चायुस्तडिद्वत्क्कधृतिर्बुधे ॥३४॥
कालोभ्रणात्र्छिशून्यूनोवृद्वानार्तान्सुखस्थितान् ॥ मूढान्ग्रत्यपिप्राज्ञात्रिःशेषानमरानपि ॥३५॥
यदर्थममताप्येतज्जलबुद्वदवदुपुः ॥ मांसास्थिरक्तवद्विंस्त्रवंचनार्थत्वगावृतम् ॥३६॥
नभस्मविट्कीटरुपपरिणामंनिजानुगम् ॥ तदानुषंगिकारुयाद्याःकिमुतानर्थहेतवः ॥३७॥
देहोचित्सर्वगोजीवश्विदंशोजोव्ययोध्रुवः ॥ स्वप्रवत्सुखदुःखादिसंबंधोज्ञानजोस्यतु ॥३८॥
प्रसादात्सद्रुरोःशाब्दपरब्रह्यविदस्त्विदम् ॥ छित्वाविद्रहनंज्ञेयज्ञानास्त्रःस्वस्थइद्रवेत् ॥३९॥
यउत्तमंज्ञानपात्रंलब्ध्वाधामाग्रजातिजं ॥ नाचरत्यात्मनश्रेयस्तेनात्मावंचितोध्रुवं ॥४०॥
तस्मात्रारब्धविघ्रामेभवतेंबनमोपिते ॥ पुत्रोभविष्यतिध्यानाद्ववाब्धिंमेतरिष्यसि ॥४१॥
इत्युत्त्कादर्शयत्तस्यैस्वंरुपंदिव्यमुत्तमं ॥ साप्यदभ्रद्दशाद्दष्टातद्वित्तप्रारजनिर्जगौ ॥४२॥
नमस्तेभगवन्देवप्राग्द्दष्टोमर्तुकामया ॥ कुपुत्रयामयासत्वंश्रीपादोमेऽद्यगोचरः ॥४३॥
ब्रह्यापिवेत्तिनोरुपगुणांस्तेमोहितात्वहं ॥ मानुषीत्वांकथंजानेदिष्टयाद्यज्ञानमर्पितं ॥४४॥
कृतंमत्कुक्षिसंभूतइतिलोकविडंबनं ॥ अजब्रह्यांडकुक्षेनउभयंपावितंकुलं ॥४५॥
सत्यसंकल्पतेविघ्रंमास्तुरुपंस्थिरीकुरु ॥ मयीदंचात्रभोस्थेयंयावत्पुत्रोभविष्यति ॥४६॥
तथेत्युत्त्केशबुद्याऽसौस्थित्वाताभ्यांसुपूजितः ॥ तत्रशिक्षितवान्छिष्यान्विदुषोप्येषवेदवाक् ॥४७॥
अंबापिगर्भिणीभूत्वाकालेऽसूतसुतौशुभौ ॥ सत्रैमासिकयोःशिश्वोःप्राहांबांश्रृणुमेंबभोः ॥४७॥
जातौद्वौभविष्यंतिपुत्रौपुत्रीचसत्तमाः ॥ देह्याज्ञांमइतिप्रोत्त्कातदाज्ञप्तःप्रचक्रमे ॥४९॥
रेजेशिरस्त्राणविशोभिमूर्धासुपादुकामंडितपादपद्मः ॥ काषायवस्त्रावृतपेशलांगःकौपीमधृग्दंडकरःस्मितास्यः ॥५०॥
क्षमस्वार्भबुद्यामयाजापराद्वमितिव्याहरंतींसतींत्रिंशताब्दैः ॥ पुनर्दर्शनंमेस्तुसानिध्यमंबस्मृतावित्थमुत्त्काययौतांनिवर्त्य ॥५१॥
नायंमर्त्योस्तीशएनंनताःस्मएवंसद्विःस्तूयमानोमुनीनः ॥ योगीशोपिद्राग्बदर्याश्रमंसद्दष्टुंकाशींप्रापवेषान्मुमुक्षोः ॥५२॥
सखेचरत्सह्रज्जिव्हउन्मन्यावस्थयाऽतपत् ॥ तपःश्वासोछासहीनःकाश्यांवज्रासनस्थितः ॥५३॥
भागरिथ्यांत्रिषवणमथाप्रुत्यसाष्टांगयोगंयुंजंतंतंसकलमुनयःप्रेक्ष्यसिद्वासनस्थं ॥
नत्वाष्टगैःपरतरधियाखेचरीमुद्रयैकंकुंभोद्युक्तंजगुरुपरतानादसिद्वोत्समाधिं ॥५४॥
भवान्परात्मास्तिनमर्त्यबालःसद्वर्मगुप्त्यैविधृतावतारः ॥ प्राक्शंकराचार्यमतोपिलुप्तःसन्यासएनंवितनोतुतिष्ये ॥५५॥
कष्टोत्थाद्यंतवत्स्पर्शभूभोगसुरतात्मभिः ॥ उच्छित्रोध्यात्मसौख्याज्ञैत्यंकलिहतात्मभिः ॥५६॥
भीरुग्रेसुलभक्षेमेकलौसंन्यासवर्त्मना ॥ अध्यात्मपरमानंदंभगवन्दातुमर्हसि ॥५७॥
इत्याश्रुत्योत्तमाचार्यवृत्वाकृष्णसरस्वती ॥ ततःसंन्यास्यभूत्राम्नासनृसिंहसरस्वती ॥५८॥
न्यस्तसूत्रशिखोरेजेन्यस्तसर्वैषणोवशी ॥ संन्यस्ताखिलसंकल्पःसंन्यासीनिर्ममोद्वयः ॥५९॥
संन्यासपद्वतिंप्राहमुमुक्षुभ्योजगद्रुरुः ॥ विरजोमांच्छुचिर्देवींप्रविष्टोहापितैषिणः ॥६०॥
संन्यस्तसकलोसूत्रचुडोदंडीगुरुंभजेत् ॥ प्रज्ञानंब्रह्यायमात्माब्रह्यतत्त्वमसीतिच ॥६१॥
अहंब्रह्यास्मीतिमहावाक्यान्याप्त्वार्थतोवशी ॥ पंचीकरणविल्लब्धसंज्ञःशौचीस्वधर्मवित् ॥६२॥
दैवभावोयोगपट्टीसंन्यासीश्रेयसेर्हति ॥ गोतिज्ञोधारणाभ्यासाज्जविन्मुच्येत्परात्मद्दक् ॥६३॥
ब्रह्यीभूतस्यगव्यात्माव्यसुःक्षेप्योप्क्रियादिनो ॥ इत्युत्त्काग्राहयामाससंन्यासंस्वाधिकारिणः ॥६४॥
ततःप्रभृतिसंन्यासःसंप्रवृत्तोमृतायनः ॥ काश्यांपुमर्थःवेदार्थान्प्रकाश्योत्तखर्त्मना ॥६५॥
मेरुंप्रदक्षिणीकृत्यपूतात्मापिसुशिष्ययुक् ॥ तीर्थस्त्रातोययौगंगासागरंभक्तगुप्तये ॥६६॥
कारयित्वाबहिस्पर्शान्बाह्यान्सोन्तेद्दशंभ्रुवोः ॥ पाणापानौचरवेतुल्यौयतिभ्योयोगमादिशत् ॥६७॥
प्रयागेथैत्यसंन्यासंमाधवब्रह्यणेददौ ॥ विभुस्तत्वोपदेशंचनिजोद्ववभुवंवयौ ॥६८॥
नामधारकउवाच ॥ यत्प्रसादात्ररामुक्ताअद्वैतामृतवर्षिणः ॥ भवंत्यस्यकिमाचार्यैःकोयंकृष्णसरस्वती ॥६९॥
सिद्वउवाच ॥ सांदीपनिवसिष्ठाद्याःकृष्णरामादिभिर्वृताः ॥ गुरवोपितथाजेनवृतःकृष्णसरस्वती ॥७०॥
मानुष्यंलीलयासाद्यसतद्वद्वर्ततेनचेत् ॥ वर्तेतसंकरोलोकेभवेत्तदनुवर्तितः ॥७१॥
येनाध्यक्षेणमासूतेजगत्तेननबद्यते ॥ असक्तोयमुदासीनवत्स्थितःकिमुतेतरैः ॥७२॥
शिष्योविष्णुःपुरेशस्यविष्णोर्विधिरभूद्विधेः ॥ वसिष्ठस्तस्यशाक्त्योस्यव्यासस्तस्यशुकोस्यतु ॥७३॥
गौडपादोस्यगोविंदःशड्र .रस्तस्यतस्यतु ॥ विश्वरुपस्तस्यबोधज्ञानःसिंहगिरिस्ततः ॥७४॥
तस्येश्वरोनृसिंहोस्यविद्यातीर्थततःशिवः ॥ तस्यभागीरथीतीर्थविद्यारण्योस्यतस्यतु ॥७५॥
शिष्योभून्मलयानन्दोदेवतीर्थसरस्वती ॥ यादवेन्द्रोस्यतस्यायंशिष्यंःकृष्णसरस्वती ॥७६॥
सर्वेस्वदीक्षांकिताख्याजाताःकृष्णसरस्वती ॥ पारंपर्योत्तमोज्ञानीवृद्वोतोयंवृतोमुना ॥७७॥
इति० नृसिंहसरस्वत्यवतारकथनंनामाष्टमोऽध्यायः ॥८॥