Dictionaries | References

नी

   { nī }
Script: Devanagari

नी     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
And.

नी     

Aryabhushan School Dictionary | Marathi  English
conj  . And.

नी     

उअ . आणि ; व . चाकवत आळुशाख नी मेथी । - मुविराट ८ . ७३ . रावसाहेब नी दादासाहेब . [ आणि संक्षेप ]

नी     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
नी   1. for निस् (q.v.) before r.
नी   2. (for 1. See p. 543, col. 3) cl. 1. Ā.P. ([Dhātup. xxii. 5] ) नयति°ते (pf.P.निनाय, 2. sg.निनेथ, [RV., 1.] pl.नीनिम, [TS.] ; Subj.निनीथ॑स्Pot.निनीयात्, [RV.] ; Impv.निनेतु, [MaitrS.] ; Ā.निन्ये, [Br.] &c.; -नयाम् आस, [MBh.] ; -नयां चक्रे, [R.] ; aor.P. 3. du.अनीताम्Subj.ने॑षि, नेथा॑, [RV.] ; अनैषीत्Subj.नेषति, °षत्, 3. pl.Ā.अनेषत, ib.; अनयीत्, [AV.] ; fut.नेष्यति, [AV.] ; °ते, [Br.] ; नयिष्यति, °ते, [MBh.] ; [R.] ; ने॑ता, नयिता, ib.; ind.p.नीत्वा, [Br.] &c.; नयित्वा, [MBh.] ; नी॑य, [AV.] &c.; inf.नेष॑णि, [RV.] ; ने॑तवै, °तोस् and नयितुम्, [Br.] ; ने॑तुम्, ib. &c. &c.),
to lead, guide, conduct, direct, govern (also with अग्रम् and gen.; cf.अग्र-णी), [RV.] &c. &c.;
to lead &c. towards or to (acc. with or without प्रतिdat., loc. or अर्थम्ifc.), ib.;
to lead or keep away, exclude from (abl.), [AitBr.] ;
(Ā.) to carry off for one's self (as a victor, owner &c.), [AV.] ; [TĀr.] ; [MBh.] ;
(Ā., rarely P.) to lead home i.e. marry, [MBh.] ; [R.] ;
to bring into any state or condition (with acc.e.g. with वशम्, to bring into subjection, subdue [Ā.[RV. x, 84, 3] ; [AV. v, 19, 5] ; P.[Ragh. viii, 19] ]; with शूद्र-ताम्, to reduce to a शूद्र, [Mn. iii, 15] ; with साक्ष्यम् [Ā.], to admit as a witness, viii, 197; with व्याघ्र-ताम्, to change into a tiger, [Hit.] ; with विक्रयम्, to sell, [Yājñ.] ; with परितोषम्, to satisfy, [Pañc.] ; with दुःखम्, to pain, [Amar.] ; rarely, with loc.e.g.दुहितृ-त्वे, to make a person one's daughter, [R. i, 44, 38] ; or with an adv. in -सात्e.g.भस्मसात् to reduce to ashes, [Pañc. i, 198/199] );
to draw (a line &c.), [ŚāṅkhŚr.] ; [Sūryas.] ;
to pass or spend (time), [Yājñ.] ; [Kāv.] &c.;
(with दण्डम्) to bear the rod i.e. inflict punishment, [Mn.] ; [Yājñ.] (with व्यवहारम्) to conduct a process, [Yājñ.] ;
(with क्रियाम्) to conduct a ceremony, preside over a religious act, [MBh.] ;
to trace, track, find out, ascertain, settle, decide (with अन्यथा, ‘wrongly’), [Mn.] ; [Yājñ.] ; [MBh.] &c.;
(Ā.) to be foremost or chief, [Pāṇ. 1-3, 36] :
Caus.नाययति, °ते, to cause to lead &c.;
to cause to be led by (instr.), [Mn. v, 104] (cf.[Pāṇ. 1-4, 52] , Vārtt. 5, [Pat.] ) :
Desid.नि॑नीषति, ते ([AV. xix, 50, 5] , w. r. निनेषति), to wish to lead or bring or carry to or into (acc. or dat.), [AV.] ; [Up.] ; [MBh.] &c.;
to wish to carry away, [R.] ;
to wish to spend or pass (time), [Naiṣ.] ;
to wish to exclude from (abl.), [AitBr.] ;
to wish to find out or ascertain, investigate, [MBh.] :
Intens.नेनीय॑ते to lead as a captive, have in one's power, rule, govern, [TS.] ; [VS.] ; [MBh.]
नी  mfn. 3.mfn. leading, guiding, a leader or guide (mostly ifc., cf.[Pāṇ. 3-2, 61 and] अग्र-णी, अग्रेणी; but also alone cf.vi, 4, 77; 82 &c.)
नी   4.P.न्य्-एति (3. pl.नि-यन्ति; p.-यत्; impf.न्य्-आयन्ind.p.नी-त्य),
to go into (cf.न्याय), enter, come or fall into, incur (acc.), [RV.] ; [AV.] ; [TS.] ; [ŚBr.] ;
to undergo the nature of i.e. to be changed into (°भावम्), [RPrāt.]
नी   5. in comp.= 1. नि (p. 538, col. 3).

नी     

नी [nī]   1 U. (नयति-ते, निनाय-निन्ये, अनैषीत्-अनेष्ट, नेष्यति-ते, नेतुम्, नीत) One of the roots that govern two accusatives, see examples below)
To carry, lead, bring, convey, take, conduct; अजां ग्रामं नयति Sk; नय मां नवेन वसतिं पयोमुचा [V.4.43.]
To guide, direct, govern; मूढः परप्रत्ययनेयबुद्धिः [M.1.2.]
To lead away to, carry or bring away; सीता लङ्कां नीता सुरारिणा [Bk.6.49;] [R.12.13;] [Ms.6.88.]
To carry off; [Śānti.3.5.]
To carry off for oneself (Ātm.).
To spend, or pass (as time); येनामन्दमरन्दे दलदरविन्दे दिनान्यनायिषत [Bv.1.1;] नीत्वा मासान् कतिचित् [Me.2;] संविष्टः कुशशयने निशां निनाय [R.1.95.]
To bring or reduce any person to any state or condition; तमपि तरलतामनयदनङ्गः [K.143;] नीतस्त्वया पञ्चताम् [Ratn.3.] 3; [R.8.19.] (In this sense the root is used with substantives much in the same way as कृ q. v.; e. g. दुःखं नी to reduce to misery; वशं नी to reduce to subjection, win over; अस्तं नी to cause to set; विनाशं नी to destroy; परितोषं नी to gratify, please; शूद्रतां-दासत्वं &c. नी to reduce to the state of a Śūdra, slave &c.; साक्ष्यं नी to admit as a witness; दण्डं नी to inflict punishment upon, to punish; पुनरुक्ततां नी to render superfluous; विक्रयं नी to sell; भस्मतां-भस्मसात् नी to reduce to ashes &c.
To ascertain, investigate, inquire into, settle, decide; छलं निरस्य भूतेन व्यवहारान्नयेन्नृपः [Y.2.19;] एवं शास्त्रेषु भिन्नेषु बहुधा नीयते क्रिया [Mb.]
To trace, track, find out; एतैर्लिङ्गैर्नयेत् सीमाम् [Ms.8.252,256;] यथा नयत्यसृक्पातैर्मृगस्य मृगयुः पदम् 8.44; [Y.2.151.]
To marry.
To exclude from.
(Ātm.) To instruct, give instruction in; शास्त्रे नयते Sk. -Caus. (नाययति-ते) To cause to lead, carry &c. (with instr. of agent); तेन मां सरस्तीरम- नाययत् [K.38.] -Desid. (निनीषति-ते) To wish to carry &c.
नी [nī]  m. m. (Used at the end of comp.) A leader, guide; as in ग्रामणी, सेनानी, अग्रणी.

नी     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
नी(नि)कार  m.  (-रः) Disrespect, contempt, vilifying, degrading.
नी(नि)कार   E. नि before, कृ to make, aff. भावे घञ् .
ROOTS:
नि कृ भावे घञ् .
नी(नि)काश  mfn.  (-शः-शा-शं) (In composition) Like, resembling.
नी(नि)काश  m.  (-शः) Certainty, ascertainment.
नी(नि)काश   E. नि before, काश् to shine, aff. घञ् and the vowel made long.
ROOTS:
नि काश् घञ्
नी(का)लकण्ठ  m.  (-ण्ठः)
नी(का)लकण्ठ   1. A name of SĪVA.
नी(का)लकण्ठ   2. Gallinule.
नी(का)लकण्ठ   3. A sparrow. 4. A wagtail.
नी(का)लकण्ठ   5. A peacock.
नी(का)लकण्ठ   6. Morunga, (Hyperanthera morunga.) 7. A blue necked jay.
नी(का)लकण्ठ   E. नील, blue or black, and कण्ठ the throat; also कालकण्ठ.
ROOTS:
नील कण्ठ कालकण्ठ

नी     

See : वह्, विवह्, अनुप्रज्ञा

Related Words

चोरून व्हेले नी मागीर दारघट्‌ट केलें   कोणाच्या खाडाक पेटलो उजो नी (कोण म्‍हण्टामात्तशि) विडी पेटैता   नी   घाटार घोडे नी गोव्यांत व्होडे   घोव चालतो झरत नी बायल चालली भरत   घोव जाता उडत, नी बायल येता रडत   सूनमुख बघून झाली गार, नी पुढें फजितीस नाहीं पार   सूपभर तेंडली नी एक भोंपळा   गर्भाचा नी मेघाचा भाकीत होत नाही   गांडीक ना गांडेपोतें, नी कौतुकाने व्हाकोल हाडली खातली कितें?   आदवेची पदवी, नी कोंबड्याक गादी   आपण नागवी, (नी) म्हणे पाहणारे लबाड   आपण मेले आणि (नी) जग बुडाले   जिभलेन केले नी फाटलेचेर आयले   खर्‍याचा दास नी खोट्याचा वस्‍ताद   खाण तशी माती, नी आवै तशी धुती   खाण तशी माती, नी आवै तशी पुती   अशक्त नी दुर्जन   तांक नी भांत आंळवांचीं देंठीं   टाकलें पटकूर, नी निजलें बटकूर   कांडल्‍याबगर फोव न्हय, नी मारल्‍याबगर घोव न्हय   काखेस भोपळा, नी देश मोकळा   कानामागून आली नी तिखट झाली   अन्यथा नी   अप नी   उभा रेट नी मुसळ भट   उंदीर हागतलो किते नी शेणो थापतालो किते (गो.)   एकाच लेंडाचे कुडके, एक परमाळता नी एक घाणता   एकाच लेंडाचे तुकडे, एक परमाळतलो नी एक घाणतलो   कुत्र्यामांजरा घरांत रीघ, नी घरच्या माणसा बाहेर नीघ   कुमार्गेण नी   बाचा बा गेला नी बोंबलतां ओंठ गेला   दहीं दूध, तूप नी पोटार हात   बोकडेची नी मारेकर्‍याची दोस्तीशी   भरती नंतर सुकती नी सुकती नंतर भरती   फुटकी कांच नी गेली पत, पुन्हां येत नाहीं   भाविणीच्या माथ्यांत खोवली कळी, नी भावीण नाचते सगळी माळी   भोंवत्या त्यो प्रदक्षिणा, नी निजता तो नमस्कार   मुकें जेवावें नी मनीं समजावें   मडकई नी कुंडईक बखेडे   मडकैक आखाडे नी कुंडईक बखेडे   मला कुंकू लावा (मला झंवा), नी सवाशीण म्हणा   न खादी नार नी पायलीचा आहार   नवरा बायकोंचे भांडण नी मिटवला आं   नवर्‍याचा चालला प्राण, नी धेडा मागतो वराण   नशीबाचे घडे नी म्हाराघरीं पडे   देव देतो नी देवाचार अडवा येतो   धड दिसेना नी मन बसेना   धरलें तर चावतें नी सोडलें तर अंगावर येतें   पंढरपूर नी पैशाचा चूर   कोणाच्या म्‍हशी नी कोण काढी उठाबशी   पुता हातीं व्यवहार बाप कष्टी जाय, नी सुने हातीं संसार सासू फटके खाय   परिपाकं नी   पोटीं नाय पाठीं नी लागली घराला कांटी   प्रकाश्यतां नी   लग्नय ना नी फोंतूय ना   रांडेचो नाद, नी जगाशीं वाद   रेडेपाडे झगडतात नी झाडांपेडांर काळ   विमार्गेण नी   वेडयांचा बाजार नी पिशांचा सौदा   शेजेचो एक नी पेजेचो एक   सगळो दिस उघडी (नागडी) नी न्हाताना धरली मांद्री   वांगड केलों नी धगड झालों   misguide   সরিয়ে দেওয়া   বর্খাস্ত কৰা   misadvise   transport   ತೆಗೆದುಹಾಕು   carry   काढून टाकणे   ହଟେଇବା   digest   ہَٹاوُن   बोखार   తొలగిపోవు   ਹਟਾਉਣਾ   publish   हटाउनु   हटाना   હટાવવું   get hitched with   get married   espouse   hook up with   marry   conjoin   put out   நீக்கு   മാറ്റുക   wed   bring out   issue   release   काडप   नलिनि   प्रश्नि   प्रश्नी   आनेतवै   जिह्वोल्लेखनिका   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP