मज्जवहस्त्रोतस - विश्वाचि

``तलं प्रत्यड्गलीनां या: कण्डरा बाहुपृष्ठत: ॥
बाहवो: कर्मक्षयकरी विश्वाचि चेति सोच्यते ॥५७॥
विश्वाचिमाह - तलमित्यादि । तलं हस्तस्योपरिभाग:
तलशब्दोऽत्रोपरिवचन: यथा - भूतलमिति गयदास:
तेनायमर्थ: - बाहवो: पृष्ठं बाहुपृष्ठं तत आरभ्य
हस्ततलं लक्षीकृत्याड्गुलीन या: कण्डरास्ता:
संदुष्य बाहवो कर्मक्षयकारी या सा विश्वाचि;
बाहवो कर्म ग्रहणाकुञ्चनादि, द्वित्वं चात्र संभवपरं तेनैक-
बाहावपि भवति वातरक्तवत् । विश्वाचि चेति चकारेण
गृध्रसी विश्वाच्यो: खल्लीसंज्ञां दर्शयति; तयोरपि करमूला-
वमोटंनकारित्वात् - यदुक्तं हारिते - विश्वाचि गृध्रसी
चोक्ता खल्ली तीव्ररुजान्विता'' इति गयदास: चक्रस्त्वाह
चरके `खल्ली तु पादजड्घोरुकरमूलावमोटनी (च. चि.
स्था. अ. २८) इत्यनेन विश्वाच्या: पृथगेव खल्ली
पठिता, सुश्रुतेन खल्ली न पठितैव, नहि तेन तंत्रातरोक्त
सर्वविकारा: पठयन्ते, चरकोक्तपरस्परवातावरण
लक्षणमेव न पठितं, हारितेन तु तीव्ररुजा योगाद्‍ग्धगृध्रसी-
विश्वाच्यो: खल्लीत्वं पठितं, भवति हि धर्मान्तर - योगात्
कस्यचिद्विकारस्य रोगान्तरत्वं, यथा - अष्टीलैव
प्रत्यष्ठिला, अश्यर्मेव शर्करा पाण्डुरोग एव कामले-
त्यादि ॥५७॥
मा. नि. वातव्याधी ५७ म. टीकेसह पान २०७

वातप्रकोपामुळें हातांतील वातवाहिनी धमनी दुष्ट होऊन बाहूच्या मागील भागापासून (खांद्याच्या पृष्ठभागापासून) हाताच्या पृष्ठभागापर्यंत, पंजापर्यन्त व पुढें बोटापर्यंतही वेदना वाढत जातात. हाताची हालचाल करतां येत नाहीं. हात जवळ करणें, वर उचलणें, लांब करणें या क्रिया करत असतांना अतिशय वेदना होतात. थोडयाशा हालचालीनें सुद्धां सर्व हातांत चमका निघतात. या व्याधीस विश्वाचि असें म्हटलें आहे.