रसवहस्त्रोतस् - पलित

क्रोधशोकश्रमकृत: शरीरोष्मा शिरोगत: ।
पित्तं च केशान् पचति पलितं तेन जायते ॥
मा. नि. क्षुद्ररोग - ३२ पान ३६९.

पलितमाह-क्रोधेत्यादि । क्रोधादिकृतेन शरीरोष्मणा
शिरोगतेन वैकृतं पित्तेन वय:कृतं तु प्राप्तेनेत्यर्थ: ।
अन्ये तु पिताग्न्योर्भेदवादिन उभाभ्यां मन्यन्ते कालजलक्षणं
अन्येपि त्रिभिरेवदोषै: स्यादिति कथयन्ति । शोकश्रमाभ्यां
जनितवातेन शरीरोष्मणो विक्षेपाच्छिरोगतत्वं, तेनानि-
लोऽपि लभ्यते, पित्तं च साक्षादुपात्तं चकारेण श्लेष्मापि
केशशुक्लताकरो गृह्यते । एतेन दोषत्रयसहित: शरीरोष्मा
पलितहेतुरिति वाक्यार्थ: । यदाह चरक: तेजोनिलाद्यै: सह
केशभूमिं दग्ध्वा तु कुर्यात्खलतिं नरस्य । किंचित्तु दग्ध्वा
पलितानि कुर्याद्धरित्प्रभत्वं च शिरोरुहाणाम'' - इति ।
मा. नि. क्षुद्ररोग - ३२ आ. टीका पान ३७०

श्रम क्रोध शोक चिन्ता अशा कारणानीं वायू प्रकूपित होऊन तो शरीरांतील पित्ताच्या उष्णतेसह रसवहस्त्रोतसाच्या द्वारा मस्तकामध्यें जाऊन केसाचे पचन करतो त्यामुळें अकालींच केस पांढरे होतात.

साध्यसाध्यत्व

विकार कष्टसाध्य वा असाध्य आहे.

चिकित्सा

ब्राह्मी माका बिभीतक यांनीं सिद्ध केलेलें तेल डोक्याला, केसाना चोळून लावावे.