अन्वयव्यतिरेक - षष्ठ: समास:

॥ श्रीराम समर्थ ॥ ॥
तंव स्वामी म्हणती बहु बरें । श्रवण कीजे अत्यादरें । प्रज्ञावंता निर्धारें । धारणा धरी ॥१॥
तूं नव्हेसी स्थूल शरीर । ऐसा पाहे पां विचार । तूं स्वरूप निर्विकार । महावाक्यार्थ बोलिजे ॥२॥
महावाक्यें तत्त्वमसि । तें ब्रह्म तूं आहेसी । म्हणून तूं नव्हेसी । स्थूल देह ॥३॥
जड पांचभौतिक शरीर । पंचविसांचा निर्धार । येथें बत्तीस क्रिया निरंतर । अंतरात्म्याचिया ॥४॥
तेणें जेव्हां देह सोडिलें । एक पंचक उरलें । तें जडत्व भासलें । पृथ्वीरूपें ॥५॥
ऐसें मागें निरूपण । सांगीतलें जाण म्हणोनि स्थूल देह आपण । नव्हेसी सत्य ॥६॥
जागृति विश्वेश्वर रजोगुण । क्रियाशक्ति वैखरी वचन । अकार मात्रा स्थूल प्रयोग जाण । जन्मस्थान ॥७॥
या अष्टहि क्रिया असती स्थूल देहाचिया । ऐसें म्हणती परी यया । देहात्मयोगें ॥८॥
देह आत्म्याची संगती । अष्ट क्रिया उठती । बियोग होतां प्रचीती । एक उरे ॥९॥
जें स्थान स्थूल शरीर । नव्हेसी तूं स्वरूप निर्विकार । तूंचि पाहे विचार । ज्ञानदृष्टी ॥१०॥
चर्मदृष्टीनें देखिलें । तें जडभूत निरसिलें । त्रयभूतें आकारिलें । दृष्टी देखणें ॥११॥
यत्‍ दृष्टं तन्नष्टं हें वचन । श्रुती बोलली हें प्रमाण । म्हणोनि स्थूल देह आपण । नव्हेसी सत्य ॥१२॥
तूं तरी ऐसें म्हणासी । स्थूलदेहाचे निरासीं । स्वस्वरूप सत्य निश्चयेंसी । ऐसें असे ॥१३॥
तरी लिंगदेहाचा विचारू । सांगेन धरी निर्धारू । तेंचि स्वरूप प्रांजळ करूं । स्वामीचेनि प्रतापें ॥१४॥
इति श्री व्यतिरेक । ज्ञानप्रळय निश्चयात्मक । पुढें कथेचें कौतुक । सावध ऐका ॥१५॥
इति षष्ठ: समास: ॥६॥